Empathie brengt transparantie tot leven

Empathie is het vermogen om jezelf in een ander in te leven, om te voelen wat een ander voelt. Daarbij kan het gaan om negatieve zaken ('I feel your pain') en om positieve sentimenten (‘wij’ gaan het WK winnen). Als bedrijven erin slagen hun empathische vermogens te ontwikkelen, zal de maatschappelijke relevantie van hun jaarverslagen drastisch toenemen.

Het gepraat over transparantie en stakeholderdialoog komt soms nogal technocratisch en bloedeloos over. Alsof transparant ondernemen een kunstje is dat je kunt leren door het juiste jargon te hanteren, en alsof je een goed jaarverslag maakt door het juiste formulier in te vullen. Maar zonder bezieling blijft het koude managementspeak, een score in een benchmark, een dode letter.

Krampachtige afstandelijkheid
Transparantie komt pas tot leven als het gepaard gaat met empathie. Wat zou het prettig zijn als bedrijven gewoon lieten merken dat ze begrijpen wat er in de samenleving leeft, zonder in krampachtige afstandelijkheid te schieten. Waarom is het zo moeilijk om medeleven te tonen als er een fabriek ontploft? Waarom bekruipt je bij het lezen van een jaarverslag het gevoel dat er om de hete brij heen wordt gedraaid? Waarom denken veel consumenten dat duurzaam ondernemen vooral greenwashing is?

De groei van kleinschalige, lokale, duurzame initiatieven op het gebied van bijvoorbeeld energie, zorg, voedsel en kredietverlening laat zien dat het contact tussen bedrijven en de rest van de wereld er niet hechter op geworden is. Om in te kunnen spelen op dit soort trends zullen ondernemingen empathischer moeten worden, anders worden het buitenbeentjes.

Erbij horen
Empathie vereist niet alleen sensitiviteit, maar ook het vermogen en het lef om te laten merken dat je meevoelt met anderen. In staat zijn om te laten zien dat je gevoel hebt, dat je geen rationele machine bent maar een echt mens, is een ondergewaardeerde kwaliteit. Ik vermoed dat er weinig bedrijven zijn die ‘empathie’ als kernwaarde beschouwen.

Empathische bedrijven weten wat er leeft in de buitenwereld én ze laten zien dat het ze wat kan schelen. Ze richten zich op de menselijke maat en verschuilen zich niet achter te gladde jaarverslagen of anonieme callcentra. Ze staan met hun poten midden in de samenleving en maken zich, net als hun klanten en medewerkers, zorgen over jeugdwerkloosheid, fijnstof of conflicten. Ze doen mee, ze horen erbij, en inderdaad: ze juichen mee als Oranje wint.

De komende tijd wil ik onderzoeken hoe bedrijven hun empathische vermogens kunnen verbeteren. Tips, adviezen, goede voorbeelden en uw opvattingen zijn welkom! Stuur ze naar j.reinhoudt@mvonederland.nl.