Investeerder Egeria zette NRC Media vorig jaar maart officieel in de verkoop. Het betekende een onrustig jaar voor de uitgever van NRC Handelsblad en nrc.next, waarin medeaandeelhouder Derk Sauer het niet al te goed meer kon vinden met Egeria’s Peter Visser en uit de raad van commissarissen (rvc) stapte.
Verder was er de OR die een rechtszaak tegen Egeria aanspande omdat het advocaat/’procesterriër’ Jerry Hoff als werknemerscommissaris wilde aanwijzen in de rvc, maar de investeerder daar voor ging liggen. Uiteindelijk won de OR deze zaak. Ook op de salesafdeling was het onrustig.
Ondertussen moest algemeen hoofdredacteur en managementteamlid Peter Vandermeersch zich buigen over de vraag welke partij NRC Media – dat overigens de afgelopen jaren winst maakte – moest gaan kopen. Het werden uiteindelijk het Vlaamse Mediahuis (Corelio/Concentra) als grootaandeelhouder (80 procent), gesteund door de Nederlandse Stichting Democratie en Media (SDM) en de Vereniging Veronica die gezamenlijk een belang van 20 procent hebben. Samen met ABN Amro betaalden ze 90 miljoen voor NRC Media.
Vandermeersch omschrijft het afgelopen jaar als ‘spannend en lastig’. ‘Het is nu een jaar geleden dat Peter Visser van Egeria tegen me zei: “Het staat vast, we gaan jullie verkopen in de loop van dit jaar.” Ik wist op zich wel dat die mededeling een keer zou komen, want Egeria zou erin zitten voor vijf tot zeven jaar. Toch kom je als het eenmaal zover is in een bepaalde dynamiek terecht. Mijn grootste zorg was: als we maar niet weer bij een private- equitybedrijf terechtkomen met in het achterhoofd PCM-Apax en Mecom-Wegener.
‘Ik ben overigens wel relatief positief over wat Egeria voor ons betekend heeft. Toen Egeria ons in 2009 kocht, waren wij ook maar een titel in een groot concern, PCM/De Persgroep. We waren geen bedrijf, maar zijn dat onder Egeria en Derk Sauer wel geworden. Dat heeft ook redactioneel wel zijn effect gehad.
'Als we van de krant een succes maken dan is dat onze eigen verdienste, mislukt het dan kunnen we het niet in de schoenen van de holding schuiven. We hebben onze eigen toko en moeten het zelf redden. Dat besef was er toen nog helemaal niet bij NRC.
'In het allereerste gesprek met Mediahuis heb ik gezegd: weet dat ik er trots op ben dat we een echt bedrijf zijn geworden. Als jullie ons kopen, moeten we die dynamiek weten te behouden.’
Mediahuis en NRC Media passen volgens Vandermeersch zo goed bij elkaar vanwege de journalistieke waarden. ‘Ik ken het bedrijf goed, heb twintig jaar bij Corelio gewerkt, ben elf jaar hoofdredacteur van De Standaard geweest en zat ook in de directie. Toen ik bij NRC kwam zei ik al: dit is De Standaard, alleen wat groter, noordelijker en misschien wat protestanter.
‘Mediahuis stapt er ook in voor de echt lange termijn. Men wilde echt stappen naar het buitenland nemen. Eerst in Vlaanderen versterken, Corelio en Concentra met elkaar verbinden en op basis daarvan zien wat ze in West-Europa kunnen doen. Dan is de meest natuurlijke stap Nederland en NRC. De gesprekken met de leiding van Mediahuis zijn echt over de business gegaan.’
Hoe belangrijk is het dat er ook twee Nederlandse aandeelhouders zijn?
‘Heel belangrijk, omdat ik zelf als Vlaming goed kan inschatten dat we dezelfde taal spreken, maar toch een heel andere cultuur hebben. Vereniging Veronica en Stichting Democratie en Media weten wat NRC betekent in Nederland. In de raad van commissarissen komen dan ook drie mensen van Mediahuis en een die vanuit de twee Nederlandse aandeelhouders naar voren geschoven is, plus iemand uit de NRC-ondernemingsraad. Aad Stoop van de SDM wordt de voorzitter van de raad van commissarissen. De OR heeft gezegd: niet meer Jerry Hoff.'
