Pokerpolitiek rondom online gokken

De legalisering van online gokken wordt nu gefaseerd ingevoerd (zie het desbetreffende kader). Eerst mogen partijen aan de slag die nog nooit in Nederland actief zijn geweest, pas na zes à twaalf maanden ook de internationale aanbieders. Daar zit een tegenstrijdigheid in, want er mocht toch nooit online worden gegokt in Nederland?

‘Dat klopt’, beaamt Jan Erik van der Werff, hoofd communicatie van de Kansspelautoriteit (Ksa), de toezichthouder die over de vergunningen gaat. ‘Maar online waren er toch al aanbieders die zich ook specifiek op onze markt richtten. Wij kunnen nu eenmaal geen hek om het internet zetten. Wel hebben zij een boete van ons gekregen en die partijen krijgen straks dus niet direct een vergunning.’

Die boetes liegen er niet om: recentelijk moesten Unibet, TSG Interactive Gaming Europe en BWIN respectievelijk 470.000, 400.000 en 350.000 euro betalen. Onderzoek van de Ksa wees uit dat hun sites vanuit Nederland te bereiken waren en dat consumenten er met iDEAL konden betalen.

De fasering betekent volgens Van Oort dat gevestigde namen als Holland Casino, Staatsloterij en andere bestaande aanbieders een voorsprong kunnen opbouwen. ‘Met hun huidige merkbekendheid erbij hebben ze een prima voordeel.’ Kenners verwachten dat er straks zo’n zeventig à honderd vergunninghouders in verschillende segmenten zijn. Daarin bevinden zich de bekende online aanbieders, aanbieders van fysieke kansspelen, kleinere partijen en eenpitters.

‘Er zijn bedrijven die al wat in de lucht hebben’, zegt Hans de Jong, directeur van onderzoeksbureau Sherloq, dat in samenwerking met Van Oort de jaarlijkse Gaming in Holland Monitor publiceert (zie kader). ‘Grote mediabedrijven zullen meer aandacht krijgen. Er komt een strijd om marktaandeel, een deel zal ook weer afvallen.’

De Goeij verwacht dat vrij snel na de marktopening een consolidatie zal plaatsvinden. ‘Aanbieders zullen zich heroriënteren op de lokale markt en oordelen dat de inspanning om een marktaandeel van enige betekenis te verwerven te kapitaalintensief is. Ook is het mogelijk dat zij de financiële- of regeldruk als te hoog zullen ervaren. Uiteindelijk resteren de partijen die de armslag hebben om actief te zijn en hun actieve zorgplicht op gedegen wijze uit te voeren. Dit is in het belang van consument, toezichthouder en aanbieder.’

De markt is volgens De Goeij zeker klaar voor opening. Hij weet dat veel Nederlanders sinds jaar en dag aan online kansspelen meedoen, veelal op websites van aanbieders zonder een Nederlandse kansspelvergunning (volgens het CBS goed voor 170 miljoen euro in 2015). Er is in ieder geval ruimte voor groei in Nederland. Volgens Van Oort besteedt de gemiddelde Nederlander nu voor een kleine 200 euro per jaar aan onder meer loterijen en casinobezoek. Het CBS schat het aandeel van online betting in de totale omzet van de goksector in Nederland op negen procent. In Groot-Brittannië is dit ruim veertig procent, weet De Jong. ‘Als het wettelijke verbod vervalt, zal het aandeel van online gokken flink toenemen.’ De doelgroep is volgens De Goeij heel gevarieerd en komt uit alle lagen van de bevolking, maar is in ieder geval ouder dan achttien. ‘Het gaat om spelers die voornamelijk aan kansspelen deelnemen op afstand, dus via de mobiele telefoon, tablet of laptop.’

De politiek bespreekt niet alleen het gokken an sich, ook de verwachte reclame-uitingen zijn een punt van zorg. Terecht, als de Britse markt een voorbeeld is. Daar wordt de sportkijker werkelijk overspoeld door gokreclames. Dit seizoen dragen liefst 27 van de 44 teams in de twee hoogste Engelse voetbaldivisies logo’s van gokbedrijven op hun shirts.

Ook in Nederland verwacht Van Oort een flinke extra marketingimpuls. ‘Ik schat tussen de vijftig en honderd miljoen euro. Reclame overdag zal niet mogen. Ook heeft de Ksa richtlijnen om excessen te beperken.’ Een belangrijk keyword wordt volgens hem ‘marketing compliance’: de kanalen en uitingen zullen heel restrictief zijn om uitwassen als verslaving te voorkomen.

Volgens Van Oort heeft affiliate marketing in Nederland historisch een sterke rol gehad bij het promoten van kansspelen, al verwacht hij dat na de toegenomen regelgeving de helft over zal blijven. Op direct mail, email en andere vormen van directe communicatie zal volgens hem flink worden ingezet en uiteraard zullen Google en Facebook zich na regulering op deze markt gaan richten, zoals ze dat ook in andere landen doen. Van Oort: ‘Een groot deel van die vijftig à honderd miljoen zal naar deze partijen gaan.’ Tot slot verwacht hij dat ook de Nederlandse mediabedrijven spelers direct zullen benaderen met campagnes en dat sportclubs partnerships zullen sluiten met bettingpartijen ten aanzien van shirts en andersoortige zichtbare sponsoring.

