Feiten zijn volstrekt irrelevant

De middengroepen staan op het punt te muiten. Een tikkende tijdbom ligt onder de muffe deken van onze verzorgingsstaat. Zo lezen we in het FD. Het risico is groot dat de middenklasse koerst richting de politieke uitersten, met gevolgen voor onze democratische rechtstaat. Volgens Aart Jan de Geus moet deze ontwikkeling worden gestuit door feiten en argumenten. Maar hij zou beter moeten weten. Hoe sterker de (politieke) controverse, hoe irrelevanter de feiten.

De wereld snappen

Wij geven betekenis aan onze omgeving middels frames - denkkaders. Frames koppelen de gebeurtenissen om ons heen aan elkaar op een manier die overeenkomt met hoe we al dachten. Zo snappen we de wereld. En naarmate de wereld complexer wordt, hebben we onze frames harder nodig. Dit betekent dat de politiek voorzichtig moet zijn met 'feiten' en 'argumenten'. Omdat het maar de vraag is wat precies het feit is. Maar ook omdat het zelfverzekerd strooien met feiten aanmatigend werkt: 'daar komt de politicus weer die komt zeggen hoe het zit, maar zo zit het helemaal niet!'

Europees monster

Zoals eurocommissaris Kroes reageerde in het VPRO programma "De slag om Brussel". Een groepje gewone mensen, eurosceptici, stond in haar werkkamer. Haar stelling was: mensen zien niet genoeg in Europa, omdat we het nog niet goed genoeg hebben uitgelegd (zie ook de blog 'We moeten het beter uitleggen'). 

Kortom meer 'feiten' de ether inpompen en dan snappen ze (de domme middenklasse dus) het vanzelf wel. Maar feiten werken niet, wanneer mensen deze in een volstrekt ander frame plaatsen dan de zender voor ogen heeft. Wat voor de een overduidelijk voorbeeld is van de toegevoegde waarde van Europese afspraken, is voor de ander een onmiskenbaar voorbeeld van het onverzadigbare Europese monster. 

Een muitende middenklasse is een wezenlijk probleem, maar de eerste stap zit hem niet in het uitdragen van meer 'feiten' en 'argumenten'. De eerste stap moet worden gezet door mensen als De Geus en Kroes. Zij moeten doordrongen raken van het 'feit', dat de groep waar ze zich zorgen om maken hun feiten en argumenten niet ziet of op een volstrekt andere manier weegt.