De omstreden Jerry Hoff was dus slechts twee maanden commissaris.
‘Ja, dat is van korte duur geweest. De OR meende Jerry Hoff nodig te hebben tegenover Egeria. In de onderhandelingen met Mediahuis is gebleken dat men zo’n persoon niet meer nodig had en daarom is professor dr. Mijntje Lückerath-Rovers naar voren geschoven, die overigens ook een sterke persoonlijkheid is.
'Het is ook wel echt nodig dat de Nederlandse commissarissen tegenwicht kunnen bieden aan hun Vlaamse collega’s. De Nederlandse aandeelhouders hebben zich voor vijf jaar verbonden. Nu willen we gaan kijken of we die 20 procent die de twee Nederlandse aandeelhouders hebben via het redactie-lezersfonds bij lezers kunnen gaan plaatsen. We hebben daar nu een aantal jaren de tijd voor om te zien of we een aantal lezers zover krijgen dat ze ook kapitaal in de krant kunnen steken.’
Het idee om een groep lezers aandeelhouder te maken van NRC, zoals afgelopen najaar nog werd geprobeerd, is dus niet van de baan?
‘Zeker niet. Er is een bod geweest op NRC vanuit dat lezersinitiatief, maar dat was te laag. Dus die zijn in het verkoopproces op een bepaald moment eruit gevallen. Het ging toen om een man of acht die het kapitaal samenbrachten.
'Nu gaan we het vanuit de redactie proberen, maar we staan nog aan het begon van dat proces. Het zou dan gaan om duizenden lezers en we moeten wel zien hoe dat allemaal gestructureerd wordt. Het is overigens ook aan AFM-regels onderhevig.’
TMG heeft ook geboden op NRC Media, maar de redactie is daar voor gaan liggen omdat het qua bloedgroepen niet bij elkaar zou passen.
‘Nee, dat is net iets te kort door de bocht. Helemaal in het begin van het proces, net voordat TMG een bod deed, hebben de redactieraad en de OR een gezamenlijke brief opgesteld gericht aan Egeria en Sauer dat men er toch wel veel voorbehoud bij had mocht TMG de nieuwe eigenaar worden. Het ging toen nog maar om een gerucht.
'Op basis daarvan schreef het FD een stuk en daar reageerde Youp van ’t Hek weer op in zijn column in NRC Handelsblad. De reacties op de column van Youp waren overweldigend, dus dat gaf een goede indicatie over de gevoeligheid van dit onderwerp. Er kwamen hier zelfs mensen beneden aan de balie vertellen dat als we aan De Telegraaf verkocht zouden worden, ze stante pede hun abonnement zouden opzeggen.’
Hoe sta je zelf tegenover een eventuele verkoop aan TMG?
‘Heel dubbel. Aan de ene kant snap ik de gevoelens van veel mensen hier en de lezers, aan de andere kant zijn er veel uitgeefconcerns die totaal verschillende kranten onder één dak hebben. Zoals Bild en Der Zeit of Het Laatste Nieuws en De Morgen, The Times en The Sun. Je kan het ook wel zo structuren dat twee titels in een zelfde groep goed kunnen gedijen.
'In die hele discussie over TMG heb ik altijd gezegd: als ik moest kiezen tussen onze zelfstandigheid kunnen bewaren bij TMG of een Apax-achtige constructie, dan koos ik voor het eerste.’
Maar het belangrijkste argument voor Egeria was het bod dat TMG deed en dat was te laag.
‘Ja én Mediahuis kwam met een heel sterk verhaal.’
TMG-topman Van der Snoek zei laatst in Quote dat hij NRC ‘een wanstaltig mooi merk’ vindt. Waarbij wanstaltig misschien een beetje vreemde woordkeuze is. Maar hij sluit een toekomstige samenwerking niet uit. Is dat een mogelijkheid?
‘Zeker. Dat zie je nu ook al met samenwerking in de backoffice, zoals het drukkerijcontract en distributie. Het drukkerijcontract met De Persgroep is verlengd overigens. Je kunt je zo voorstellen dat je slimme dingen kunt doen met distributie en advertentiewerving.
'In Vlaanderen hadden we op een bepaald moment met de hele sector een aanbod naar de advertentiemarkt gedaan. “Een rondje kranten”, heette dat. Dat kan hier ook. We moeten niet kijken naar De Telegraaf, maar naar de niet-lezer. Die moeten we binnenhalen. En als je dat samen met TMG kunt doen, dan moet je dat niet laten.’