Brancheorganisatie Speel Verantwoord zet zich in voor een systeem van volumebeheersing in reclame, vertelt De Goeij. Ervaringen in markten die onlangs geopend zijn, zoals Zweden, Denemarken en België, tonen volgens hem een flinke toename aan in de totale marketinguitgaven aan (online) kansspelen. ‘Dit is een punt van zorg van Kamerleden en de overheid omdat de reclamedruk van de huidige kansspelaanbieders al niet kinderachtig is.’ Volgens de marktscan van de Kansspelautoriteit uit 2017 geven de gevestigde aanbieders, waaronder vooral de Nederlandse loterijaanbieders, jaarlijks gezamenlijk ruim honderd miljoen uit aan reclame. ‘Tel daar de te verwachten uitgaven van de nieuwkomers bij op en dan raak je al snel de irritatiegrens van de gemiddelde Nederlander. Dat is in niemands belang.’

Aan de regulering van de reclame voor online betting wordt in de lagere regelgeving gewerkt, bevestigt Van der Werff bij de Ksa. ‘Europees zie je grote verschillen; in Zweden en België werd veel geklaagd over de hoeveelheid gokreclame. In Italië mag weer helemaal geen reclame worden gemaakt voor legale goksites. Het is een dunne lijn… je wilt wel dat mensen naar goede, legale sites gaan om te gokken, maar je wilt ook weer geen bombardement, en al helemaal niet dat minderjarigen worden benaderd. Wij moeten straks gaan handhaven en we weten dat de politiek en de pers op ons gaan letten.’

Bij Sherloq weet De Jong dat men in veel landen al bezig is om het aantal gokreclames fors terug te dringen, variërend van totaalverbod tot aan strengere regels. ‘In Nederland zal dat ook een belangrijk discussiepunt worden. In de Gaming in Holland Monitor zei 63 procent van de ruim tweeduizend ondervraagden dat reclame voor online gokken verboden moet zijn.’

Advocaat Justin Franssen van Kalff Katz & Franssen, een autoriteit op het gebied van kansspelwetgeving, vertelt dat tijdens de behandeling van de Wet KOA een motie is ingediend in de Senaat waarbij is verzocht om de Kamer voor 1 september te informeren over de mogelijkheden van een reclameverbod voor online kansspelen. ‘Het is niet de verwachting dat dat zal worden ingevoerd. Dit zou de kanalisatie-ambitie van tachtig procent ernstig ondermijnen. Bovendien is het vrij zinloos voor een aanbieder om een vergunning aan te vragen als er geen enkele vorm van reclame gemaakt mag worden voor dat vergunde aanbod. Historisch gezien stelt de overheid zich op het standpunt dat een zekere mate van reclame noodzakelijk is voor de kanalisering naar het gereguleerde aanbod. Het is niet goed voorstelbaar dat van dit adagium wordt afgeweken daar waar het gaat om online aanbod.’

De huidige regelgeving op het gebied van reclame voor kansspelen is volgens De Goeij al tamelijk restrictief, maar wordt nog een tandje strakker getrokken. ‘Gelet op de algemene consumentenbescherming en het voorkomen van een reclame-explosie is het goed dat de reclame aan banden wordt gelegd. Met name om kwetsbare groepen te beschermen. Wel vind ik dat reclame voor vergunde kansspelen toegestaan moet zijn. Die moeten hun aanbod voor het voetlicht kunnen brengen, al was het alleen maar om de Nederlandse speler weg van het ongereguleerde aanbod te leiden.’

Hij verwacht nog wel ‘een waarachtige, welgemeende campagne’ waarin duidelijk wordt gemaakt dat (online) kansspelen een leuke vorm van vermaak kunnen bieden aan Nederlanders, mits ze zich bewust zijn van de gevaren. Van Oort verwacht dat de volgende regels zullen worden gehanteerd: geen reclame overdag en geen reclame gericht op minderjarigen. De implementatie van een Centraal Register Uitsluiting Kansspelen (CRUKS), voor mensen die (land-based en online) niet meer willen of mogen spelen. (Waarbij geldt dat mensen die zich daar registreren ook geen DM-uitingen mogen ontvangen.) En tot slot: geen aanbiedingen zonder een vergunning Partijen die dat wel blijven doen vanuit het buitenland, kunnen rekenen op strenge maatregelen.

De grootste verandering is dat sportweddenschappen straks een zeer zichtbaar product worden. Online aanbieders spreken mensen aan die nu nog niet (legaal) spelen en de reclame daarvoor zal het meest waarneembaar zijn, aldus Van Oort. ‘In tegenstelling tot de UK, waar fysieke bettingshops gemeengoed zijn, is dit in Nederland niet het geval.’ Hij hoopt dat de marketingprofessionals mee willen discussiëren over een goede aanpak van de markt, zodat er geen irritatie bij de consument zal ontstaan.

Maar eerst moet de markt dus nog open. En niet alle kenners zijn ervan overtuigd dat de streefdatum ditmaal wel gehaald zal worden. ‘We zijn er nog niet’, zegt De Goeij, ‘maar ik heb wel goede hoop op een inwerkingtreding en opening van de online kansspelmarkt op kortere termijn.’ Van der Werff beaamt dit. ‘Er ligt nu een strak schema. Voor de Ksa is het een enorme operatie om alles nu in goede banen te leiden. We zijn er al sinds 2012 mee bezig. Het is op dit moment echt nog een werk in uitvoering.'

De politiek heeft bepaald dat online betting-aanbieders de Nederlandse markt gefaseerd mogen betreden.

Fase 1, 1 januari 2021: Holland Casino, Staatsloterij, Jacks Casino, Fair Play en bedrijven en ondernemers die zich niet op Nederland hebben gericht (en dus niet in de afkoelperiode terechtkomen). In totaal zal een geschat aantal van twintig tot dertig aanbieders de hoofdmoot van de Nederlandse aanbieders vormen.

Fase 2, 2e helft 2021: de naar schatting honderd bedrijven die twee jaar in de ‘cooling off’ moesten omdat zij eerder in Nederland hebben aangeboden, waaronder Bwin, Unibet, Pokerstars, William Hill en Leo Vegas.