Inzicht: gezond verstand in business

Het Edele Achtvoudige Pad – Arya Ashtangika Marga – letterlijk vertaald: een edel pad met acht vertakkingen – is het boeddhistische pad dat van lijden naar geluk voert, en dat een 100% resultaatgerichte methodologie behelst van acht heilzame handeling die onderverdeeld zijn in drie dimensies: Inzicht, Intentie en Inspanning. In deze drieluik wil ik uiteenzetten hoe ook bedrijven baat kunnen hebben bij de acht heilzame handelingen door deze naar het professionele domein te vertalen. Deze week deel 1: Inzicht.

Ik word met mijn schrijfsels nogal eens geschaard onder het kopje ‘business spiritualiteit’ en voor een spiritueel persoon versleten. Dat klopt niet. Ik ben niet spiritueel maar reëel. Ik beschouw mezelf als realist. De definitie van Boeddhisme is wat mij betreft ‘Realisme’. Ik beschouw het hele boeddhisme als het uitgebreide antwoord op één basale vraag: wat is? Ik beschouw de Boeddha als een reductionist die analytisch en proefondervindelijk op zoek is gegaan naar de fundamenten van werkelijkheid. En die deze – met vallen & opstaan en via louterende levenslessen - uiteindelijk heeft gevonden. En heeft gedeeld.

Er is een uitspraak die aan de Boeddha wordt toegeschreven die de realistische essentie van het boeddhisme schitterend weergeeft: ‘Juist, juist, onjuist, onjuist’. Korter en krachtiger kun je het boeddhisme niet samenvatten. Wat mij betreft zit alles wat je over het boeddhisme moet weten in deze vier woorden verborgen. Want het boeddhisme draait om wijsheid en werkelijkheid. Wijsheid en werkelijkheid zijn juist. En wijsheid en werkelijkheid zijn het tegenovergestelde van onwetendheid en onwerkelijkheid. Onwetendheid en onwerkelijkheid zijn onjuist.

Met bovenstaande spreuk zegt de Boeddha dus feitelijk: juist = geluk, onjuist = lijden. Wie weet wat juist en wat onjuist is, herkent het verschil tussen werkelijkheid en onwerkelijkheid, en vindt daarmee de weg van lijden naar geluk. Wie geluk wil vinden moet eerst inzien dat lijden het onvermijdelijke resultaat is van onjuist – op illusies of wanen gebaseerd - handelen. Wat je niet weet kun je immers ook niet veranderen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de eerste stappen van het Edele Achtvoudige Pad – het pad van lijden naar geluk – in teken staat van wijsheid: het juiste zien en het juiste denken.

Juist zien gaat dus onvermijdelijk over de juiste kennis. Of eigenlijk juiste zelfkennis. Want het gaat over het weten wat voorbij je waan van dag ligt. Ik heb voorbij de waan leren kijken door een simpele maar uiterst diepzinnige Dharmales, die door mijn leraar Thich Nhat Hanh is verpakt als gewetensvraag: Weet je het zeker? Wie zichzelf deze vraag naar eer en geweten stelt, zal tot de conclusie komen dat we in heel veel gevallen en bij heel veel dingen slechts dénken het zeker te weten. Ons dagelijkse doen en denken wordt bepaald door allerlei concepties en percepties. Deze vormen tezamen een zorgvuldig samengestelde schijnwerkelijkheid. Ook wel het ‘ego’ genoemd. Wie de dingen wil zien zoals ze werkelijk zijn moet voorbij het ego kijken en de concepties en percepties durven doorbreken.

De 2e stap – het juiste denken - volgt dan vanzelf. Juist denken komt er simpelweg op neer dat je denken de werkelijkheid weerspiegelt. Het gaat om het cultiveren van waarachtige gedachten. Gedachten die gericht zijn op de werkelijkheid en niet op de schijnwerkelijkheid. Het controleren van gedachten lijkt makkelijker dan dat het is. Veel makkelijker. Het is zelfs ronduit moeilijk om je denken te transformeren. Probeer het maar eens! Ik durf te wedden dat er binnen de kortste keren onvrijwillige, onheilzame gedachten opkomen. De vooringenomen en voorgeprogrammeerde gedachtepatronen van het ego zijn lang en diep ingesleten en daarmee slechts moeilijk los te laten.

Dat het moeilijk is om percepties en paradigma’s te doorbreken kun je goed zien in het bedrijfsleven. Ik durf zonder twijfel de stelling te deponeren dat dit aan elkaar hangt van illusie. Het overgrote deel van bedrijven opereert op een schijnwerkelijk niveau. Er is veel waan van de dag. Hoogste tijd voor wat zakelijk juist zien en denken. Wat is gezond verstand in business?

