Ondernemende universiteiten gevraagd voor kenniseconomie

Met ICT zijn de life sciences bij uitstek de basis voor een hoogwaardige kenniseconomie. Om dat te stimuleren is niet alleen een omslag nodig in de politieke wil zoals nu gaande is, maar moeten ook universiteiten een voedingsbodem creëren voor een beter innovatief klimaat en voor innovatieve bedrijven.

‘Ondernemen met kennis is een fantastische manier van kennisoverdracht.’, aldus prof. dr. Hans Dons in zijn inaugurele rede, die hij op 30 oktober uitsprak bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar Ondernemerschap en life sciences aan de Wageningen Universiteit en de Katholieke Universiteit Nijmegen.
In zijn oratie Ondernemerschap in de life sciences: Van fascinatie naar commercie zet Dons, zelf ondernemer in de biotechnologische sfeer, uiteen hoe de biotechnologie in Nederland een geweldige ontwikkeling heeft doorgemaakt, vooral op het terrein van het onderzoek en de effecten die het bijvoorbeeld heeft gehad op de plantenveredeling. Gebleken is dat goed innovatief onderzoek op dit gebied leidt tot directe commerciële toepassingen.

Toch stagneert het in de innovatieketen onderwijs-onderzoek-ondernemen, vindt Dons. De aanvoer van studenten in de bèta wetenschappen wil niet vlotten. En bovendien slaagt de omzetting van de kennis via innovaties in commerciële activiteiten niet of nauwelijks. Dons wil niet zozeer spreken van een ‘knowledge gap’ als wel van een ‘innovation gap’. Voor de innovatie speelt allereerst de overheid een belangrijke rol. Maar die is toch wat tweeslachtig, vindt hij: enerzijds worden life sciences en biotechnologie gestimuleerd, anderzijds door wet- en regelgeving weer tegengewerkt. Daarnaast hebben onderzoek en commerciële activiteiten op dit gebied nogal te maken met geringe maatschappelijke acceptatie. In de EU hebben activiteiten van actiegroepen en de reactie van de politiek daarop geleid tot een moratorium op veldproeven met genetisch gemodificeerde gewassen. Daardoor is in de EU sinds 1998 het aantal veldproeven met 75 procent gedaald en werd 40 procent van de onderzoeksprojecten gestaakt.

Een en ander heeft er toe geleid dat de kloof tussen EU en de Verenigde Staten in de commerciële toepassing van kennis en vooral de innovatie daarbij steeds groter is geworden. De EU heeft daarom uitgesproken dat Europa in 2010 de meest innovatieve en competitieve kennisregio van de wereld moet zijn. Naast ICT worden de life sciences en de biotechnologie algemeen erkend als de basis voor een nieuwe, op kennis gebaseerde economie.

Dons vindt het positief dat er in Nederland de politieke wil doorbreekt om het ondernemerschap in de life sciences te stimuleren. Hij wijst op wat er op dit punt in het regeerakkoord is afgesproken en op de innovatiebrief van het Ministerie van Economische Zaken. Hij trekt deze wenselijke trend ook door naar de universiteiten, die wat hem betreft een culturele omslag zouden moeten maken. Naast onderwijs en onderzoek hebben universiteiten een derde taak: kennisoverdracht. Universiteiten zouden het zelf als hun maatschappelijke plicht moeten beschouwen, of daartoe verplicht moeten worden, om hun wetenschappelijke kennis te beschermen, ten nutte te maken en te commercialiseren.