Er is een consolidatie gaande op de Nederlandse dagbladenmarkt met recent ook de definitieve overname van Mecom/Wegener door De Persgroep. Dat zou verschraling van het nieuwsaanbod kunnen betekenen. Ben je daar ook bang voor?
‘Ons echte probleem is wat Google doet. Mensen die niet meer bereid zijn om te betalen voor kranten en het gratis nieuws dat oprukt. Mediahuis heeft er in België voor gezorgd dat de dagbladen zich verder konden gaan richten op hun USP. Daarnaast doen ze zo veel mogelijk samen om te kunnen blijven bestaan.
'Wat is het alternatief voor de Wegener-kranten als De Persgroep ze niet had opgekocht? Dan zouden ze misschien wel verdwijnen. Een fusie of samenwerking is niet altijd slecht. Hetzelfde werd in de jaren zestig gezegd toen het Algemeen Handelsblad en de Nieuwe Rotterdamse Courant fuseerden. Daarna begon de bloeiperiode van NRC.’
Wat kunnen we verder van Mediahuis verwachten? Investeringen in journalistiek en digitaal?
‘Ja, wij kijken vooral naar hoe wij elkaar kunnen helpen. Met name met digitaal en mobiel, waarbij alle investeringen zwaar en lastig zijn. Je moet zo weinig mogelijk in de techniek investeren om zo goed mogelijk resultaat te hebben.
'Er zijn geen plannen om content of correspondenten uit te wisselen. Dat zal mondjesmaat gebeuren. Mediahuis gaat ons helpen om ons strategisch plan zo goed mogelijk uit te rollen. We moeten in het begin niet al te grote dingen verwachten, maar vooral bevruchting.’
Hoe ziet dat strategische plan eruit?
‘Het is echt het verder uitbouwen van digital first. Op een gegeven moment zullen alle stukken digitaal ter beschikking zijn, achter een betaalmuur. Wel met vijftien of twintig stukken gratis. Iets meer The New York Times dan de Volkskrant of De Standaard. Ik ben benieuwd wat men bij het Mediahuis van dat model vindt.
‘Overigens zullen er wat rendementseisen betreft niet heel grote verschillen zijn met wat Egeria verlangde. Er moet winst gemaakt worden. Mediahuis heeft een stevige prijs betaald voor NRC en dat moet ook terugverdiend worden.’
Heeft dat nog consequenties voor het personeel?
‘Nee, daar hebben we afspraken over gemaakt met Mediahuis. Ze komen hier niet binnen om een reorganisatie door te voeren. Ze hebben gezegd: als jullie met de ongeveer 200 journalisten de producten kunnen blijven maken, misschien een aantal nieuwe dingen kunnen ontwikkelen en het rendement blijft min of meer wat het de afgelopen drie à vier jaar was, dan zijn we gelukkig. Blijkt dat het rendement op een gegeven moment omlaag gaat, dan moeten we natuurlijk wel maatregelen nemen. Iedereen begrijpt dat ook.’
Het is wel zo dat er op de salesafdeling veel verloop geweest is de afgelopen tijd. Zo’n 30 man zijn vertrokken, waar overigens ook weer mensen voor terug zijn gekomen. De ebitda van de afdeling moest omhoog.
‘Dat klopt en dat moet zich nu ook wel gaan stabiliseren. Ik verwacht dat Mediahuis daar wél wat dieper naar gaat kijken. We zijn nog altijd op zoek naar een commercieel directeur na het vertrek van Martijn Standaart. Die is om een aantal redenen nog niet ingevuld, maar ik verwacht dat dit snel gaat gebeuren.’
Dan de merken zelf. Over nrc.next is al veel gezegd. Het is een zorgenkindje, vooral omdat de oplage flink is gedaald de afgelopen tijd. Deel je die zorg?
‘Over de oplage moeten we altijd genuanceerd zijn. Samen met digitaal verkoopt nrc.next iets meer dan 50.000 exemplaren. Dat is minder dan het ooit geweest is, want het zat zo rond 67.000. Dus het is niet goed. Er is wel lucht uitgehaald.
