Power to the people: de enige oplossing voor een duurzame financiële wereld?

Afgelopen maandag zag ik een interessante aflevering van Tegenlicht: de documentaire Power to the People, over de energierevolutie en gewone mensen die het heft in eigen handen nemen. Ik vroeg me af of het in de financiële wereld ook zo zal zijn, dat de echte vernieuwing van gewone burgers komt. Een klein half jaar geleden werd mij gevraagd of ik juryvoorzitter wilde zijn van de Financial Marketing Award. Ik? Hmmm, dacht ik: je vraagt het aan de verkeerde...

Ik ben niet zo pro financials. Zoals velen heb ik weinig vertrouwen in de intenties en prestaties van de grote instituten. Log, bureaucratisch en bezig met de verkeerde dingen: graaien, eeuwige groei en aandeelhouderswaarde. In mijn werk help ik financiële organisaties graag hun ware bestaansrecht (terug) te vinden. Waarom doen we het ook alweer? Was dat niet om mensen te helpen? Een beter leven te geven? Een mooie toekomst? Nee, een award uitreiken voor het zoveelste ingewikkelde product dat mensen niet echt nodig hebben, alleen maar omdat er marktaandeel mee is veroverd (nou, gefeliciteerd hoor!), daar moet je mij niet voor hebben. Of… zou het ook anders kunnen?

Financiële revolutie
Als we willen dat de financiële sector verandert, menselijker wordt, is er een revolutie nodig. We zijn nog ver weg van een sociale, duurzame economie. Maar er is hoop. In de Tegenlicht-documentaire werden voorbeelden getoond van inititatieven waarbij burgers collectief met en voor elkaar zorgden. Samen groene energie opwekken door te investeren in zonnepanelen of windmolens en daardoor minder afhankelijk zijn van de grote multinationals. De bewoners van het Deense eiland Samsø zijn helemaal zelfvoorzienend en verkopen zelfs het energieoverschot. Winst voor iedereen! Ondernemers die een Broodfonds oprichten: een arbeidsongeschiktheidsvoorziening op basis van schenkingen. Ben je ziek? Dan krijg je van alle deelnemers een bedrag om te voorzien in je eerste levensonderhoud. Het lijkt verdacht veel op hoe verzekeraars ooit begonnen zijn. Zou jij zoiets aandurven? Of verzeker je je toekomst liever bij een grote partij?

Crowdfunding, from scratch opgerichte banken, nieuwe technologieën om echt naar de klant te luisteren, educatie, ruildiensten, delen van gebruiksvoorwerpen (die boor gebruik je echt maar drie keer per jaar, dus die kan je tussendoor best verhuren), duurzaam beleggen, democratisering van tot voor kort dure betaalsystemen. Allemaal voorbeelden van initiatieven die onderdeel zijn van de financiële revolutie. Vaak gestart door gewone mensen, die collectief vinden dat het beter moet.

Nek uitsteken
Kan die revolutie ook worden geleid door de grote banken en verzekeraars? De traditionele spelers die zijn verworden tot abstracte, onpersoonlijke, geautomatiseerde partijen die op grote afstand staan van mensen? Het zou fantastisch zijn, maar ik vind het onwaarschijnlijk. Deze spelers zitten gevangen in ‘het systeem’. Te druk met schaalvergroting, winstmaximalisatie en het terugbetalen van de staatssteun. Gebonden aan de ‘regels’ die nu eenmaal zo zijn en heel moeilijk kunnen worden veranderd. Kunnen? Of willen? Dan moet iemand als eerste zijn nek uitsteken. Wie durft?

Verbeter de wereld, begin bij jezelf. Ik heb ja gezegd tegen het juryvoorzitterschap. Maar de nieuwe jury heeft de criteria flink aangepast. Alleen initiatieven die een (veelbelovende) positieve impact op het welzijn van de samenleving hebben, komen in aanmerking. Marktaandeel is tot bijzaak geworden. Mooi meegenomen, want wellicht een indicator van impact. Gaat sociale duurzaamheid echt alleen samen met kleine collectieven? Of gaat de gevestigde orde het tegendeel bewijzen? Wat vinden jullie? De jury is benieuwd.

Kim Cramer is oprichter en eigenaar van BR-ND The appeal company en helpt organisaties transformeren door middel van emotive branding. Deze blog post is geschreven in aanloop naar de uitreiking van de Financial Marketing Award 2012. Deelnemers aan dit themablog Financial Marketing zijn Cornelie van Bergenhenegouwen, Krijn Schuurman, Rens van Tilburg, Helen Toxopeus, Marleen Janssen Groesbeek, Bouwe Taverne, Jeroen Timmers, Erik Mauritz en Kim Cramer. Volgende week blogt Rens van Tilburg (SOMO Centre for Research on Multinational Corporations, Sustainable Finance Lab) over de nieuwe financiële wereld.