[door Christine Liebrecht]
Fantastisch, geweldig, verschrikkelijk, achterlijk.
Als we heel erg enthousiast of blij zijn of juist enorm boos of teleurgesteld, dan klimmen we graag een treetje hoger op de woordladder om dat aan de ander duidelijk te maken. Want waarom zouden we kiezen voor woorden als goed, leuk, slecht of stom als we een arsenaal aan sterkere varianten tot onze beschikking hebben? Als je superlatieven op de juiste manier gebruikt, kun je overtuigen. Maar voorkom dat ze tegen je werken.
Om echt te overtuigen en te voorkomen dat ze tegen je werken, is het verstandig om geweldig goed met vier punten rekening te houden.
1) Ben je geloofwaardig?
Een geloofwaardig persoon die superlatieven gebruikt is overtuigend, maar een ongeloofwaardig persoon juist niet. Als de eigenaar van het louche restaurant op de hoek zijn eten aanprijst met hemels, zul je zijn boodschap minder snel aannemen dan wanneer een vriend daar zojuist heeft gegeten.
Idem dito voor de teksten op productverpakkingen (uitmuntende kwaliteit), op de markt (heerlijke mandarijnen) en in winkels (geweldig aanbod). Vaak vinden we reclame ongeloofwaardig vanwege het commerciële belang, waardoor superlatieven averechts werken. In plaats daarvan zijn minder krachtige varianten verstandig, zoals goed en lekker.
2) Wat vindt de ander?
Het is belangrijk om te weten wat de ander vindt van het onderwerp. Heeft hij er al een mening over, en zo ja, wat is zijn standpunt? Stel dat je een projectvoorstel doet bij je leidinggevende. Het onderwerp is aansprekend en je weet dat hij in principe bereid is om akkoord te gaan. In dat geval is het slim om superlatieven te gebruiken. Je plan aanprijzen met geweldig en fantastisch maakt het overtuigender. Dat komt doordat de kern van je boodschap al dicht bij zijn standpunt ligt. De superlatieven kunnen dan net dat extra duwtje geven om hem te overtuigen. Is je leidinggevende daarentegen geen voorstander, dan doe je er beter aan om gematigd te zijn.
3) Hoe krachtig is andermans taal?
Spiegelen is een veelgebruikte truc in communicatie. Je kunt je houding spiegelen aan de ander, maar ook in het taalgebruik kun je naar overeenkomsten zoeken. Gebruikt de ander zelf veel superlatieven, dan is je boodschap overtuigender als jij ze ook gebruikt. Is het taalgebruik van de ander daarentegen bescheiden, dan moet je de kracht van de boodschap hierop aanpassen.
4) Wanneer ga je te ver?
Ondanks de hallelujaverhalen over superlatieven als taalversterkers moet je niet overdrijven. Iedereen kent wel een collega die alles fantastisch vindt. Zodra hij de overtreffende trap gebruikt, denk je op een gegeven moment dat het allemaal wel zal meevallen. Zijn fantastisch heeft de waarde gekregen van een goed, of zelfs nog minder dan dat. Voorkom dat je zelf die collega wordt: wees niet te pas en te onpas extreem positief of negatief. Niet voor niets is de taal dusdanig rijk dat je kunt variëren met woorden.
Bonus-tip voor de koning
Woordvariatie, dat is ook een les voor koning Willem-Alexander. Bij bijna elk bezoek zegt hij wel: Fantastisch om hier te zijn, Jullie doen het gewoon fantastisch of Er wordt hier fantastisch werk verricht. Heb je dit eenmaal door, dan kun je zijn boodschap nauwelijks meer serieus nemen. Als hij meer varieert in zijn woordkeuze (uitstekend, briljant, grandioos) en in de kracht van zijn taal (fijn, gezellig, bijzonder) blijft hij geloofwaardiger. Anders zou je zijn uitingen zelfs ironisch kunnen gaan opvatten: hij zegt het fantastisch te vinden, maar ondertussen bedoelt hij eerder verschrikkelijk en wil hij het liefst zo snel mogelijk weg.
Christine Liebrecht is auteur van het boek Fantastisch om hier te zijn!, waarin zij de lezer laat zien hoe die taal met meer impact kan gebruiken. Zij promoveerde in 2015 op het onderwerp ‘Taalversterkers.’ Daarnaast is Liebrecht universitair docent Communicatie- en Informatiewetenschappen aan de Universiteit van Tilburg, zij freelance tekstschrijver en mede-oprichter van het landelijke platform Slechte Slogans.
Reacties:
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!