'We hebben de afgelopen jaren nogal wat proefabonnementen in de markt gezet. Ook door de in mijn ogen wat ongezonde gedachte dat het toch allemaal gratis wordt. Ik heb zelf de voorbije twee jaren gezegd: er moeten meer betaalde abonnementen komen en we moeten kijken of er markt is voor nrc.next.
‘In de tijd van Rob Wijnberg (ex-hoofdredacteur, red.) ondersteunden we de krant heel erg met gratis abonnementen. Als we er daar zoveel van weggeven en we verdienen er niets mee, waar zijn we dan mee bezig? Er zijn nu 50.000 mensen die de krant kopen en er zit nauwelijks één proef in.
'Dat gezegd hebbende: we moeten echt met nrc.next in de ochtend sterker worden. Als er in de ochtend nog een miljoen kranten verkocht worden, dan moeten wij daar ook een groter aandeel in kunnen pakken.
'Die targets gaan we nu met Mediahuis bepalen. Ik vind dat je weer naar 70 à 75.000 exemplaren toe moet. Mediahuis wil de twee kranten laten bloeien: de één in de ochtend, de ander ’s middags.’
Er was even sprake van dat NRC Handelsblad ook een ochtendkrant zou worden. Dat plan is van de baan?
‘Ja, NRC Handelsblad zal echt een middagkrant blijven en nrc.next blijft ons ochtendblad. De vraag is: hoeveel van de abonnementen blijven papier en hoeveel worden digitaal? Nrc.next zal ongetwijfeld nog een hele tijd papier blijven, maar daarnaast gaan we een aantal digitale zaken ontwikkelen.’
Dus jullie gaan investeren in nrc.next?
Ja, nrc.next heeft twee jaar achter elkaar een klap gekregen door veel lucht uit de oplage te halen. Dit jaar begroten we +1 exemplaar en dan gaan we de goede kant uit. Eerst dus stabiliseren rond de 50.000 voordat we kunnen groeien.
'We hebben onlangs lezersonderzoek gedaan om te kijken hoe we nrc.next in de ochtend weer aan het groeien krijgen op papier en digitaal. Daar maken we nu plannen op. Zolang we maar betalende nrc.next-lezers hebben.’
De kritiek van Rob Wijnberg was dat jij er een meer algemene krant van wilde maken in plaats van je op een jonge doelgroep te blijven richten. Daardoor zou de oplage gekelderd zijn.
‘Nou zoveel jonger als nu waren de lezers toen niet. De leeftijd van de gemiddelde lezer van nrc.next ligt nog altijd zo’n zeven jaar onder die van NRC Handelsblad. Rob kwam altijd met uitstekende ideeën en ik heb veel van die ideeën gesteund.
'Alleen, die ideeën zie ik ook terug in De Correspondent, wat ik een mooi initiatief vind, maar ze blijven daar tussen de 25.000 en 30.000 abonnementen vastzitten. In tegenstelling tot wat Rob wel eens vertelt, heb ik uitentreuren tegen hem gezegd dat de oplage ook belangrijk is.
‘Het is makkelijk om mij weg te zetten als een cijferaar, maar voor mij is het belangrijk om met zo’n 200 journalisten te kunnen werken om de NRC-titels gezond te houden, en daarvoor heb je nou eenmaal oplage nodig.
'Ik was op een bepaald moment bang dat we met nrc.next zouden afglijden naar het niveau van De Groene Amsterdammer. Geweldig blad, maar met een oplage van 20.000 kun je acht journalisten betalen en geen dertig.’
Volgens ceo Gert Ysebaert van Mediahuis heeft nrc.next prioriteit.
‘Samen met het digitale stuk en de sales. Als we daar de komende negen maanden stappen mee kunnen zetten, hebben we een goed 2015 gedraaid. Overigens draait nrc.next geen verlies, de krant heeft nog altijd een positieve bijdrage aan de resultaten.
'Als we morgen next stop zouden zetten, moeten we echt veel mensen ontslaan. Dus stoppen is absoluut niet aan de orde.’
NRC Handelsblad doet het relatief goed, vind je?
‘Ja, de oplage daalt, maar niet fundamenteel en het zou mooi zijn om tegen de trend in iets te stijgen. De digitale oplage stijgt, maar nog niet zo veel om de printdaling helemaal goed te maken. Daar moeten we verder aan werken.
