Nederlandse supermarkten schrijven dat consument hier helemaal niet duurder uit is

Donderdag houdt de Tweede Kamer een rondetafelgesprek over de prijzen in de Nederlandse supermarkten. Ter voorbereiding hebben de grootste supers en enkele producenten van levensmiddelen een zogenoemd position paper uitgebracht met hun visie.

Om even bij de appelmoes te blijven. Hak schrijft dat het zelf niet verantwoordelijk is voor het prijsverschil van een potje appelmoes bij dezelfde supermarktketen in Nederland (2,09 euro) en in België (89 cent). ‘De retailer koopt de appelmoes bij Hak in tegen dezelfde prijs en onder hetzelfde contract.’

Waarom dit prijsverschil zo groot is weet de groenteproducent niet. Uiteindelijk hanteert het een vergelijkbare verkoopprijs in de verschillende landen. In Nederland wordt die enerzijds beïnvloed door de aanbiedingen en acties, hoewel Hak daar ook aan meebetaalt. ‘We ontvangen dus ook een factuur van retailers voor het meedoen met deze aanbiedingen, denk aan kortingen, folderplaatsingen of andere marketinguitingen.’

Duitse retailers hanteren een heel andere prijsstrategie, schrijft Hak. De dominantie van discounters daar zorgt voor een lagere schapprijs, maar ook veel min[1]der acties met kortingen, en ook minder uitgaven daaraan van Hak. De gemiddelde verkoopprijs van de groenten die die je moet hebben komt in Duitsland ongeveer hetzelfde uit als in Nederland.

Nederland aanbiedingenland

Het ligt in lijn met wat de Nederlandse supers in hun position papers schrijven. Als je alle prijsacties meerekent zijn de supermarkten niet duurder zijn dan die in de buurlanden. ‘Bij Albert Heijn vullen aanbiedingen en structureel lage prijzen elkaar aan’, schrijft de Nederlandse marktleider in zijn betoog. ‘Kortingen zorgen ervoor dat klanten wekelijks kunnen besparen op hun boodschappen.’

Ook Jumbo zegt dat er meer wordt gelet op aanbiedingen en dat de promotiedruk in de retailbranche is toegenomen. ‘Dit heeft ertoe geleid dat Jumbo nog meer focus heeft op een kwalitiatief sterk huismerk en met relevante aanbiedingen.’

Producent Nestlé vindt dat het vergelijken van prijzen een jaaroverzicht vereist, niet een momentopname. ‘In Nederland zijn er veel "twee voor de prijs van één"-aanbiedingen en andere promoties. Over het gehele jaar genomen zijn de gemiddelde prijzen in Nederland voor dezelfde producten daardoor vergelijkbaar met andere landen.’

Unilever schrijft zelfs dat Nederland aanbiedingenland met prijsniveaus onder EU gemiddelde ligt. De grote verschillen in de retail-dynamiek tussen Nederland en landen als Duitsland, België en Frankrijk zorgen ‘dat de gemiddelde kosten van boodschappen in Nederland structureel lager liggen dan zowel het gemiddelde in de EU als bij ons omringende landen’.

Extra belast

Unilver laat net zoals Hak weten dat het meebetaalt aan het gestunt met prijzen van de Nederlandse supermarkten: ‘In Nederland krijgt de A-merkfabrikant van de retailer een factuur voor deze promoties en aanbiedingen en betaalt deze dus voor de lagere prijs die de consument bij de kassa betaalt.’

Lidl laat een ander geluid horen. Het schrijft dat ‘kijkend naar de data van Eurostat’de boodschappen in Nederland respectievelijk 2,4% en 1,8% duurder zijn dan in België en Duitsland. Volgens Lidl Nederland heeft dit een aantal oorzaken, waaronder de hogere btw-tarieven hier. Ook worden de Nederlandse supermarkten nog eens extra belast door, in vergelijking met onze buurlanden, hogere verpakkingsbelastingen en energieprijzen.

Lage winstmarges

Voor de supermarkten is er geen ruimte om lagere prijzen te berekenen, stellen ze. De gestegen kosten voor onder meer energie, grondstoffen en arbeid zetten de marges al onder druk. Jumbo komt bij een omzet van 10,72 miljard euro en een winst van 28 miljoen euro uit op een winstmarge van 0,3%

Albert Heijn laat weten dat van iedere euro die klanten er besteden het overgrote deel direct naar inkoop en zaken als transport, lonen en huur gaat. ‘Voor betaling van belasting en rentelasten blijft gemiddeld slechts 4 cent over, daarna zelfs minder.’

De supermarkten denken dat de prijzen nog wel kunnen zakken als de zogenoemde inkoopmuren van fabrikanten van A-merken verdwijnen. Fabrikanten dwingen daarbij winkelketens om hun producten alleen bij de nationale vestiging van de fabrikant in te kopen. Jumbo zegt hier hinder van te ondervinden. ‘Hierdoor wordt het supermarkten moeilijk gemaakt internationaal A-merken in te kopen tegen een lager tarief.’

14 miljard euro besparen

De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen om dit soort grensoverschrijdende inkoopbeperkingen aan te pakken. Zowel Jumbo als Albert Heijn schrijft daar positief over te zijn.

Albert Heijn: ‘Onderzoek van de Europese commissie laat zien dat alle Europese consumenten samen jaarlijks 14 miljard euro kunnen besparen als de Interne Markt volledig zou functioneren, en detailhandelaren op Europees niveau kunnen inkopen. Dit zou de consumentenprijzen, óók in Nederland, aanzienlijk ten goede komen.’

Nestlé benadrukt in zijn paper dat A-merken samen 20% van de totale Nederlandse markt uitmaken. Het zijn de supermarkten zelf die de prijzen in de supermarkt bepalen en niet de fabrikanten, schrijft het: ’Volgens onderzoek van Eurostat liggen de gemiddelde prijzen van boodschappen in Nederland iets onder het Europese gemiddelde. Dit toont aan dat de prijsstelling in Nederland vergelijkbaar is met andere Europese landen.’

Zonder het met zoveel woorden te schrijven valt het volgens Nestlé wel mee met die muren die A-merken zouden opwerpen binnen Europa. Bovendien zijn er specifieke omstandigheden van de Nederlandse markt die ook tot speciaal beleid van fabrikanten noopt.

Zo wordt in de meeste gemeenteverordeningen de verkoop van voedsel alleen toegestaan binnen de bebouwde kom en wordt er veel thuisbezorgd, wat extra kosten met zich mee brengt, schrijft Nestlé. ‘Dit leidt ook tot bepaalde inefficiënties in de distributie en verpakking van onze producten. Zo passen wij regelmatig de verpakkingen voor de Nederlandse markt aan.’

Belastingdruk

Waar er nog wel wat aan te doen is, zijn de belastingen en kosten die fabrikanten en supermarkten in Nederland moeten betalen. De productie is daardoor ‘substantieel duurder dan in andere EU-landen’, schrijft unilever. ‘Onder andere CO2-heffingen / Opslag Duurzame Energie- en Klimaattransitie (ODE) maken productie in Nederland extra kostbaar.’

‘Een ander in het oog springend voorbeeld is de prijs van plastic’, noteert Lidl. Die is flink gestegen. ‘Verpakkingskosten stijgen door de Afvalbeheerbijdrage Verpakkingen (ABB), die Lidl sinds 2023 zelf afdraagt. Voor 2024 wordt verdere stijging van deze bijdrage verwacht.