Freelancers en zzp’ers in de communicatie en pr hebben door de slechte economie van de afgelopen jaren een behoorlijke stap terug moeten doen als het gaat om opdrachten, maar zeker ook om het tarief. De markt is veranderd, de budgetten zijn kleiner en veel freelancers stellen zich daarom nederig op. Als ze een opdracht krijgen van een klant of een pr-bureau dat ze inzet, gaan ze ver onder het standaard uurtarief zitten, om in ieder geval nog wat te verdienen, of worden ze uitbetaald in het product waarvoor ze werken, zeg maar een barterdeal.
Uren doneren
Het overkwam een zzp’er die haar opdrachten met name in de fashion pr moet binnenhalen. ‘Ik zie dat veel beginnende merken die willen gaan communiceren geïnteresseerd zijn in een bartervoorstel. Zij een persbericht, jij twee jurken. Dat lijkt leuk, maar achteraf besef je dat je er geen boterham van kan eten. Verder heb ik ooit gehad dat een dergelijke opdrachtgever steeds moeilijker begon te doen over de barter. Ik mocht niet meer zelf kiezen of alleen uit een heel beperkte rij producten, waardoor ik er steeds meer bij inschoot.’
Ze zou nu niet meer zo snel een dergelijke deal met gesloten beurzen sluiten. ‘Het is leuk als je net begint in de branche. Je doet ervaring op en je kunt een mooi merk op je lijst zetten. Nu vind ik het afbreuk doen aan mijn tarieven. Ik weet wat ik kan. Wat ik doe is goed en daar moet je voor betalen. Neemt niet weg dat ik nog steeds dingen voor niets doe, bijvoorbeeld als ik iemands filosofie heel mooi vind of de producten sterk. Daar doneer ik graag mijn uren voor.’
Nieuwe standaard?
Een ander die ook anoniem wil blijven, dacht niet lang geleden een mooie, goedbetaalde klus te pakken te hebben bij een pr-bureau. ‘Als freelancer werd ik benaderd door een pr-dame die per se met mij wilde samenwerken. We hadden telefonisch precies besproken wat ik zou gaan doen en wat mijn uurtarief zou zijn. Ik kon meteen beginnen met een aantal persberichten. Toen ik daarmee klaar was, mailde ik haar mijn factuur, waarna ik vrijwel direct door haar opgebeld werd. Ze was in alle staten: ik had veel te veel gevraagd. Bovendien ging het toch om een paar simpele persberichten? Dat kon toch niet veel werk zijn? Om er nog fijntjes aan toe te voegen: vind je dat bedrag zelf ook niet een beetje overdreven?’
Het zijn twee pijnlijke voorbeelden van hoe de crisis de markt voor freelance communicatiemedewerkers de afgelopen jaren verpest lijkt te hebben. De tijd van grote budgetten is wellicht echt voorbij, maar een persbericht schrijven of ander communicatiewerk verrichten in ruil voor een product, wordt dat de nieuwe standaard?
Telma Negreiros: ‘We moeten de ballen hebben en tegen de klant zeggen: dit is wat het kost’
Verwachtingen
Niet als het aan ceo/eigenaar van Tinc PR, Telma Negreiros, ligt. ‘Er kloppen veel bedrijven, vaak start-ups, aan bij pr-bureaus en zzp’ers die graag willen werken met een barter agreement. Hiermee worden toch vaak verwachtingen gecreëerd die niet waargemaakt kunnen worden. Het is niet meetbaar. Wij hebben dat ook een paar keer meegemaakt en ik geloof er niet meer in. Maar doe je het toch, zet dan de barterafspraak die je maakt óók op papier.’
Annet Goede van Cream PR vindt ook dat er duidelijkheid moet zijn, mocht je een barterdeal sluiten. ‘Wij doen zeker wel dergelijke barterdeals, maar maken er goede afspraken over. Dus wel gewoon de uren berekenen conform de geldende tarieven en wegzetten tegen de verkoopprijzen van de goederen. Dat zou ik de zzp’er ook willen aanraden die op die manier met een merk in zee gaat.’
