[Door Paul Stamsnijder, Reputatiegroep]
‘Ik heb net gif ingenomen.’
Soms gebeurt het ondenkbare. De voormalige Bosnisch-Kroatische generaal Slobodan Praljak hoort gisteren dat hij wordt veroordeeld tot twintig jaar cel vanwege oorlogsmisdaden tegen Bosnische moslims: moord, etnische zuiveringen, marteling en verkrachting. Het vonnis van de rechter wordt live uitgezonden op de Kroatische staatstelevisie.
Voor het oog van de wereld slaat hij een ampul met gif achterover, alsof het slivovic is: ‘Ik erken deze veroordeling niet. Ik ben geen oorlogsmisdadiger.’ In één beweging maakt hij van zichzelf een slachtoffer, van de rechtszaal een plaats delict en van het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag een mikpunt van wereldwijde spot.
Crime scene
Na de eerste paniek van het moment - schorsing van de zitting, ambulance, reddingspoging, helikopter, brandweer, de 72-jarige Praljak overlijdt in een Haags ziekenhuis - reageert de rechter technocratisch: 'It is now a crime scene', stelt hij droog.
Uren later wordt gesteld dat een onafhankelijk onderzoek wordt gestart naar de toedracht, door het Nederlands Openbaar Ministerie: ‘standard procedure’, staat in de verklaring van het Joegoslavië-tribunaal. Een typische systeemreactie: we stellen vast of aan alle regels is voldaan.
En dat terwijl toch van de plek waar de zwaarste criminelen ter wereld worden berecht, mag worden verwacht dat de veiligheidsmaatregelen aan de hoogste standaarden voldoen. Wat is dat voor Tribunaal, waar een verdachte gif kan meenemen en opdrinken in de rechtszaal, in een live uitzending? Hoe kan het dat de controle op veiligheid juist op die plek tekortschiet?
Hamlet
Praljak was voordat hij het leger in ging, theater- en televisieregisseur. In de jaren zeventig regisseerde hij Shakespeares Hamlet in de Bosnische provincie. De gifsoap bewijst opnieuw zijn gevoel voor drama.
De wereld blijft met vragen achter: hoe kwam Praljak aan deze ampul met gif en hoe kon hij deze doodleuk hier naar binnen smokkelen?
Was het gegaan via het detentiecentrum, via de speciale VN-vleugel van de Scheveningse gevangenis? Kreeg hij het in een busje tijdens het vervoer, in een wachtruimte, in een cel of een spreekruimte? Van een bezoeker, een bewaker of een schoonmaker? Hoezo is er in het Joegoslavië-tribunaal geen full body check en waarom wordt niet gecontroleerd op het bezit van vloeistoffen? Waarom richt het onderzoek zich vooralsnog op hulp bij zelfdoding en overtreding van de Geneesmiddelenwet?
Zwijgen
Ook de communicatie wekt verbijstering. Urenlang doen woordvoerders er het zwijgen toe. De eerste berichtgeving gaat louter over de feiten. Het Tribunaal gaat niet in op vragen hoe het mogelijk is dat een verdachte tijdens het aanhoren van zijn vonnis in het bezit is van een gifdrank.
En waarom is er niemand die stelt dat deze bizarre situatie nooit, maar dan ook nooit had mogen plaatsvinden? Als justitieminister Grapperhaus door de NOS wordt gevraagd of Nederland geen reputatieschade oploopt door deze farce, ontkent hij: ‘Nederland heeft nog altijd een voortreffelijke reputatie, en heeft het zeer goed gedaan.’
Theatrale impact
Natuurlijk, het tribunaal is VN-grondgebied en de beveiliging is ook in handen van de VN. Maar Praljak heeft met zijn laatste theateract maximale impact gehad. Zo'n verzetsdaad als vorm van protest is niet eerder vertoond.
Het is de vraag of dit niet afstraalt op de reputatie van het Joegoslavië-tribunaal en gastland Nederland. Beeldvorming is hardnekkig. Zo hebben we de schijn toch tegen.
(foto: hoofd communicatie VN Tribunaal beantwoordt vragen van de pers)
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!