We moeten het beter uitleggen

Een recenter voorbeeld van het uitleggen, is natuurlijk de inkomensafhankelijke zorg. Een kop van de NRC over een bijeenkomst met VVD’ers in het land en Mark Rutte “VVD'ers: we moeten het beter uitleggen.” Verder in het artikel staat:”Maar als je dan toch zoiets principieels weggeeft in de onderhandelingen, was de teneur onder de VVD'ers, zorg dan in elk geval dat je het verhaal erover op orde hebt.” Maar niet alleen de VVD had beter moeten uitleggen, ook de PvdA had beter moeten uitleggen. Nivelleren in dit geval aldus journalist Joost Vullings, tijdens het Radio 1 Journaal.

Uitleggen is dus de oplossing. Maar dat lijkt wat kort door de bocht. Een professionele en een filosofische reden.

Professioneel
Beter uitleggen vraagt om meer communicatie en dus om meer communicatieprofessionals. Neelie zei het al. Maar wat betekent dit eigenlijk? Het plaatst de communicatieman en -vrouw voor een professioneel (advies)vraagstuk. Blijkbaar is er een sterke overtuiging van het eigen gelijk. Neem Brussel. Als je dag in dag uit bezig bent met het project Europa, dan raak je op een gegeven moment wel overtuigd van je eigen verhaal. In meest negatieve geval zorgt de cognitieve dissonantie daar wel voor. Maar dat betekent natuurlijk niet dat beter uitleggen dan de oplossing is. Behalve dan van de communicatieprofessional aan de opdrachtgever dat zij, in het geval van Neelie, zo verknoopt is met haar verhaal, dat ze niet meer in staat is van voldoende afstand waar te nemen en dat ze iets onmogelijks vraagt van ‘communicatie’. ‘Communicatie is best belangrijk, maar geen wondermiddel. Aan de professional dus om haar daarop te wijzen. Wie durft?

Filosofisch
We moeten dus duidelijk maken dat het uit te leggen verhaal misschien niet zo waar is als gedacht. En zo komen we bij de filosofische kant, want wat is waar? Als we beter moeten uitleggen, is er dus enkel een boodschappenbombardement nodig voordat de ander de waarheid inziet. De mening van de ander is ‘onwaar’, maar dat zien ze na alle communicatie uiteindelijk wel in.
De aanname dat er een waar en onwaar is, doet natuurlijk in de verste verte geen recht aan de complexiteit en context van alledag. Want tussen wit en zwart zitten wel 50 tinten grijs. Is genetisch gemodificeerd voedsel de oplossing voor het wereldwijde voedselvraagstuk of een product uit het schap van dr. Frankenstein. Is Europa het antwoord op globalisering of het einde van onze nationale identiteit?
Communicatie speelt hier natuurlijk een rol. Dan hebben we het over zaken als ‘de buitenwereld binnen halen’, issuesmanagement en daaraan gerelateerd ‘framing’. Het is binnen dit grijze gebied zoeken naar de complexiteit, naar de belangen, naar de percepties en meningen om op basis daarvan een passend verhaal te formuleren. En wie weet niet alleen het verhaal, maar ook de inhoud zelf eens onder de loep nemen. Sec de waarheid uitdragen is het zeker niet.

Uitleggen
Als Neelie zegt dat er nog een blik communicatieadviseurs open moet worden getrokken lijkt het alsof we een steun in de rug krijgen voor ons vak. Maar eigenlijk is het een dolkstoot in de rug, want ze ziet ons als hers masters voice. Ze begrijpt niet wat communicatie wel en niet kan en welke rol ze hier zelf in speelt. Ze negeert de complexiteit van de maatschappij waarin wij tegenwoordig leven. Meer zenden, meer uitleggen zien we als communicatieprofessionals allang niet meer als panacee, maar blijkbaar onze opdrachtgevers nog wel. We moeten het inderdaad beter uitleggen.