Van der Sar maakt van interview een thuiswedstrijd en scoort een voldoende

1- De mediakeuze

De positie van Edwin van der Sar staat publiek ter discussie. Hij weet dus ook dat tijdens een mediaoptreden kritisch bekeken, onder meer hoe hij met het dossier veiligheid op de werkvloer omgaat.

Van der Sar schoof aan bij het vriendelijke Rondo van de hoofdsponsor Ziggo. Een veilige en niet al te dappere, maar wel begrijpelijke keuze.

Een publieke tucht is niet nodig, maar ik hoopte toch een beetje op een gesprek met Marco van Basten, de enige van wie ik enige onverwachte scherpte verwacht. De critici van de Telegraaf, AD en VI krijg je zo natuurlijk ook niet mee; die zullen niet gedacht hebben dat er fatsoenlijk doorgevraagd is.

2 - De juiste woordvoerder?

Van der Sar weet van zichzelf – gaf dat ook min of meer toe - dat hij geen natuurtalent is. Een vaak uitgesproken klacht over van der Sar is: ‘Is dat nou een directeur van een beursgenoteerd bedrijf?’ Dat is om twee redenen een tamelijk vals verwijt.

Ten eerste valt dat met het beursgenoteerde wel mee. Het overgrote gedeelte van de aandelen van Ajax zijn helemaal niet op de beurs. De vereniging AFC Ajax heeft 73% van de aandelen in het bezit. Qua omzet en dynamiek is dat natuurlijk wel een ander verhaal.

Ten tweede weegt in de voetballerij de functie van de ceo anders dan in het bedrijfsleven. Bij een voetbalclub is het uithangbord van de club de coach, die vervolgens intern wordt gedekt door de technisch directeur. Afhankelijk van statutaire inrichting is dan vervolgens de algemeen directeur zijn baas of de rvc. Bij Ajax is het laatste het geval.

En daar heeft van der Sar een probleem waar hij slechts gedeeltelijke verantwoordelijkheid draagt. Zo is hij weliswaar verantwoordelijk geweest voor het aanstellen van de coach Alfred Schreuder, maar was hij formeel niet verantwoordelijk. Het valt hem niet aan te rekenen dat er geen technische man in de rvc zit en dat er al een jaar onduidelijkheid is over de functie van technisch directeur.

3 – Het interview
 

Een ontspannen begin

Omdat ik van der Sar ook vooral op inhoud wilde beoordelen luisterde ik het interview eerst via Spotify. Toen ervoer ik een tamelijk ontspannen begin. Op beeld, is dat iets anders. Op televisie zag je een relatief gespannen man, die op zoek was naar een prettige houding voor zijn handen. Dat vind ik niet zo erg, het is menselijk.

Het begin van de uitzending was relaxed. Wytze vroeg naar de knie van Gullit en Van der Sar kon daar prettig op inhaken over de vervanging van zijn heup. Het is toch wat met die fysieke gesteldheid van de voetballers. Je merkte meteen: voetballers onder elkaar. Prettig, voelde vertrouwd. Een onbedoelde maar veelzeggende verspreking: van der Sar zei welkom tegen presentator Wytze van der Goot. Thuiswedstrijd bij de sponsor. Lekker.

Daar heeft de publieke opinie maling aan. Dan is het zaak dat je je goed voorbereidt en dat je de zaken simpel houdt.

De kritische vragen

Je zou haast denken dat de uitzending bij Rondo wederzijds afgesproken en geregisseerd was. Ik geloof dat niet. Ik ga ervan uit dat van der Sar goed voorbereid was, en precies wist welke vragen op hem afkwamen. De meeste vragen wist hij goed en vrij menselijk te pareren:

Waarom Schreuder gelijk na de wedstrijd ontslagen was? ‘We vonden het niet nodig om hem naar de pers te sturen en vragen te laten krijgen: ‘Denk je dat je er morgen nog zit?’

‘Had je Schreuder in de winterstop niet moeten ontslaan?’

Dit is best een lastige vraag. Ten eerste nemen gedane zaken geen keer, aan de andere kant weet van der Sar ook donders goed dat het de schade voor Ajax had beperkt dat supporters ervan balen dat het ontslag niet eerder plaatsvond.

Van der Sar heeft tegelijkertijd ook personeel te managen. Als een (on)veilige werkvloer een thema is, dan past enige mildheid wellicht ook wel. Bij Ajax verlangen we topprestaties, maar als het even wat minder gaat, dan zijn we er voor elkaar, en gaat je kop er niet meteen af.

Het zelfvertrouwen

Soms kreeg Van der Sar zelfs een beetje zelfvertrouwen. Als het ging om Sneijder die claimde goede spelers te hebben aanbevolen, maar Ajax ze had laten lopen: 'Als hij het echt serieus nam had hij moeten aanschuiven bij de directietafel, en niet tussen neus en lippen door bij een oefenwedstrijdje', was hij messcherp.

Ook was van der Sar kritisch op zichzelf, hij gaf zichzelf geen voldoende over de afgelopen periode. Daarmee wekt hij sympathie op en wint hij aan geloofwaardigheid.

4 - Kritische noten

Vaag over veilige werkomgeving

Ging dan alles goed? Nee. Het kon niet anders of het gesprek kwam op de situatie Overmars en onveilige werksfeer. Van der Sar kreeg de vraag: ‘Ben je verrast door het onderzoek?’ Daarop antwoordde hij: ‘Nee.’

De interviewer probeerde hem nog op weg te helpen met vragen als: wist je er al van of was het gewoon niet zo ernstig? Hij bleef vaag, niet de meest empathische reactie. Iets meer erkenning over de werksfeer in algemene zin had best wel gekund.
 

‘Echt onzin’ en de strategie van laissez faire

Van der Sar vond ook echt dingen onzin. Vooral zaken die opgeschreven waren door het Algemeen Dagblad. Dat krijgt hij onherroepelijk een keer terug. Het AD baseert zich op bronnen en was nu niet in de gelegenheid om door te vragen.

Iets wat hij ook onzin vindt, is de aanklacht over zijn zichtbaarheid. Strikt genomen heeft hij daar natuurlijk gelijk in gezien zijn formele positie bij Ajax. Maar dat is niet hoe de wereld in elkaar zit. De buitenwereld ziet jou, Edwin van der Sar, als de grote baas. Van der Sar, straalt naar buiten toch een beetje de laissez faire-leider uit.

Een managementstijl die aardig werkt als het allemaal goed gaat.  Als de hut in de fik staat, verwacht je een meer strakke houding. Aan tafel zitten is zijn hobby ook niet.

5 – Reflectie en hoop voor de toekomst

Het meest hoopgevende vond ik het meest pijnlijke van zijn optreden. En andersom. Van der Sar reflecteerde op zijn mediaoptredens op de avond van het ontslag van Alfred Schreuder.

Hij vertelde wat wij allemaal zagen. De interviews voor de camera bij de NOS en ESPN waren best ok. Heldere boodschap. Hij stond er. Niet zo veel mis mee. Het ging mis tijdens de persconferentie. Van der Sar zei: ‘Ik had dat anders moeten insteken, meer mijn eigen verhaal moeten vertellen.’

En dat, waarde directeur, is éxact de crux. Laat de boel niet op z’n beloop. Pak de leiding. De communicatieadviseurs die je helpen zijn dienend, helpen je op weg. Maar dat verhaal is niet van hen, maar van jou.

Jos Govaart is directeur van pr-bureau Coopr en een van de vaste commentatoren van  FC Mediacircus. Dit artikel is een bewerkt opinie-artikel dat hij daarvoor schreef.