Odette Schoonenberg: 'Ik ben een van de gezichten van kanker geworden'

Odette Schoonenberg is op 20 oktober 2017 overleden. Dit interview door Job Hulsman werd gepubliceerd in Communicatie Magazine maart 2016

Begin 2015 krijgt Odette Schoonenberg (47) te horen dat ze baarmoederhals-, eierstok- en longkanker heeft. Haar doel naast genezen: het taboe rondom kanker wegnemen. Na meerdere operaties en een keur aan bestralingen is haar eerste doel een stap dichterbij: de drie kankersoorten zijn vooralsnog uitgeschakeld.

Ondertussen werkt Schoonenberg weer voorzichtig twee middagen per week bij ‘haar’ So PR, dat ze samen met beautycoach en presentator Thijs Willekes runt. Ze is positief gestemd. Al zijn er geen garanties. ‘Ik moet eerst de komende vijf tot tien jaar door zien te worstelen.’ Wat dat betreft heeft ze meer controle over haar andere ambitie: een einde maken aan het taboe. Met haar blogserie op Vrouw.nl maakt ze bij haar lezers veel los.

Op de dag van het interview stuurt Odette Schoonenberg me ’s ochtends een bericht via Twitter. Ze zegt af. De avond ervoor heeft ze een plekje ontdekt. Ze vertrouwt het niet en wil zich direct laten onderzoeken in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis. Op dat moment wacht ze ook nog op de uitslag van de baarmoederhalskanker. Later die dag opnieuw een bericht. ‘Net terug en kans is groot dat het een ontsteking is, dus tot de echo even adem in, adem uit.’ Een week later zitten we alsnog in de koffiecorner van haar ‘tweede thuis’. Vlak voor de echo van het gevreesde plekje. Inderdaad onschuldig, zo blijkt later.

Wat is het taboe dat je wilt doorbreken?

‘Als je kanker hebt, dan kijken mensen je aan alsof ze op een begrafenis staan. Ik vind dat onvoorstelbaar. Dat is geen wijzend vingertje, maar de waarheid. Vroeger werd gesproken over “de grote K”. Over kanker werd gefluisterd, daar zijn we allemaal mee opgegroeid. Maar als je kanker hebt, dan wil je vooral normaal doen en blijven. Het is je omgeving die dat onmogelijk maakt.’

Hoe is dat taboe ontstaan?

‘De cijfers zijn gigantisch. Volgens KWF Kankerbestrijding krijgt één op de twee mannen en één op de drie vrouwen ooit in zijn of haar leven kanker. Het is doodsoorzaak nummer één. Kanker is onze allergrootste angst en iedereen is maar one degree away from cancer. En dus doen we net alsof het niet bestaat. Met de gedachte dat het jou dan niet overkomt.’

Sinds april 2015 houdt Odette Schoonenberg een blog bij op Vrouw.nl van de Telegraaf. Daar laat ze de lezers kennismaken met haar kijk op kanker. De vorm is “op z’n Odettes”, zoals ze dat zelf noemt. Luchtig (‘kanker is een rare snuiter’), verontwaardigd over dat wat ze om haar heen ziet gebeuren (‘ik snap sowieso de lol van deze hele wantoestand niet’), en altijd met humor (‘mag ik een groot glas bruisend bier op jouw gips tekenen?’).

Wat is jouw alternatieve kijk op kanker?

‘Het wordt de hoogste tijd dat we kanker niet langer als eng, zielig of angstopwekkend beschouwen. Het is geen besmettelijke ziekte en de persoon in kwestie is nog steeds dezelfde persoon als de dag voor de diagnose. Dat krampachtige gedoe rondom kanker is heel vervelend voor iemand die kanker heeft, een soort extra straf eigenlijk. Je moet constant dealen met al die rare reacties in je omgeving. Ik wil dat veranderen door te laten zien dat ik nog steeds dezelfde Odette ben.’

En hoe werkt dat dan in de praktijk?

‘Ik doe rare dansjes, lach veel, en trek gekke gezichten. Ik probeer een klein beetje te shockeren. En het werkt. Ik zie steeds meer mensen om mij heen met een andere attitude uit de kankerkast komen.’

De kankerkast – een typisch Odette-woord. ‘Leuk, toch? Mensen doen echt zó krampachtig over kanker. Het is letterlijk doodvermoeiend. Ik ben het levende voorbeeld dat je na 29 chemo’s en drie operaties nog steeds opgewekt kunt zijn.’

Heb jij in 2015 de pr voor kanker gedaan?

‘Zo zou je het kunnen zeggen. Ik ben een van de gezichten van kanker geworden. Ik hoopte ooit een zeer succesvolle roman te schrijven, maar ben nu kankerblogger. Dat is niet jammer, want ik help er veel mensen mee. Vooral vrouwen van mijn generatie en jonger kunnen heel veel met mijn kijk. We moeten er samen voor zorgen dat mensen er minder geheimzinnig over doen, zodat mensen met kanker meer ademruimte krijgen. Dat betekent overigens niet dat het geen creepy dodelijke ziekte is.’

