Jumbo wil graag de grootste supermarktketen van Nederland worden. Met een marktaandeel van bijna 20% en met meer dan 600 winkels doet de geel-zwarte keten het goed als nummer twee van Nederland. Alleen is het gat met de nummer één Albert Heijn te groot om snel met een paar filialen te dichten. AH heeft een marktaandeel van 34,7% en bijna 1.000 winkels in Nederland.
De lat voor de groei van Jumbo ligt hoog, laat Jumbo-cfo Van Veen weten. ‘Van 8,5 miljard omzet in 2019 willen we naar tien miljard euro in 2021, het jaar waarin het bedrijf van de familie Van Eerd honderd jaar bestaat. Het marktaandeel willen we in die periode vergroten van 22 naar 25 procent.'
Waar moet die groei vandaan komen? Niet van online, nog steeds een verlieslatend onderdeel. Jumbo blijft er weliswaar in investeren, omdat het volgens Van Veen 'een steeds krachtiger middel' is voor klantenbinding, maar de verwachte groei zal volgens hem ook niet meer zijn dan een versterking van de totale mix van afzetkanalen. Bovendien is online slechts goed voor 4 procent van de omzet.
Online voorlopig geen groeimodel
Ook autonome groei gaat het gat met Albert Heijn niet dichten. De rek in de marktaandeelgroei is er uit en het openen van eigen filialen is kostbaar en tijdrovend. Winstcijfers geeft Jumbo niet, maar het heeft volume, omzet en marktaandeel nodig, wil het AH opjagen.
Volgens topman Frits van Eerd zijn overnames, zoals Jumbo die in het verleden deed met Super de Boer in 2009, C1000 in 2012 en La Place in 2016, de enige oplossing. Van Eerd laat regelmatig in interviews weten dat aan die overnames nog geen einde is gekomen. ‘Verdere consolidatie in de markt gaat gebeuren en als wij die niet veroorzaken doet een ander dat wel.’
Fysieke winkels zijn voor Jumbo een voorwaarde om meerwaarde te bieden. Van de omzet komt maar liefst 96 procent uit de stenen supers. Jumbo heeft winkels op A-locaties nodig, het liefst in stadscentra, maar daar hangen zware prijskaartjes aan, vraag het de mensen van Hudson’s Bay. Was er maar een ondernemer met toplocaties waar hij graag vanaf wil…
Bovendien merkt Jumbo ook dat partijen terughoudender zijn. Waar het jaren geleden nog dat kleine bedrijf was dat hartelijk verwelkomd werd bij een overname, wordt het volgens Van Veen tegenwoordig als grote partij behandeld. 'Frits van Eerd en ik zijn een tijd terug naar Agrimarkt-winkels (overgenomen door Jumbo red.) gegaan. Daar werden wij niet altijd warm verwelkomd. Dat was best schrikken, dat waren we niet gewend.’
HEMA, een paar stoeltjes achter Blokker
Waar Jumbo een groeiprobleem heeft, is er bij Hema de druk van schulden. Hema draait al jaren moeizaam. Onder investeerder Lion Capital werd jarenlang verlies gedraaid en was er veel gedoe met eigen franchisers.
Inmiddels is de keten in handen van investeerder Marcel Boekhoorn. De overname door hem had niemand vorig jaar zien aankomen en werd met veel gejuich ontvangen. Geen buitenlandse private equity-partij, maar een oer-Hollandse ondernemer zou van Hema weer een winnend merk maken.
Maar het loopt stroef. Boekhoorn had grote plannen en wilde in 2018 eigenlijk 30 tot 35 Hema-winkels buiten de Benelux openen. Hij moest dit snel bijstellen. Hema leed in het vierde kwartaal van 2018 zelfs een recordverlies van 233 miljoen euro. In een ultieme poging om het tij te keren zette het bedrijf de eigen bakkerijen te koop.
Hoewel de omzet voorzichtig elk kwartaal een beetje groeit, blijft het herstel broos. In het tweede kwartaal van dit jaar eindigde de Hema voor ruim €14 miljoen in het rood. De bakkerijen zijn nog steeds niet verkocht.
Ondertussen blijft eigenaar Boekhoorn geld pompen in de keten. De vorige eigenaar Lion Capital had Hema volgehangen met schulden, die Boekhoorn met de koop van Hema ook overnam. Het gaat om een schuld van bijna 800 miljoen aan obligaties en bankkredieten. De rentelasten bedragen meer dan 50 miljoen euro per jaar en drukken zwaar op de resultaten van het bedrijf.
Het aflossen van de leningen in de holding maakt die 'loden last' niet lichter. Tot overmaat van ramp kreeg Hema deze week ook nog te maken met een Brits analistenrapport dat een faillissement voorziet.
Op papier is Jumbo natuurlijk de grote winnaar
Het belang van beide
Boekhoorns zakken zijn diep en goedgevuld, maar hij moet een oplossing vinden, ook al omdat Hema nu zelfs in het vizier komt van een keten die nog meer moeilijkheden kent, Blokker.
Blokker-eigenaar Witteveen heeft Hema in het vizier en kocht onlangs de rechten om de winkels van de snelgroeiende Chinese prijsvechter Minoso in Nederland te openen. Met deze koopjesketen met ‘duizelingwekkende groeicijfers’ wil hij de Hema-klant wegsnoepen.
Kortom, de Hema heeft meervoudige problemen, en dan is 33 kilometer - de afstand tussen Nijmegenaar Boekhoorn en de Veghelse Jumbo-familie - niet ver. Beide hebben een belang. De overeenkomst die gesloten is, is volgens Jumbo bedoeld om ‘de marktpositie van beide bedrijven verder te verbeteren’, Jumbo neemt tussen de 20 en 25 Hema-winkels over en 'krijgt' er daarmee filialen op toplocaties in steden bij (in de stad is Albert Heijn oppermachtig). In ruil daarvoor leggen het wat Hema-spulletjes tussen de billendoekjes en lenzenvloeistof. Het lijkt op papier de winnaar.
Voor Hema is er weer wat lucht. Boekhoorn zal zelf ook weten dat niet heel Nederland ineens Hema-spulletjes bij de Jumbo gaat kopen; de samenwerking zal Hema niet uit het slop trekken, daar zijn de problemen en de schulden te groot voor. Wel is de Jumbo-deal voor Boekhoorn een welkome kostenmaatregel. Met de miljoenen die Jumbo betaalt, kan hij in ieder geval weer even de rentelasten betalen en hopelijk investeren in de Nederlandse Hema-winkels en haar mensen. Want dat verdient Hema ook wel weer eens.
Bas Vermond is retailexpert, journalist en publicist.