Melanie Bosveld van Kult & Ace, een pr-bureau gespecialiseerd in stedelijke twintigers en dertigers, werkt vaker met vaste freelancers, maar die kunnen gewoon een factuur sturen. ‘Maar ik kan me best voorstellen dat je je als beginnend freelancer ook een keer in een paar schoenen laat uitbetalen. Er is heel veel aanbod van freelancers. Zeker in de pr. Dan moet je toch ergens binnenkomen. Mijn advies zou zijn, ook als je net begint als freelancer en goed bent: weet gewoon je waarde en probeer daaraan vast te houden. Als je goed bent, dan ben je een bepaald bedrag ook waard.’
Negreiros van Tinc PR ziet een deal ‘met gesloten beurzen’ ook meer als uitkomst voor beginnende mensen. ‘Door de crisis zijn de budgetten echt nihil geworden. Wat je dan wel doet is bijvoorbeeld een beginnende fotograaf helpen die een portfolio nodig heeft. Het merk heeft dan een fotoshoot voor de nieuwe collectie en de fotograaf heeft dan een beginnend merk, wat hij kan gebruiken voor zijn portfolio.’
Melanie Bosveld: 'Iedereen kan zich wel copywriter of pr-bureau noemen'
Vrijwilligerswerk
Een ander probleem – niet alleen in de communicatiesector – is een opdracht aannemen voor een veel lager uurtarief. Door het grote aanbod van freelancers en het verminderde aanbod van opdrachten, vechten zzp’ers met z’n allen om een klus. En dan wil een opdrachtgever onder het mom van de crisis nog wel eens voor de goedkoopste optie gaan.
Een freelancer vertelt off the record: ‘Ik begin steeds meer het gevoel te krijgen dat het schrijven van content als vrijwilligerswerk wordt gezien. Iedereen kan toch immers schrijven? Ik had een aantal keren een ondernemer geholpen met tekst. In ruil had hij beloofd mij te helpen aan betaalde klussen. Toen hij mij in contact had gebracht met een bevriend ondernemer die wel wat sociale media-input kon gebruiken, heb ik een plan van aanpak geschreven voor Twitter, Facebook en de corporate website. De eigenaar was helemaal enthousiast. Ik had precies gedaan wat zij voor het komende jaar voor ogen hadden. Ik mocht een tariefvoorstel doen en mailde het. Mijn tarief was heel redelijk en de werkuren scherp. Maar het bleef lang stil. Toen ik dit tegen mijn ‘bemiddelaar’ aanhield, zei hij: “Joh, mijn oud-stagiair doet dat werk voor 200 euro per maand. Je hebt natuurlijk wel veel meer ervaring, maar dat betalen ze gewoon niet meer.” Het enige wat ik dacht: die oud-stagiair woont zeker nog bij haar ouders thuis.’
Annet Goede: 'Je zult als kleine ondernemer ook moeten investeren’
Gerichte ervaring
Annet Goede van Cream PR snapt best dat in deze tijd freelancers zich aanbieden voor een heel laag uurtarief. ‘Thuiszitten is geen optie want daar schiet je niets mee op en als je geen werk kunt vinden of iets wilt opbouwen, heb ik daar waardering voor. Je zult als kleine ondernemer ook moeten investeren.’ Maar daar stelt Cream PR wel iets tegenover. ‘Wij geven die persoon zeker iets mee aan gerichte ervaring waar hij of zij mee verder kan.’
Negreiros zegt dat het onzin is dat ‘de crisis’ nog steeds wordt gebruikt als excuus bij onderhandelingen over tarieven. ‘Goed werk dient goed betaald te worden. Laat je hier dus niet door uit het veld slaan, want er zijn namelijk genoeg opdrachtgevers die gewoon marktconform betalen. Misschien zijn dat inderdaad niet meer de bedragen van vier jaar geleden, maar nog altijd ruim voldoende om de tent niet te hoeven sluiten.’
Ze hoort van de ‘concullega’s’ die net als Tinc zijn aangesloten bij branchevereniging VPRA dat er veel onvrede is over klanten die razendsnel van bureau switchen. Zij ziet het als een belangrijke oorzaak dat kleinere ondernemingen en zzp’ers het nu zo zwaar hebben. ‘Door de onrust die klanten hebben, krijg je een beetje de “top-down afbraak” zoals ik dat noem. Het wordt een domino-effect dat doorsijpelt naar beneden en het pr-bureau en de freelancer komt in de problemen.’
De oplossing? Melanie Bosveld zegt veel respect te hebben voor mensen die niet meegaan in een barterdeal of vasthouden aan hun uurtarief. ‘Dat staat voor kwaliteit.’ Ook Negreiros vindt dat een goede mentaliteit. ‘We moeten de ballen hebben en tegen een klant zeggen: dit is wat het kost. Het zou je in het begin een paar klanten kunnen kosten, maar is misschien de enige weg.’
Eigen pr
Maar zzp’ers mogen ook aan hun eigen pr gaan werken. Annet Goede vindt dat een freelancer een specialist moet zijn en moet beschikken over een sterk en gericht netwerk. Melanie Bosveld vindt het geen goede zaak dat er door de vele freelancers die zich aanbieden, minder kwaliteitscontrole is in de communicatiebranche. ‘Door de crisis zijn veel mensen hun baan verloren. Er is nu een overkill aan mensen die noodgedwongen proberen om iets voor zichzelf te beginnen. Iedereen kan zich wel copywriter of pr-bureau noemen. Als wij met freelancers werken, dan is het vaak via via. Goede referenties zijn dus belangrijk. Daarnaast vind ik het vertrouwen wekken als freelancers een specialisme hebben.’
Negreiros stemt in: ‘Bied jezelf niet aan als multi-tasker, want dan ben je ongeloofwaardig. Positioneer jezelf als merk. Laat een opdrachtgever zien wie je bent en wat je kunt. Misschien dat de VPRA dat ook zou kunnen opnemen: een nieuw initiatief waarbij een soort benchmark neergezet kan worden voor wat je wel en niet aan zzp’ers kunt vragen.’
Kies je niche
Martijn Pennekamp is initiatiefnemer van het startersplatform ikwordzzper.nl, een informatieportaal voor de oriënterende en startende zelfstandige. Doel van de site is om zzp’ers beter voorbereid te laten starten en valkuilen te laten omzeilen. Pennekamp was bedrijvenadviseur van een mkb-bank en hielp vele startende ondernemers op weg.
Pennekamp zegt geen problemen te hebben met barter agreements. ‘Ik doe het stiekem zelf ook. Er is een zzp’er van mijn platform die mij helpt met teksten schrijven. In ruil daarvoor geef ik korting op de maandelijkse fee van haar partnerschap van ons platform.’
Pennekamp is sterk van mening dat je je als zzp’er moet specialiseren. ‘Door de crisis zijn ze nu geneigd te zeggen: we doen alles en we kunnen alles. Niet doen! Je zet jezelf zo buitenspel. Kies je niche en ga eventueel op zoek naar een bemiddelingsbureau dat het contact legt tussen jou en de opdrachtgever. Doe je het toch liever zelf, dan adviseer ik om de opdracht zwart op wit te zetten. Dat kun je heel simpel doen met een contract. Op mijn site staat een voorbeeld van zo’n (model) uren contract.’
Heel positief over instromers in de communicatiebranche is hij niet, vanwege het te grote aanbod freelancers. ‘De zzp’ers liggen in een spagaat. Als je nieuw in de markt bent, zou ik adviseren: ga lekker wat anders doen. Laat je omscholen.’