'De grootste uitdaging is een andere manier van werken, omdat we steeds meer digital first willen publiceren. De komende maanden moeten we dat proces optimaliseren en één van onze adjuncten, Egbert Kalse, is bezig dat in kaart te brengen.
'Het is niet zo moeilijk om dat te bedenken, maar je moet je wel afvragen hoe je de kwaliteit van NRC constant kunt bewaken als je bij wijze van spreken 16 uur per dag gaat publiceren. Het mooie is dat iedereen daar wel van overtuigd is, maar je moet het ook in praktijk brengen.
'En het zijn niet per se de jongere collega’s die goed uit dat proces komen. Dat debat op de redactie is boeiend, maar soms ook heel lastig.’
Vorig jaar werd NRC Q gelanceerd, een zakelijke nieuwssite. Is dat een voorbeeld van hoe NRC wil gaan werken?
‘NRC Q is een proefproject geweest om een aantal dingen te testen. Het nieuwe werken van onze 200 journalisten bijvoorbeeld. Dus we hebben tien journalisten voor Q uit de organisatie gehaald en ze op andere plekken neergezet.
'Daarnaast testen van online of we nieuw publiek kunnen aanboren en op een andere manier kunnen schrijven. Het antwoord blijkt ja. We hebben daar ook advertentie-inkomsten bij gevonden, dus het is al heel snel een licht winstgevend project geworden. Nu willen we ook op die lezersmarkt gaan scoren. Dus, zijn mensen bereid te gaan betalen voor dit project?
‘Bij NRC Q krijg je de eerste tien artikelen gratis, maar ik denk dat we nu zelfs naar acht gaan. We merken namelijk dat er genoeg eyeballs zijn om de adverteerder te bedienen én je komt heel snel bij de muur, waardoor je denkt: ik sluit een abonnement af.
'We hebben nu de eerste 200 abonnementen verkocht en de doelstelling is aan het einde van het jaar 2.500 abonnementen te hebben. Dat is natuurlijk in verhouding tot bijvoorbeeld NRC Handelsblad vrij weinig, maar anderzijds doen we er een bak ervaring mee op. Ik heb goede hoop dat dit effect heeft op de hele organisatie.’
Het is dus een kwestie van trial and error. Zo zouden veel uitgevers, die worstelen met de transitie van print naar andere dragers, het ook moeten doen?
‘Ja, het grappige is dat NRC Q vorig jaar is ontstaan en dat we dit heel snel zijn gaan uitvoeren. Dat snelle schakelen en iets tot een succes maken is mooi. En net zo goed kun je het ook snel weer begraven als het niet blijkt te werken. Je moet het gewoon testen, uitproberen. Daar hebben veel mediabedrijven nog een weg in af te leggen.’
Niemand in de uitgeefbranche, behalve misschien Christian van Thillo, durft eigenlijk vijf jaar vooruit te kijken.
‘Precies, daarom is het ook goed dat hij met De Persgroep naar Nederland is gekomen en de boel een beetje heeft opgeschut. De mentaliteit die ik zelf ook wel heb. We zijn ooit in België Expresso gestart, de nrc.next-versie van De Standaard. Een paar maanden later zijn we er weer mee gestopt, maar ik ben blij dat ik eraan heb meegewerkt, want het is een van de projecten geweest waar ik het meest uit geleerd heb.
‘NRC heeft een lange historie en dat staat ook nog steeds op onze voorpagina: 1828-1844. En er is nog altijd discussie: moet dit nou op deze manier? Het is natuurlijk belangrijk om die roots te bewaken, maar het slaat heel vaak nieuwe initiatieven dood.
'En die trial and error heb je wel nodig. Nu kun je zien hoe goed je artikel gelezen wordt online en ik blijf die cijfers regelmatig doorsturen binnen de organisatie. Dan hoor je: “Gaan de kijkcijfers nu beslissen?” Nee, de kijkcijfers gaan niet beslissen, maar ik wil wel weten waarom een stuk over Afrika, dat wij heel belangrijk vinden, zo slecht gelezen is.
Soms zijn we bang voor onze eigen schaduw. Het aantal views bepaalt niet wat straks op onze voorpagina komt, maar het is wel goed om te zien wat voor soort stuk aansloeg en wat niet.’
Dit interview staat ook in Adformatie 5 (6 maart, 2015)
