Wat kunnen we leren van Mandela, Stalin en Mao?

Het liefste lees ik (auto)biografieën van wereldleiders, zowel uit het verleden als het heden. Mensen die onze geschiedenis beïnvloed hebben of beïnvloeden, positief en negatief. Daar zijn veel lessen te leren. Lessen die te gebruiken zijn in de praktijk, en die gedrag verklaren. Wat kunnen we van deze historische figuren leren?

Mooie, harde lessen

Vrijwel elke wereldleider die een aanmerkelijk belang heeft of heeft gehad, kenmerkt zich door een bepaalde eigenschap of eigenschappen. Die kenmerken zijn grotendeels de oorzaak dat de loop van onze geschiedenis is gevormd. We kunnen daarvan leren, we moeten moeten proberen bepaalde eigenschappen door te vertalen naar dagelijks management. Of het nu om ongekende wreedheden gaat, of juist om geweldig vooruitstrevende ideeën, er valt een hoop te leren.

Mooie lessen, maar ook vaak harde lessen. 

Les 1. Geen plek voor wrok of wraak

We kennen het allemaal wel, zeker diegenen die commercieel verantwoordelijk zijn binnen het bedrijf: kloteklanten! Jos Burgers schreef er zelfs een boek over. De klant is natuurlijk altijd koning, maar zo nu en dan vallen zakelijke relaties negatief uit. Welk bedrijf heeft er nog nooit eenmvan zijn grootste talenten zien overstappen naar een concurrent?

Zaken doen is mensenwerk. En waar mensen aan het werk zijn zullen er ook altijd conflicten ontstaan en bestaan. Het is erg verleidelijk om wrok jegens bepaalde klanten, medewerkers of relaties te creëren. Of zelfs te zinnen op wraak.

Rechtszaken, vervelende voorvallen, alles wordt uit de kast getrokken om elkaar ‘kapot’ te maken in conflictsituaties.

Maar, wat heb je daar aan? Helemaal niks! Zakelijk gezien is er geen enkel belang bij het voeren van langdurige conflicten. Je wordt er zelden tot nooit beter van.

Afgelopen zomer las ik het boek ‘Nelson Mandela, de lange weg naar de vrijheid’. Een schitterend boek, over een van de meest markante wereldleiders die onze moderne tijd gekend heeft. 

Mandela krijgt internationaal veel lof, maar ook kritiek. Zijn vergevingsgezindheid is echter hetgeen we hem het beste van kennen. Tientallen jaren opgesloten, en dan vredig met je beulen het land willen regeren. Hij begreep als geen ander dat het besturen van het land niet mogelijk zou zijn met wraak. We kunnen er allemaal van leren.

Een bedrijf succesvol uitbouwen is niet mogelijk wanneer we tijd verspillen aan conflicten met klanten, leveranciers of werknemers. Zijn quote over vijandschap is legendarisch: ‘If you want to make peace with your enemy, you have to work with your enemy. Then he becomes your partner’.

Les 2. Je ogen sluiten voor de werkelijkheid

Het is makkelijk je ogen te sluiten op het moment dat er dingen gebeuren die je eigenlijk niet wil zien. Bedrijven die afscheid moeten nemen van medewerkers vanwege financiële problemen zijn hier een goed voorbeeld van. Het is erg lastig medewerkers te confronteren en uiteindelijk de knoop door te hakken. Vaak worden dus alternatieve oplossingen gezocht die lang niet altijd optimaal zijn. Je ziet dit ook bij met name kleine bedrijven en familiebedrijven, op het moment dat het financieel slecht gaat met de zaak. Men kan het niet accepteren en kijkt de andere kant op met als gevolg dat een faillissement vaak niet meer af te wenden is.

Hoe hard het ook is, je ogen sluiten voor de werkelijkheid is een gevaarlijk fenomeen. Een van de beste voorbeelden daarvan heb ik opgepikt in het uitgebreide naslagwerk over Stalin, genaamd ‘Stalin, het hof van de rode tsaar’. Dit boek, dat bol staat van de namen en anekdotes, beschrijft Stalin en diens naaste omgeving in Moskou en tijdens vakanties.

De leiding van de Sovjets, met Stalin voorop, leefde in een zeer beperkte eigen fantasiewereld. Zonder idee van de werkelijke gebeurtenissen in het land. Men wist allemaal dat er in de Oekraïne een enorme hongersnood aan de gang was, maar keek vakkundig de andere kant op. Men sloot de ogen voor de werkelijkheid, daarmee de gebeurtenissen relativerend. Het gevolg was verschrikkelijk.

Het faillissement van je organisatie is uiteraard een tragedie die hiermee totaal niet te vergelijken is, maar de boodschap is duidelijk: je ogen sluiten is een enorm gevaar voor de toekomst!

Les 3. Angst brengt suboptimale oplossingen

Wat ben jij voor manager? Een hele informele, of juist niet? In de Europese landen zien we grote verschillen tussen de manier van managen en de status van managers. In buurlanden zoals België en Duitsland is de relatie tussen managers en medewerkers een stuk strikter en formeler dan in Nederland. En wat denk je van de Aziatische landen, waar het woord ‘nee’ überhaupt niet eens bestaat?

In Nederland zoeken we altijd naar een oplossing op basis van informaliteit. We overleggen liever dan dat we een conflict aan gaan. Vaak is dat een goede oplossing, uiteraard niet altijd. Waar je echter enorm voor op moeten passen is voor angst binnen je organisatie. Ik ken tal van organisaties waar medewerkers uit angst voor problemen voor suboptimale oplossingen kiezen. Die angst ontstaat als men onzeker is, angst heeft voor de reactie van het management, of zelfs angst voor ontslag.

Ook deze les kunnen we leren door verschrikkelijke gebeurtenissen uit het verleden.

Met veel interesse heb ik het boek ‘Het privéleven van Mao’ gelezen. Een weerzinwekkend boek, geschreven door diens lijfarts. Jarenlang liep de beste man rond in het leven van Mao. Hoewel het boek bol staat van bizarre dingen, is hetgeen mij zonder enige twijfel het meeste is bijgebleven de angst. De angst van een hele maatschappij, door de heerschappij van één man. Hoe kan dat toch?

Honderden miljoenen mensen die uit angst voor één man de meest bizarre beslissingen nemen. Niemand heeft weerwoord, niemand durft zich uit te spreken. Als gevolg daarvan werden oplossingen voor problemen doorgevoerd, met verschrikkelijke gevolgen.

Dit is slechts een kleine greep van lessen die we kunnen leren uit het verleden. Ook in onze huidige tijd zijn er tal van leermomenten. Wat de denken van de legendarische speeches van Obama, die ons er nogmaals op gewezen hebben wat de impact van het woord kan zijn.

Welke managementlessen missen er nog in dit verhaal?

Laat het me weten en vul daarmee dit blog verder aan.