Waardering van transparantie

Op 23 november werd tijdens de Dag van de Belegger van de VEB de 59e FD Henri Sijthoff-prijs uitgereikt aan DSM (beste in AEX), Macintosh (beste in midkap & smallcap) en Schiphol (beste in niet-genoteerd. Prijswinnaars van de afgelopen twee jaar mogen niet meedingen, maar niet alleen daarom zijn er genoeg kansen om een transparantieprijs te winnen.

Sinds de FD Henri Sijthoff-prijs (1953) verschenen de volgende rankings in Nederland:
1994: De Scenter-jaarverslagenprijs. Deze is in 2012 uitgevoerd
door Hogeschool Leiden als onderdeel van de FD Henri Sijthoffprijs
1995; De Deloitte F.G. Kordes-Trofee voor de publieke sector
2003: De EZ-Transparantiebenchmark voor MVO-beleid
2004: De Transparantprijs voor charitatieve instellingen
2006: Het Glazen Huis voor de meest transparante woningcorporatie, deze ging in 2011 ter ziele.
2008: De Prix de Mazars, die de informatiewaarde van verslaggeving door genoteerde ondernemingen voor het laatst in 2011 beoordeelde.

Je zou zeggen: meer rankings, meer aandacht, meer transparantie. Toch worden bedrijven er de laatste jaren niet veel transparanter op: de crisis maakt wellicht schuw.

Kijkend naar de transparantie van de top-70 in Nederland genoteerde bedrijven over de periode 2003-2008 vond ik vijf factoren bepalend voor communicatie van strategie:
1. Branche: de ene sector is transparanter dan de andere - al zegt dat niets over de inhoud (dus kwaliteit) van de strategie.
2. Winst: hoe winstgevender, hoe geslotener het bedrijf, waarschijnlijk om de concurrentie niet onnodig wijs te maken.
3. Dual-listing: noteringen aan meerdere beurzen maakt transparanter.
4. Marktkapitalisatie: hoe hoger genoteerd, hoe opener het bedrijf. Promotie naar de AEX betekent dus investeren in communicatie.
5. Anciënniteit: hoe langer beursgenoteerd, hoe transparanter.

Drie factoren bleken niet van significant belang: omzet, belening (leverage) en verhandelbaarheid (free float, lager bij familiebedrijven als Heineken en Hunter Douglas).

Waarom zouden bedrijven überhaupt transparanter zijn dan de wet voorschrijft? Het communiceren van bedrijfsstrategie levert twee voordelen op:
1. Meer handel (liquiditeit) in het aandeel, goed voor de beurskoers.
2. Een betere bedrijfsreputatie.
Volgens stakeholder-theorie en agency theorie leidt transparantie door bedrijven vooral tot meer vertrouwen bij stakeholders, in het bijzonder bij aandeelhouders. Dit leidt ook letterlijk tot meer krediet. Divers onderzoek naar transparantie van (financiële en terugblikkende) jaarcijfers wees eerder uit dat transparante bedrijven lagere kapitaalkosten hebben, zowel voor wat betreft de uitgifte van aandelen als het verkrijgen van geld van de bank.

Transparantie is dus wat waard, volgens diverse beoordelingslijstjes en volgens wetenschappelijk onderzoek. Toch zijn de meeste bedrijven terughoudend in hun communicatie. Waarom? Antwoord op die vraag komt meestal neer op de angst van organisaties en individuen dat anderen misbruik maken van hun openheid.
Kennelijk weegt die angst zwaar genoeg voor veel bedrijven, inclusief de meeste genoteerde ondernemingen in Nederland. Hoe moeten we de voors en tegens wegen? Meer onderzoek is nodig…