Merken:
Merken vertegenwoordigen een eminente economische waarde. Er worden dan ook gigantische bedragen in geïnvesteerd. Alleen al in Nederland gaan er jaarlijks miljoenen Euro’s om in brand management. Dat is eigenlijk merkwaardig, want merken bestaan - feitelijk gezien - helemaal niet écht. Neem 2 spijkerbroeken. De ene van Levi’s en de andere van G-Star. Intrinsiek zijn de 2 broeken zo goed als identiek. Op merkniveau percipiëren we echter een wereld van verschil tussen het merk Levi’s en het merk G-Star. Merken zijn eigenlijk slechts producten met toegevoegde en/of toegekende perceptie. En perceptie is illusie.

Bedrijven met gezond verstand richten zich niet op het verbeteren van de p van promotie, maar op het verbeteren van de p van product.

Mensen:
Het is onmogelijk om het over business te hebben en daarbij niet onmenselijk te zijn. Wat ik daarmee bedoel, is dat zakelijk taalgebruik doorspekt is van termen waaruit elk greintje menselijkheid is verdwenen. Zo hebben we het over consumenten, doelgroepen, markten en economieën. Of we hebben het over bedrijven, werknemers, managers, functieprofielen en human resources. De werkelijkheid is natuurlijk dat we het in álle gevallen – feitelijk gezien - écht alleen maar over mensen hebben.

Bedrijven met gezond verstand vermenselijken hun business.

Markt/maatschappij:
Bedrijven behandelen ‘de markt’ als een autonoom domein. Separaat van de rest van de maatschappij. Met eigen spelregels. Er is – feitelijk gezien – echter, slechts een imaginaire grens tussen markt en maatschappij. De markt = de maatschappij. Alles is verbonden binden één en hetzelfde systeem. Het bedrijfsleven is het gewone leven.

Bedrijven met gezond verstand erkennen dat er geen onderscheid is tussen werk en privé, en tussen markt en maatschappij.

Plannen:
Omdat onze economie gebaseerd is op speculatie, zoeken bedrijven zekerheid en maakbaarheid. De dagelijkse praktijk van veel managers wordt daarom gedomineerd door controledrang, die zich uit in een ongebreidelde honger naar plannen en rapportages. Plannen en rapportages hebben – feitelijk gezien – echter geen enkele relatie met de werkelijkheid. Plannen gaan over de toekomst. Die nog moet komen. Rapportages gaan over verleden. Die reeds is geweest. Beiden bestaan niet écht.

Bedrijven met gezond verstand weten dat handelen in het heden de énige manier is om de realiteit écht te beïnvloeden.

Groei
Groei is misschien wel het bekendste adagium in business. Groei moet. De zin van bedrijven is groter worden. Hoe groter hoe beter luidt het devies. Want grote bedrijven zijn sterker, veiliger, efficiënter en daarom beter. Als de economische crisis iéts heeft getoond, is dat niets minder waar is. Het waren de zakelijke giganten die omvielen. Groot maakt helemaal niet sterker.

Bedrijven met gezond verstand beseffen dat het niet gaat om groter groeien maar hoger groeien, en dat bewustzijnsgroei daarom de enige groei met garanties voor de toekomst is.

Geld
Een economie is niet meer dan een systeem waarin waarde wordt uitgewisseld. Ons huidige waardesysteem draait puur en alleen om geld. Alleen wat we uit kunnen drukken in een geldbedrag vertegenwoordigt waarde. En dus is geld het enige economische doel. Dat is – feitelijk gezien – natuurlijk grote onzin. De écht waardevolle dingen in het leven kun je namelijk juist niét in een geldbedrag uitdrukken. Geld en geluk zijn allesbehalve hetzelfde. Er is een wereld van verschil tussen welvaart en welzijn.

Bedrijven met gezond verstand zien niet het vergaren van zoveel mogelijk geld maar het verspreiden van zoveel mogelijk geluk als belangrijkste bestaansbasis.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Bedrijven maken goede sier met hun maatschappelijk verantwoordelijke bedrijfsactiviteiten. De werkelijkheid is echter dat verantwoordelijk ondernemen de gewoonste zaak van de wereld is. Omdat alles onlosmakelijk met elkaar verbonden is, is elke handeling onvermijdelijk een bijdrage. Er bestaan dus eigenlijk louter constructieve en/of destructieve bijdragen. Niet verantwoordelijk ondernemen maar onverantwoordelijk ondernemen is –feitelijk gezien - opzienbarend.

Bedrijven met gezond verstand (h)erkennen hun verbondenheid en handelen hier – constructief – naar.

Transacties
De conventionele zin van business is om inkomsten te genereren door middel van het verkopen van producten en/of diensten. Kortom: geld is het doel, en het product en/of de dienst zijn middel. De realiteit is echter dat geld helemaal geen doel kan zijn, maar slechts een resultaat is. Iedere transactie is immers afhankelijk van een consument die bereid is te betalen voor de daarvóór geleverd product. Er moet altijd éérst iets gegeven worden door bedrijven.

Bedrijven met gezond verstand zien in dat transacties niet draaien om het nemen, maar om het geven, en zien daarom het optimaliseren van de kwaliteit van hun product of dienast als énige échte doel van hun business.