Relatie is geen relatie

De kans is groot dat je je relaties ziet als een lijst neuzen. Veel mensen pronken met het aantal neuzen en identificeren zich daarmee: ik ben mijn relatielijst.
We denken liever in ‘dingen’ dan in de abstracties van onze interacties - iets wat een relatie óók kan zijn. Interacties kun je niet zien of oppakken.

In een relatie draait het juist om het verkeer ‘ertussen’, niet om de zichtbare uiteinden. Het gaat niet om mij of om jou, maar om wat wij op dit moment met elkaar hebben als JIJMIJ interactie-eenheid. Om wat tussen ons gebeurt, hoe tijdelijk ook. Dat is veel interessanter dan een analyse van jou of van mij in de hoop op wat meer houvast. Dat helpt weinig in een snel veranderende omgeving. Relatiemanagement is in wezen het meedoen in de interacties, niet het beheren van een lijst met namen en gegevens.

Nieuwe voorgangers in organisatiekunde roepen dat de kleinste eenheid in een organisatie niet een mens is of een baan, maar dat de meest elementaire bouwstenen communicaties zijn, interacties tussen mensen. En dan niet als pijltjes in een schema, maar als ervaringen van vlees en bloed. Als je een organisatie verder wilt helpen, ga dan aan de slag met die communicaties, liefst de informele, want die zijn belangrijker. Wat er bij het koffieapparaat gebeurt, daar draait het om. Wees daar deel van, adviseren ze.

Denken in absoluutheden en vaste, zichtbare eenheden telt niet meer in een wereld vol beweging en verrassing. Het gaat niet om waar jij je in de stad bevindt en waar je vriend zich bevindt, maar om de onderlinge afstand. Letterlijk, maar ook om de figuurlijke afstand, de uitwisseling.

Dit is toegepaste relativiteitstheorie. Op een hoger niveau van relevantie wordt alles relatief. Merken zijn geen dingen die de fabriek verlaten, al of niet omgeven door een wolk van gevoelswaarden. Elke keer als er contact is tussen twee partijen, waarvan de één toevallig een fabriek heeft, wordt er in de geesten van alle partijen een merk gemaakt. Een keten van associaties en lichamelijke sensaties die keer op keer weer anders is. En per individu verschilt. Dat we daar gemiddelden en Grote Gemene Delers van willen maken, doet daar niets aan af. Dat is de erfenis van het massadenken. De meeste efficiency is nu te halen in het maatwerk.

Nieuwe codes worden geboren in de interacties. Niemand bedenkt die meer vooraf achter zijn bureau. Veel te geconstrueerd, te bedacht. Die drang tot grip op mensen kunnen we maar beter loslaten. Niet meer ‘alles’ willen weten over wie er in je winkel staat. Alleen maar ‘wat kan ik vandaag voor jou doen en jij voor mij?’. De voorstelrondjes in vergaderingen worden ook steeds korter, we gaan gelijk beginnen. Onderweg zien we wel wat relevante achtergrondinformatie is voor wie er dan toevallig aanwezig is. De kleinste eenheid van een markt is dus niet een consument, maar een (tijdelijke en plaatselijke) interactie.

Communicatie rukt daarmee op naar het centrum van organiseren, co-creëren, besturen, onderzoeken, vermaken en ga zo maar door. Dat zou een grote verwennerij moeten zijn voor al die bureaus die pretenderen communicatie-expertise te bezitten. Maar dat genot heeft een prijs: je moet anders denken en doen. En vooral gaan ervaren.

De oude expertise krijgt een interessante etage erbovenop. De mensen die daar gaan wonen spreken een andere taal en hebben andere gewoontes. Ze stellen andere vragen. ‘Wat is er nu tussen jou en mij? Welk patroon tekent zich af? Wat wil het systeem blijkbaar? Welke ervaring delen we? Welke prikkels geven we aan elkaar? Hoe kunnen we vruchtbare coalities vormen: de verschillen gebruiken en elkaars kracht benutten? Hoe overleven we als combi?

‘Ik ben mijn relaties’ krijgt een nieuwe inhoud. Op die etage ontwerpen ze voorwaarden voor virtuele koffiehoeken in de vorm van platforms en ontmoetingen, ze bedenken er processen die mensen bijstaan in hun groei en bloei. Zonder neuzen te tellen.