De illusie van control.

Risicomanagement bij banken.
Een typisch voorbeeld vinden we bij de banken. Sinds de bankencrisis totaal de weg kwijt. Als traditionele klantorganisatie weten ze niet meer dat ze voor klanten staan opgesteld. Angsten om verliezen te lijden, angsten om regels te overtreden die hogere machten hebben opgelegd, angsten om “verkeerd” in de media te komen, angsten om oude, verworven rechten te verliezen. Kortom het maatschappelijk krachtenveld dwingt ze tot een betere klantbediening en verantwoorde bedrijfsvoering. Maar paradoxaal genoeg wordt het beantwoord met meer afstand tot de klant, een grotere bureaucratie en meer regels om alles beheersbaar te maken. Regels om vooral niets fout te doen. En dan citeer ik John Vollenbroek in zijn recente publicatie; van beginner tot uitblinker: “Mensen die geen fouten mogen maken, kunnen niet leren”. En als je bewijs van de stelling wilt dat banken door angsten gedreven worden, vraag dan een willekeurige MKB ondernemer maar naar zijn meest recente ervaringen met zijn of haar bank. Op een goede uitzondering na, zal deze bovenstaande dichte deuren ervaringen bevestigen.

Organisch denken boven mechanisch denken
Waardoor wordt die drang naar controle op veranderende omstandigheden nu gevoed? Natuurlijk wordt de zakenwereld steeds complexer en tegelijkertijd heeft de gemiddelde manager en ondernemer steeds meer middelen en informatie voorhanden om via computermodellen en zakelijke goeroes hun lot te bepalen. Maar is dat wijsheid? Neen zegt bijvoorbeeld Spyros Makridakin in zijn boek Dans met Kans. Hierin vertelt hij dat onze emoties nog steeds geleid worden door angst, hebzucht en hoop. Mensen denken met alle managementwijsheden en computermodellen dat daar wetmatigheden in staan die automatisch naar het succes leiden. Fout. Blijf met twee benen op de grond en zie de realiteit onder ogen. Volg je eigen intelligente strategie en doe gewoon slim zaken.

Waarom nog plannen maken?
Maar ik hoor het je al zeggen. Beste adviseur waarom dan al die businessplannen, die verkoopprognoses en die liquiditeitsprognoses. Is dat alleen omdat de bank die willen? Neen, dat is het niet alleen. Probeer de toekomst niet te voorspellen maar bereid je er wel goed op voor. Immers bij gelijkblijvende omstandigheden is alles wel aardig in te schatten. Waar het om gaat is het onbekende. Om risico’s toch enigszins de baas te blijven kun je aan de volgende regels denken.
Accepteer dat we in een onzekere wereld leven. Kijk realistisch naar wat je zou kunnen gebeuren. Breng je onzekerheid in kaart met een worse case scenario en kijk dan wat er kan gebeuren. En dan past de redelijke mens zich aan de wereld aan in plaats van dat hij probeert de wereld aan te passen. Pragmatisme dus.

Conclusie.
Door het gecompliceerder worden van de wereld neemt de onzekerheid toe. De illusie van controle groeit naarmate we onzekerder worden. Het is de kunst die paradox van controle te verlaten. Laat je niet leiden door de primaire instincten van angst, hebzucht en hoop, maar kijk rationeel naar kansen, risico’s en mogelijkheden. Zet alle voors en tegens van je plannen op een rij. Dit zet je denkproces in werking en dan neem je een besluit. Keep it simpel. Geneer je niet daar een adviseur bij te betrekken. Al was het maar om je gezond boeren verstand te blijven prikkelen. Succes.