Door Kim de Klonia en Jasper Mulder
Tony’s Chocolonely heeft ‘in het diepste geheim’ vier repen chocola uitgebracht in merkstijl en smaak gebaseerd op de wereldwijd bekende Twix, Toblerone, Ferrero Rocher en Kitkat. Tony’s wil met de lookalikes de misstanden met slavernij en kinderarbeid aan de kaak stellen en het onvermogen van de gigaconcerns Mars, Mondelēz, Ferrero en Nestlé deze uit te bannen.
De concerns behoren tot de acht grote bedrijven die in 2001 een protocol tekenden met de belofte een einde te maken aan illegale kinderarbeid in de chocoladeketen. Volgens Tony’s was dit echter een poging om de ontwikkeling van een verplicht chocoladelabel voor “geen kinderslavernij” te stoppen. ‘Verrassing, verrassing, geen enkel doel is bereikt.’
Tony’s wil dat de bedrijven hier wettelijk verantwoordelijk voor worden gehouden. ‘Daarom roepen we alle chocoladefans op om onderdeel te worden van de “Sweet Solution” en de petitie te tekenen.’
Tony’s zegt de lookalike-repen niet te hebben gemaakt ‘om andere merken te shamen’, maar ‘als de tastbare realisatie van de Tony’s-droom’. Maar zien die merken dat zelf ook zo? En wat vinden zij van het gebruik van hun merken, of elementen daarvan, om die in verband te brengen met de kinderarbeid en slavernij?
‘Enigszins onaangenaam verrast’
We legden deze vragen maandagochtend aan Ferrero, Mars, Mondelēz en Nestlé voor. Mondelēz kon maandag nog niet met een reactie komen.
Ferrero laat via een woordvoerder weten ‘enigszins onaangenaam verrast’ te zijn door deze actie. De associatie die gemaakt wordt is onterecht vindt het concern. Het gaat ‘niet reageren naar Tony Chocolonely. We richten ons liever op het verder voorkomen en elimineren van deze problematiek’.
Ferrero Rocher zegt geen kinderarbeid te tolereren en vastbesloten te zijn ‘om dit probleem in onze toeleveringsketens te voorkomen en te elimineren. We kopen honderd procent duurzame cacao en onze cacaobonen zijn honderd procent traceerbaar naar boerderijen.’
Niemand kan die problemen volgens Ferrero in zijn eentje oplossen. ‘We zijn vastbesloten om een belangrijk onderdeel van de oplossing te zijn’.
Ter bewijs geeft het een opsomming van negen verschillende initiatieven, programma’s of samenwerkingsverbanden waarmee het dat allemaal doet. Voor een relatieve buitenstaander een onbegrijpelijk overzicht dat vooral duidelijk maakt hoe complex en ondoorzichtig de ‘markt’ is tegen slavernij, uitbuiting en kinderarbeid.
Om het allemaal nog wat ingewikkelder te maken zijn er evenzoveel rapporten en kritische organisaties te vinden die zeggen dat dit alles flink tekortschiet.
'Zeer serieuze realiteit'
Nestlé, het bedrijf achter KitKat, noemt de stunt van Tonys 'opvallend.' Woordvoerder Chantalle Grootscholten: 'Maar achter de marketing schuilt een zeer serieuze realiteit. Kinderarbeid komt voor in de cacaosector en bij Nestlé werken we al jaren aan de aanpak ervan. We zijn het eerste bedrijf dat een uitgebreid systeem voor monitoring en verhelpen van kinderarbeid heeft geïntroduceerd, het “Child Labour Monitoring and Remediation system”. Dit systeem heeft sinds 2012 een aanzienlijke impact gehad en Nestlé investeert meer dan ooit om het leven van cacaoboeren te helpen verbeteren via het Nestlé Cocoa Plan.'
Gezamenlijke inspanningen
Volgens Grootscholten heeft Nestlé in het verleden met Tony’s aan deze gedeelde agenda gewerkt. 'We zetten deze gezamenlijke inspanning voort. Samen met Tony’s Chocolonely hebben we onlangs een position paper ondertekend waarin we oproepen tot de ontwikkeling van verplichte due diligence-wetgeving op Europees niveau, gekoppeld aan bilaterale samenwerkingsovereenkomsten tussen de EU en cacao producerende landen, om de duurzaamheid van de cacaosector te verbeteren. We zullen samen met Tony's Chocolonely en de andere ondertekenaars van dit position paper blijven pleiten voor deze gedeelde prioriteiten. We staan achter iedereen die kinderarbeid uit cacao wil bannen.'
Op de koop toenemen
Ook Mars, het bedrijf achter Twix, benadrukt hoe ingewikkeld zaken als kinderarbeid en uitbuiting zijn om op te lossen. ‘Dit zijn complexe systeemproblemen waar de gecombineerde inzet van verschillende partijen - van cacaoverwerkers, overheden, certificeerders, ngo’s en wetenschappers - nodig zal zijn om ze op te lossen’, stelt woordvoerder Roel Govers van Mars Nederland. Geen enkele organisatie kan dit volgens hem eigenstandig, ook Tony’s niet.
Dat Tony’s het probleem nu met zijn ‘activatie’ agendeert, is prima, aldus Govers. Hij zegt het niet met zoveel woorden, maar vindt dat de campagne vooral is bedoeld om de verkoop van Tony’s-chocoladerepen wat op te krikken.
Zo stelt hij normaal gesproken geen commentaar te geven ‘op de marketing- en verkoopactiviteiten van concurrenten’. En: ‘Dat zij de populariteit van andere merken gebruiken om daarbij meer eigen tablets te verkopen, nemen we daarbij op de koop toe’.
Bittere realiteit
In de woorden van Govers bestaat er ook geen verschil tussen Tony’s en zijn Mars, dat een eigen programma heeft, Cocoa for Generations. Govers: ‘Tony’s heeft Open Chain, Nestlé heeft het Nestlé Cocoa Plan, Mondelez heeft Cocoa Life. Allemaal werken we aan het tegengaan van kindarbeid in de herkomstlanden, het verbeteren van het inkomen van cacaoboeren en hun families en het tegengaan van ontbossing.’
Niettemin kan Mars noch andere chocolademakers, Tony’s incluis, honderd procent garanderen dat de cacao vrij is van kinderarbeid, zegt Govers. ‘Dat is een bittere realiteit, maar consumenten mogen best weten dat de gehele industrie zich keihard inspant om dit te veranderen.’
Laat dat nu precies het beeld zijn dat Tony’s met zijn lookalike-campagne wil bestrijden. Het gelooft niks van die inspanningen en des te meer in wetgeving die de cacao-industrie zal dwingen tot maatregelen.
