Halveer de leerplicht

Een simpele en praktische oplossing om context te beiden zo dat innovatie in het onderwijs kan plaatsvinden is om de leerplicht voor middelbaar scholieren simpelweg te halveren. Kinderen moeten in dat model nog steeds naar school, maar zijn nog maar verplicht om minimaal de helft van alle vakken te volgen. In welke vakken er deelcertificaten worden gehaald, is helemaal aan de vrije keuze aan de ouders met hun kind. Ouders met koudwatervrees, kunnen hun kind nog helemaal vol proppen met het complete rooster. Wie ruimte wil geven aan andere vormingszaken, kiest voor een minder zwaar regime.

Beroepsonderwijs en universiteiten geven per studierichting aan welke deelcertificaten van de middelbare schooltypen zij verplicht stellen als minimumeis om aan de studie te mogen beginnen. Dat geeft ouders en kinderen wat richting in de vakken die ze volgen willen. Ouders en hun kind kunnen overigens ook extra houvast geboden worden in de vakkeuze, door kinderen al vroeg de mogelijkheid te geven getest te worden op hun kwaliteiten en affiniteiten. Een soort Cito-toets, maar dan beter.

Overigens zou voor beroepsonderwijs en universiteiten een zelfde recept kunnen gelden. Ook zij werken dan met deelcertificaten. Einddiploma's worden niet meer verstrekt. Want who cares? Iedereen puzzelt zijn eigen leerprogramma's wel bij elkaar. Wie zijn tijd leuker en nuttiger denkt te kunnen besteden dan alleen maar boven de boeken hangen, doet dat gewoon. Bedrijven en beroepsverenigingen kunnen, als ze er behoefte aan hebben, aangeven wat voor hen minimum ingangseisen zijn. Voor wat betreft beroepen als advocaten, artsen, accountants e.d zal de NMA streng toezien of de eisen wel billijk zijn. Want van over-belering wordt niemand wijzer.

Iedereen zou dus in deeltijd naar school moeten kunnen. Het leventje van kinderen staat dan niet meer vanaf hun zesde bijna fulltime in het kader van alleen scholing. Er is dan zó veel tijd over. Uit de schoolse legbatterij krijgen kinderen de ruimte om zelf hun vorming bij elkaar te scharrelen. Ze kunnen zich wijden aan spelen, sporten, creativiteit en andere zelfgekozen activiteiten waarbinnen ze zich kunnen ontwikkelen. Echt, ik zou best wel geweten hebben hoe ik mijn tijd beter had kunnen invullen zonder Duits, Frans, Wiskunde, Natuurkunde, Aardrijkskunde etc. Het had van mij met een grote klap allemaal mogen uitvallen. Wat een ruimte voor zinnige dingen!

Een veel gehoorde reactie op het idee van part-time leerplicht, is dat kinderen en hun ouders helemaal geen besef hebben hoe ze zoveel vrije tijd zinnig zouden kunnen invullen. Maar laten we ons eens afvragen hoe dat komt. Volgens mij omdat ze helemaal geen ervaring hebben met een vrij leven. Je zou het kunnen vergelijken met de burgerbevolking in een net van het communisme bevrijd land. Geen wonder dat het luie, makke schapen zijn. Ze zijn opgevoed in een keurslijf zonder enige uitdaging om zelf keuzes te maken. En daarbij komt dat we nog teveel denken vanuit een hardnekkig paradigma dat je alleen op een schoolse manier kinderen iets nuttig kan bijbrengen. Maar moet je eens kijken wat je allemaal kunt leren over bijvoorbeeld de omgang met jezelf en met anderen van voetbal, dansles en het in elkaar zetten van radiografische vliegtuigjes.

Een onderwijsmodel waarbij kinderen nog maar part-time naar school gaan, biedt een enorme marktpotentie voor aanbieders van niet-schoolse activiteiten, zoals sportverenigingen, hobbyclubs, toneelscholen, leesgroepen, religieuze opleidingen, studentenverenigingen en noem maar op! Zeker als je bedenkt dat het overheidsgeld dat in het klassieke onderwijs bespaard wordt, via vrije marktwerking, daar naar toe kan gaan. Dit zou het gemakkelijkste kunnen door met het bespaarde geld op het reguliere onderwijs, de kinderbijslag drastisch te verhogen.