Waar Facebook zich werkelijk voor zou moeten verontschuldigen

De huidige discussie gaat over privacy, data die onrechtmatig verkregen zijn, Russische trollen en ‘filter bubbles’. Facebook doet wat het altijd doet: excuses, beloften en aangepaste voorwaarden. Omdat de beleidsmakers weinig begrijpen van hoe deze platforms werken, lijkt Facebook hier redelijk gemakkelijk weg te komen.

Maar als je goed oplet zie je dat Facebook een veel grotere uitdaging heeft. Nu bekend is geworden hoe onvoorzichtig Facebook is met onze gegevens worden de goede bedoeling van het ‘idealistische en optimistische’ bedrijf steeds meer in twijfel getrokken.

Het besef begint langzaam in te dalen dat Facebook zoveel geld verdient omdat wij de godganse dag op hun platform zitten terwijl we het gevoel hebben dit eigenlijk niet echt te willen. Wordt er meer verbinding gecreëerd of aandacht gekaapt en voor veel geld verkocht? Heeft Facebook ons moedwillig verslaafd gemaakt?

Dat de enorme macht van de grote techbedrijven een risico vormt dat wisten we natuurlijk, maar we voelen het pas nu we begrijpen hoe zich dit kan manifesteren. Dat de Amerikaanse verkiezingen op deze schaal zijn gemanipuleerd met als gevolg dat Trump de machtigste man ter wereld is, is een gevolg dat tot ieders verbeelding spreekt. Dit incident zou weleens het sleutelmoment voor een kantelpunt kunnen betekenen.

Waarom lukte het Lubach dan niet Nederland massaal van Facebook te trekken? Zijn gebruikelijke aanpak om Nederland in beweging te brengen: een oproep en een Facebook event volstaat niet om mensen van een serieuze verslaving af te helpen.

Toen voormalige medewerkers van Facebook uit de school klapten over de werkelijke motieven van het techbedrijf waren dan ook opvallend weinig mensen ontvankelijk voor hun boodschap. Een verslaving te boven komen kost tijd. Het is nuttig om te kijken naar de vijf fasen van gedragsverandering: ontkenning, erkenning, verkenning, actie en volhouden.

De meeste mensen begeven zich nu nog in fase een, duidelijk af te lezen aan de felle reacties die zich overal op richten behalve op het erkennen van het probleem. Sommige mensen bevinden zich al in fase twee of drie en enkele zoals bijvoorbeeld Lubach en de klokkenluiders in fase vier.

Facebook probeert deze ontwikkeling logischerwijze tegen te houden, wil juist verzwijgen hoe het platform zo succesvol is geworden (lees: mensen verslaafd heeft gemaakt).

Als je de campagne video (hierboven) kritisch bekijkt zie je dat het verhaal niet klopt of in ieder geval onvolledig is. De video begint met een emotionele terugblik op de begintijd toen alles nog gezellig was en schiet dan in een keer naar deze tijd van fake news en clickbaits. Hoe we daar zijn gekomen of beter gezegd hoe Facebook ons daar heeft gebracht wordt compleet achterwege gelaten. Want om dat uit te leggen moet je ook vertellen hoe we eerst verslaafd zijn gemaakt.  

Let ook op de communicatiestijl: Facebook kiest ervoor om in de wij-vorm te spreken, maar communiceert vanuit het publiek. Ook is er voor gekozen om geen comments op toe te laten op YouTube. Het platform dat van consumenten ‘content creators’ heeft gemaakt, kiest er in hun eigen campagnes voor volledig te bepalen wat het publiek moet vinden. Daarom ben ik zo vrij geweest de voice-over van de video te herschrijven. Hoe het verhaal zou zijn als het werkelijk vanuit de gebruiker zou komen.

We came here for the friends

We got to know the friends of our friends

Then our old friends from middle school, our mother, our ex, and our boss

Joined forces to wish us happy birthday

And we discovered our uncle used to play in a band

And realised he was young once too

And then we found others just like us

And just like that we felt a little less alone

But then something happened

We spent more and more time here

And this attention time became the new gold

So we were seduced to stay even longer

The likes, the comments, the views,

Became our the dopamine hits we could no longer live without

And we were left craving for more.

We were taught who we should befriend

Who we should talk to

Which event we should attend

Which products we needed to buy

Who we should vote for

But then something happened

We became unhappy, restless, unfulfilled and lonelier than ever.

Slowly but surely, we started to open our eyes

And realized we had become obsessed with checking our timeline

And started missing real connections, conversations and experiences

So from now on

Facebook will radically change its policy

And will stop abusing human vulnerability

And will stop making people addicted to its platform to make profit

And will stop giving more space to negativity than positivity because it creates more engagement

And will stop selling our data

And will stop creating a divided world

And then we can all go back to what made Facebook good in the first place

Friends

When this place does what it is build for

Then we all get a little closer

En voor iedereen die het zich afvraagt: Ja ik zit zelf nog op Facebook.  Ik probeer er zo min mogelijk tijd te besteden. Dat lukt soms, maar heel vaak ook niet. Ook ik ben verslaafd gemaakt. Tijd om af te kicken.
 

Nadine Ridder is freelance strateeg en columnist