Op je blog introduceer je jezelf als ‘boeddhist op hoge hakken’. Leg uit.

‘Ik ben aan de ene kant een modemeisje met kennis over de mode-, beauty- en lifestylewereld, die geeft om haar uiterlijk. En aan de andere kant kijk ik heel filosofisch tegen de dingen aan. Op die momenten houd ik me totaal niet bezig met Gucci-tassen, maar vooral met levensvraagstukken. Voor de buitenwereld gaan die twee niet samen. Mensen verwachten dat ik naar St. Tropez en Ibiza ga. Terwijl ik mezelf liever verstop in Slovenië. Ik ben alles wat je niet verwacht, en meer. Dat doe ik niet bewust, dat is wie ik ben.’

Wat doet een ‘boeddhist op hoge hakken’ als ze te horen krijgt dat ze drie verschillende soorten kanker heeft?

‘Bij de eerste kanker schrikt ze zich rot en wordt ze strijdlustig, bij de tweede is ze uit het lood geslagen, en bij de derde denkt ze: whateverdefuck. Dan schieten de hoge hakken uit en gaan de sneakers aan. Op dat moment is het gewoon zo, en probeer ik er het beste van te maken. En dat heb ik gedaan. Zo heb ik hier heel lang een fashionshow gehouden. Als ik naar het ziekenhuis ging dan deed ik iets speciaals. De ene keer was dat een hoed, de andere keer een speciale shawl. Dat was puur een mentale kwestie. Zo maakte ik er een feestje van, in plaats van alleen maar een moeilijk moment.’

In je blogs ben je een open boek en zeer recht voor je raap. Mensen reageren daar heel positief op. In hoeverre neem je die ervaring mee terug naar So PR?

‘Ik draai het liever om. Transparantie is altijd mijn handelsmerk geweest. Ook in mijn werk. Helaas ben ik daarin een buitenbeetje, want die openheid is nog steeds niet de norm in communicatie. Ik geloof niet in gladde pr. De waarheid is vaak zoveel mooier dan het gekunstelde pr-verhaal.’

Je hebt meer dan een jaar aan de zijlijn gestaan. Ben je tot andere inzichten gekomen over je bedrijf en het pr-vak?

‘Ik sta bekend als de ondernemer die iedere dag opnieuw haar bedrijf in loopt. Ik denk altijd na over de toekomst van So PR en het vak, daar hoef ik niet ziek voor te zijn. Maar in het afgelopen jaar is mijn beeld opnieuw bevestigd dat pr achterhaald is. Ik noem het daarom liever cr, waarbij de c staat voor concepting, creativity en consumer relations. Merken moeten veel persoonlijker worden. Het gaat in de pr allemaal zó klakkeloos. We zijn voor het meest massaal denkbare gegaan.’

Wat bedoel je daarmee?

‘Er is een hele generatie die niet meer uniek durft te zijn. Sorry dat ik het zo zeg, maar het is allemaal één pot nat. Ik houd van de kleurrijke personen op deze wereld. Geef mij maar wat meer Bas Kosters en Petra Heyboers. Het zou zo fijn zijn als meer merken authentiek durven te zijn, en dan bedoel ik niet per se extravagant. Op een gegeven moment ging iedereen hetzelfde doen. Ik weet niet meer waar het mis is gegaan. Bladen en winkelketens gaan eraan kapot. De Hollandse Eenheids Maatschappij, de Hema – hoe ironisch ook – is een van de weinige die echt hun best doen.’

Denk je dat free publicity verdwijnt?

‘Deels, zeg ik tot mijn grote spijt. We leven tegenwoordig in een maatschappij waar alles om geld draait. Free publicity is in veel gevallen helemaal geen free publicity. We worden als consumenten steeds vaker keihard voorgelogen. Mensen denken dat ik daar als pr-vrouw aan meewerk, maar voorliegen is het laatste waar ik goed in ben. Ik ben een eerlijke messenger, een storyteller, meer niet.’

Hoe kunnen we het tij keren?

‘Door alles wat onaangekondigd naar commercie riekt massaal af te wijzen. Maar ik heb geen idee hoe dat werkt. Ik weet wel dat veel journalistieke waarden zoek zijn. Ik vind dat verontrustend. Of er in zo’n landschap nog ruimte is voor een pr-bureau? Ja, maar niet meer zoals we die nu kennen. Pr-bureaus worden meer mediaplanners, conceptbedenkers, creatieve vormgevers en communicatieadviseurs.’

Ben je tevreden als je over vijf jaar alleen nog maar publicatieruimte koopt en verder verhalen faciliteert via de eigen kanalen van merken?

‘Ik ben een storyteller, ik probeer een persoon of een merk te filteren tot het onderliggende concept en verhaal. Dat is mijn rol. Maar ik vind het grappig dat je vijf jaar zegt. Dat lijkt me echt top.’