Kennis is macht

Kennis is niet langer het privédomein van academici. Dankzij het digitale tijdperk is informatievergaring mogelijk voor de massa. En informatiedeling ook. Maar wie er in die kluwen spaghetti het begin en het einde van feiten en fictie weet te ontrafelen, verdient mijns inziens de Nobelprijs. Mits hij of zij dit graag ook weet door te voeren in een nieuwe indeling voor het wereldwijde web. Ik ben de weg met enige regelmaat in ieder geval volkomen kwijt, en kan me niet aan de indruk onttrekken dat dit meerdere personen zo vergaat.

Door de uiteenlopende zienswijzen en dito onderbouwingen, worden steeds meer onderwerpen steeds controversiëler. Niet geschikt voor een demissionair kabinet en zelfs niet voor een reguliere regering. Want de werkelijke waarheidsvinder kan niet volstaan met 1 A4 in Jip en Janneke-taal. De waarheidsverantwoordelijke kan geen grote complexe portefeuilles aan zonder de nuance te verliezen. En de waarheidsverkondiger verliest zijn publiek in de tsunami van pogingen tot nuancering, die dagelijks over hen heen komt. En dus? Dus verzanden we in populistische interpretaties van de grote lijnen. Worden keuzes gemaakt op enkele dimensies, waar er meerdere meegenomen zouden moeten worden. Neem het besluit om gloeilampen uit te bannen ten faveure van de spaarlamp. Klinkt als een logische optelsom van feiten: we moeten zuiniger zijn met energie, spaarlampen zijn zuiniger met energie. Maar gaat volkomen voorbij aan de werkelijke feiten: we moeten zuiniger omgaan met de aarde en haar schaarse grondstoffen en spaarlampen leveren grosso modo een grotere milieubelasting op. Want wie alleen kijkt naar het terugdringen van energieverbruik, gaat voorbij aan de totale duurzaamheidsbelasting, inclusief de kosten van productie, vervoer en afbraak. Veel positief bejubeld, deze misser van oud-minister Cramer. Ze had verder moeten (laten) kijken. En ondertussen is er geen gloeilamp meer te krijgen. Mijn stelling dus: als je de macht aan iemand geeft, dan mag je toch hopen dat die daar zorgvuldiger mee om gaat. Macht verplicht tot kennis.

Tegelijkertijd dwingt de complexiteit en diepgang van veel onderwerpen het publiek tot vertrouwen. Je moet misschien niet alles willen weten. Het is een schier onmogelijke opgave. ‘Geloof mij’, ademen de instanties dus. ‘Vertrouw mij’, impliceren de merken. Op mijn slechtste dagen geloof en vertrouw ik niemand. Maar word wel aartsmoe bij de gedachte dat ik het allemaal zelf uit zal moeten zoeken om goede keuzes te kunnen maken. Want kennis is macht…. Maar als ik het even drukker heb? Dan ben ik dolgelukkig met de bundeling van kennis door anderen. Dan volg ik zonder één extra check op internet het ‘Beste Koop’- advies van de Consumentenbond. En prijs ik paraplumerken als ‘Puur en Eerlijk’ van Albert Heijn. Geen dimdammen over biologisch versus lokaal, geen twijfel over ecologisch of duurzame gevangen vis. Dan koop ik met opgewekt gemoed het label ‘verantwoord’. Maar de Stemwijzer check ik dadelijk toch nog even. Met de partijprogramma’s ernaast.