Veel creatieven houden zó veel van hun werk dat ze er met liefde aan onderdoor gaan

Uit de honderden internationale onderzoeken die die Deuze verzamelde, komt een beeld naar voren waaruit blijkt dat de mentale en fysieke gezondheid van veel professionals in de creatieve sector ernstig in gevaar is. Op 30 januari spreekt hij tijdens de Haagse Cultuurrede in Amare in Den Haag over deze gezondheidscrisis, waarbij hij niet alleen problemen blootlegt, maar ook oplossingen aandraagt.

De start van het onderzoek

Het onderzoek naar de mentale gezondheid en het welzijn van mensen in de mediawereld begon in 2018, toen hij geconfronteerd werd met alarmerende signalen over de gezondheid van studenten en collega’s aan de universiteit. 'Wat ik zag, was dat de problemen niet alleen te maken hadden met stress of werkdruk,' legt Deuze uit. 'Ze hadden te maken met de manier waarop mensen zich volledig vereenzelvigen met hun werk. Voor veel professionals in de creatieve sector geldt dat extra: hun werk is niet alleen een baan, maar een manier van leven.'

De pandemie verscherpte deze problematiek. Overal ter wereld reflecteerden mensen op hun werk en welzijn. Deuze ontdekte dat veel professionals in de creatieve industrie zich ongelukkig voelden en een hoge mate van stress ervoeren. 'De pandemie maakte pijnlijk duidelijk dat er sprake is van een structurele crisis in deze sector.'

Emotionele overinvestering

Deuze beschrijft hoe mensen in creatieve beroepen vaak een intense emotionele band met hun werk hebben. Dit maakt hen kwetsbaar voor uitbuiting en slechte arbeidsomstandigheden. 'De passie voor het werk maakt het moeilijk om in te zien dat het werk ook schadelijk kan zijn,' zegt hij. 'Veel mensen beschouwen hun werk als een privilege en accepteren daardoor onredelijke eisen, lange werkdagen en lage vergoedingen. Maar het probleem is: het werk houdt niet van jou terug.'

Dit fenomeen noemt hij ‘vocational awe’ – een bijna mythische bewondering voor het werk dat ervoor zorgt dat professionals hun problemen als individueel falen zien, in plaats van als symptomen van een gebrekkig systeem.

"Mensen worden aangemoedigd zichzelf op te offeren. Dat is niet duurzaam

Structurele problemen in de sector

Een belangrijk onderdeel van Deuzes onderzoek is de analyse van de structurele problemen in de creatieve media-industrie. Hij noemt onder andere de hoge werkdruk, het gebrek aan diversiteit en inclusie, en de afwezigheid van duidelijke grenzen tussen werk en privé. 'De industrie heeft een cultuur waarin mensen worden aangemoedigd om zichzelf volledig op te offeren voor hun werk. Dat is niet duurzaam,' stelt hij.

Zo treedt binnen de sector een ongezond selectieproces op. Jongeren die er hun eerste baan vinden en ‘het niet redden’ roteren in hoog tempo weer naar buiten. Dat draaideureffect geldt vooral voor vrouwen, minderheden en -opvallend- mensen met kinderen of mantelzorgers. Deuze: 'Het gevolg is dat er een bepaald slag mensen is dat wel overeind blijft in deze cultuur. En dat zijn opvallend vaak dezelfde menstypes die de sector tot een van de meest eenvormige maakt van allemaal.'

Daarnaast signaleert hij dat de industrie slecht omgaat met mentale gezondheidsproblemen. 'Stigma is nog steeds een groot probleem. Wie kwetsbaarheid toont, wordt al snel gezien als iemand die de sfeer bederft. Mensen voelen zich daardoor vaak beschaamd om hulp te zoeken of toe te geven dat ze worstelen.'

Misbruik van passie

Volgens Deuze wordt de passie en betrokkenheid van creatieve professionals vaak onbewust misbruikt. Werkgevers profiteren van de bereidheid van werknemers om overuren te maken en extra verantwoordelijkheden op zich te nemen zonder passende compensatie. 'De liefde voor het werk wordt een wapen tegen de werknemer,' zegt hij. 'Het is alsof je dankbaar moet zijn voor de kans om te mogen werken, zelfs als dat ten koste gaat van je gezondheid.'

De gevolgen hiervan zijn ernstig: burn-out, depressie en andere mentale gezondheidsproblemen komen veel vaker voor in de creatieve sector dan in andere industrieën. Uit onderzoek blijkt dat een wanbalans tussen wat mensen in het werk stoppen en wat ze er voor terugkrijgen, lage organisatorische rechtvaardigheid en extreem hoge werkdruk de belangrijkste oorzaken zijn van deze crisis. Deuze trof schokkende cijfers aan: 'Zelfdoding komt in de media vaker voor dan in andere sectoren. En dat komt niet doordat deze sector bij uitstek labiele mensen trekt.'

Van yogamatjes naar verandering

Hoewel er steeds meer aandacht is voor het welzijn van werknemers in de creatieve sector, ziet Deuze dat veel initiatieven zich richten op het individu. 'Er wordt veel gepraat over weerbaarheidstrainingen en mindfulness, komen ze een keer in de week met yogamatjes langs of ze bieden een webinar over welzijn aan. Maar dat is symptoombestrijding,' zegt hij. 'Wat echt nodig is, zijn structurele veranderingen binnen de industrie.' Hij erkent dat die alleen succes hebben, als ze geleidelijk plaatsvinden.

Deuze pleit voor transparant beleid, meer accountability, en een cultuur waarin mentale gezondheid bespreekbaar is. 'Werkgevers moeten begrijpen dat het investeren in het welzijn van hun werknemers niet alleen ethisch verantwoord is, maar ook goed voor de bedrijfsresultaten.

Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl.