Dinsdag ging ter ere van de 100-jarige verjaardag van de Vea in Tuschinski de documentaire 'De kunst van het verleiden' in première. Een met liefde gemaakte film die chronologisch de historie van creativiteit in reclame in beeld brengt. Regisseur Danny van der Bersselaar sprak vele bekende en spraakmakende reclamemakers van nul tot nu. Een keurig tijdsdocument, een must see alle starters in het vak en een feest der herkenning voor iedereen met een hart voor het reclamevak.
Melk de witte motor, Petje Pitamientje, Droste, Beun de Haas, The Next Rembrandt en vele andere evergreens passeerden de revue. En Hans, Paul, Harry, Bela, Wim, Bart, Lode, Erik, Mark, Diederik, Simon, Bas, Ralph, Boris, Philip, Hugo, Ed, Jasper, Emilio en Rogier zijn mannen die smeuïg over hun werk en de totstandkoming kunnen vertellen.
Mannen. Alleen maar mannen. In de documentaire over 100 jaar reclame komt geen vrouw aan het woord. Oh ja, toch wel, een: Edith de vrouw van Hans Ferree. Over haar man. De Nederlandse reclamegeschiedenis werd gedomineerd door mannen. Dat is misschien geen nieuws, maar confronterend is het wel.
Perfecte spiegel
Die creatieve, talentvolle mannen met humor en zelfspot (niet te verwarren met zelfrelativering) hebben de reclamegeschiedenis ingekleurd. We zien hún blikveld langskomen als we naar oude commercials en advertenties kijken. Dat deze mannen stereotypes niet schuwden is wel duidelijk.
In het geschetste tijdsbeeld, beginnend bij de wederopbouw, is het nog makkelijk te verklaren. In de jaren '50, '60, '70 werkten mannen en zorgden vrouwen voor de kinderen. Maar de documentaire loopt tot en met september 2017. Zeker aan het einde van de film, als het gaat over digitalisering en de transformatie van het vak, voelt het ontbreken van een vrouw in beeld enorm ongemakkelijk. Niet alleen vroeger, ook nu maken mannen de dienst uit, zo krijgt de kijker mee.
We weten dat de top van reclamebureaus en de creatieven vloeren nog altijd wordt gedomineerd door mannen. Dit verandert wel, al gaat het langzaam. Je kunt de vraag stellen of de documentairemakers een van de vrouwen van de nieuwe generatie hadden moeten vragen. Mijn antwoord is 'nee'. Nu is de film een perfecte spiegel voor het vak. In reclame zijn we namelijk gewend het probleem plat te slaan. En onze reclame wórdt gewoon nog steeds grotendeels bedacht door mannen. Als het zo doorgaat kijken we over 25 jaar terug en herkennen we weer stereotypes die dan ‘écht niet meer kunnen.’
Botsende ego's
Maar het is ook een spiegel voor de vrouwen in het vak: ze zijn te onzichtbaar. Dit is geen pleidooi voor borstklopperij of vrouwelijk haantjesgedrag. ‘De kunst van het verleiden’ laat ook duidelijk zien dat al dat testosteron niet alleen tot goede reclame leidde. Reken maar dat heel wat geld en energie is weggelopen door al die botsende ego’s op de apenrots.
Het is bijna aandoenlijk te zien hoe vol een aantal van die mannelijke creatieven nog zijn van de ideeën die ze een jaar of dertig geleden bedachten. Op die manier zouden vrouwelijke creatieven en strategen niet gauw spreken over hun werk; daar zijn ze te nuchter en/of bescheiden voor. Het punt is dat ze zichzelf het podium überhaupt niet gunnen.
Wij maken het op de redactie regelmatig mee. Dat vrouwen een interview afhouden of niet willen spreken op een event. Toevallig had ik het er gisteren nog over met een collega. Ik vroeg hem waarom hij in rondvragen alleen maar mannen aan het woord liet. Hij zei: ‘Dat doe ik niet. Als ik vier vrouwen benader en vier mannen, dan heb ik na een paar uur vier reacties van mannen en drie afwijzingen van vrouwen; geen tijd of geen mening. De vierde reageert niet. Ik blijf ze vragen, maar eigenlijk zou ik dus twee keer zoveel vrouwen als mannen moeten vragen om de balans goed te krijgen. Daar is niet altijd tijd voor.’
Vrouwen met een visie
De prioriteiten van vrouwen liggen blijkbaar elders. En dat wreekt zich. Vrouwen hebben ideeën en een visie, maar delen die niet openlijk. Daardoor ontstaat een blinde vlek. Goed voorbeeld doet volgen. Als de seniors het al niet doen, gaan de jonge talenten het ook niet doen en wordt de mannelijke dominantie een self fulfilling profecy.
Dit is dus een oproep aan alle vrouwen in het vak: als Adformatie, Communicatie, Tijdschrift voor Marketing, MarketingTribune, Fonk, Marketingfacts, het FD, RTL Nieuws, AD, de Telegraaf of welk medium dan ook belt met een vraag zeg dan ‘ja’. Het vak zit echt te wachten op jullie visie en jullie verhaal is het delen waard.
