‘De zorg kan wel wat meer marktwerking gebruiken’

Plotseling, op 1 januari 2006, was er gereguleerde marktwerking in de zorg. Een hybride systeem, met een almaar toenemende regeldruk van de overheid en bijbehorende instanties, en een beetje bewegingsruimte. Regelgeving om het bestaande te ­ordenen, gebaseerd op problemen uit het verleden.

De ‘meet- en regelindustrie’ in de zorg is groot en een markt op zich: iedere certificering brengt daar weer geld in het laatje. Gevolg: zorgverleners zijn soms bijna de helft van hun tijd bezig met administratief werk. Als je dat kunt terugbrengen naar bijvoorbeeld 15 procent voor het registreren van alleen relevante informatie, los je al een flink deel van het personeelstekort op.

Scherpe keuze

Terug naar de ziekenhuizen. Slotervaart ging failliet na jarenlang (financieel) wanbeleid, nog eens bevestigd door de chaos na het faillissement.

Bij Lelystad lag dat wat anders. De trend is dat zorg uit het ziekenhuis verdwijnt en dichter bij huis wordt georganiseerd, ondersteund door eHealth. Dus: lege bedden door minder en kortere ziekenhuisopnames.

Het financieel gezonde Bronovo is, als onderdeel van een groter geheel, een goed voorbeeld van actief ­inspelen op de ontwikkelingen: er is daar een scherpe keuze gemaakt tussen acute en planbare zorg, waardoor arbeidskracht beter kan worden verdeeld over de twee andere ­ziekenhuizen.

Anders gezegd: de V&D-achtige aanpak van ziekenhuizen, alles onder één dak, heeft haar langste tijd gehad. Hier doet de markt haar werk en waarom zou je dat tegenhouden?

Intensieve menshouderij

In 2018 hebben 13.000 zorgprofessionals hun baan opgegeven om als zzp’er aan de slag te gaan.  In de zorg worden ze vaak neergezet als profiteurs.

Onzin. De meeste zorgverleners die ik tegenkom nemen de stap met twijfel, je geeft immers een baan met zekerheden op. Waarom? ‘Ik ben in dit vak gegaan om mensen te helpen, niet om maximale productie te draaien.’ Dat houd je namelijk niet vol. De intensieve ‘menshouderij’ in diverse instellingen drijft deze mensen naar het zzp-schap.

Met goed werkgeverschap kun je de in het algemeen hondstrouwe zorgverleners juist aan je binden. Bijzonder is dat uit recent onderzoek naar burn-out klachten blijkt dat zzp’ers daar beduidend minder last van hebben. Ondanks die onzekerheid, dat geeft te denken.

Strategische kijk

Waarom mijn pleidooi voor meer marktwerking? Na een kleine vier jaar ervaring in de zorg constateer ik dat zorginstellingen niet veel anders werken dan ­bedrijven.

Goed, er zijn meer regels en andere termen. Een wachtlijst heet in het bedrijfsleven werkvoorraad en we hebben het in de zorg niet over productie. Succesvolle bedrijven (lees: instellingen) hebben een strategische kijk op de toekomst.

Het fundament van je bestaansrecht is ­bepalen waar je goed in bent, keuzes ­maken en het belang van je ­patiënten ­absolute prioriteit geven (niet: het ­systeem).

Daarnaast moet je uitleggen waarom dingen veranderen. Als je moet reizen naar de plek waarvan je weet dat die (planbare) operatie aan je prostaat de grootste kans op succes heeft, dan doe je dat. Het contact en de nazorg kan via beeldbellen (80 procent van de ziekenhuiscontacten kan via Skype).

We reizen vanuit het hele land naar Lelystad om een nieuwe outfit te kopen. Dus waarom niet voor zo’n operatie?

Van ego- naar ecosysteem

De belangrijkste trend sinds de ­invoering van marktwerking is dat de patiënt eindelijk centraal gesteld wordt. Bovendien weten patiënten steeds beter de weg en zijn taboes aan het verdwijnen.

In 2006 had je het niet over je bezoek aan de psycholoog. Nu vertel je op een verjaardag over je burn-out en zoek je sneller hulp. Dat leidt tot marktwerking pur sang.

De grote uitdaging is hoe de zorg moet omgaan met de toenemende vraag, die niet alleen door vergrijzing ontstaat. Dat vraagt om visie op een andere manier van organiseren en moderniseren van de zorg. Open staan voor innovatie.

We moeten van een ego- naar een eco­systeem, samenwerken om het systeem verder te verbeteren is absolute noodzaak. Terug naar een ‘staatssysteem’ is geen optie.

Over de auteur

Bedrijfseconoom en registermarketeer Nico Kamminga richtte in 2015 Caredate op, de eerste web-based zorginstelling in de geestelijke gezondheidszorg die consumenten (‘cliënten’) en psychologen rechtstreeks met elkaar in contact brengt. Eerder was hij zelfstandig marketingadviseur en had hij marketingmanagementfuncties bij Universal, Randstad, HP en Centraal Beheer.