De Troonrede was dit jaar snel en pijnloos, zonder opsmuk

De Troonrede was retorisch dit jaar een beetje als de kleding van de Koning en de Koningin: grijs. Misschien lag het aan feit dat de regering al maanden demissionair is. Of dat de ellenlange formatie het traditionele debat na Prinsjesdag heeft opgeschort totdat er een nieuwe regering is. Daarmee is het gevoel van urgentie ook weg. En dat is toch wat een Troonrede meestal interessant maakt. Dit jaar viel het weg en het werd retorisch niet opgevangen. De Troonrede was korter, een samenvatting van regeringsbeleid in retrospectief en verder schoof alles door naar het volgende kabinet.

1.669 woorden

Het was dus een korte troonrede dit jaar, om precies te zijn: 1.669 woorden. Ter vergelijking: vorig jaar telde de troonrede 2.167 woorden. Erg verbazingwekkend is het niet. Nieuw beleid hoeven we niet te verwachten en dat betekent minder plannen, minder woorden en dus een kortere Troonrede. Het gaf wel het gevoel aan de luisteraar dat het dit jaar meer een rituele dans was dan voorgaande jaren. De Koning sprak dat in het begin ook direct uit: ‘Dat Prinsjesdag dit jaar plaatsvindt in een tijd van kabinetsvorming betekent dat terughoudendheid geboden is bij het indienen van nieuwe voorstellen.’ Daarmee was het een vlakke troonrede. Waarbij de schuld noch bij de Koning noch bij het kabinet ligt. Het is dat Prinsjesdag wettelijk gezien op de derde dinsdag in september moet plaatvinden anders had het dit jaar, net zoals de Algemene Politieke Beschouwingen, achterwege kunnen blijven.

Veerkracht

Omdat het weinig nieuw beleid had, werd de Troonrede gevuld met een samenvatting van beleid van de afgelopen jaren. Ons land staat er stukken beter voor dan bij de start van het kabinet in 2012. Dat is het resultaat van de internationaal aantrekkende conjunctuur, maar ook van het aanpassingsvermogen, het harde werken en de veerkracht van de Nederlandse bevolking. Slim was dat het kabinet dit niet zelf claimde maar de prestatie grotendeels toeschreef aan het land. Hiermee was het een collectieve prestatie in plaats van borstklopperij van het kabinet. Slim gedaan!

Aandachtstrekker

Ook kende de Troonrede een goede en terechte aandachtstrekker. Waar de Romeinen al zeiden dat je je publiek gunstig moet stemmen om naar het verhaal te luisteren, deden kabinet en Koning dit door de verwoesting van de orkaan elders in het Koningrijk te benoemen: ‘Op Prinsjesdag zijn alle ogen traditioneel gericht op Den Haag. Maar vandaag zijn ons hart en onze gedachten in de eerste plaats bij de inwoners van Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius, die zo zwaar getroffen zijn door de verwoestende kracht van orkaan Irma. Wij allen leven intens mee.’ Goed en terecht om zo te starten. Anders hangt de ramp met de orkaan voor sommige luisteraars ook in de lucht tijdens het uitspreken en wachten mensen daadwerkelijk tot de Koning dit benoemt.

Vlak

Wat onthouden we uit de Troonrede 2017? Dat het korter, algemener en vlakker was, bij gebrek aan nieuw beleid. Maar wel met een paar belangrijke boodschappen op twee thema’s die erg leven in het land: veiligheid en armoede/koopkracht. Over het eerste sprak de Koning duidelijke woorden. ‘Het beste antwoord op terrorisme is dat we vasthouden aan onze manier van leven’, zei de koning, verwijzend naar de terreurdreiging in Europa.

‘Veiligheidsdiensten doen er alles aan om aanslagen te voorkomen.’ ‘De kracht van onze manier van leven is dat ieder mens, ongeacht afkomst of overtuiging, in Nederland zichzelf kan zijn binnen de gedeelde waarden van de rechtsstaat.’ Hij leek daarbij te wijzen op het belang om samen te werken met anderen. ‘Alleen zo kunnen we de vele internationale uitdagingen het hoofd bieden.’

Rondkomen

En over de armoede: ‘Er zijn nog steeds mensen die moeite hebben om iedere maand de huur te betalen en rond te komen of die zich zorgen maken over hun baanzekerheid’, aldus Willem-Alexander. ‘We zien na moeilijke jaren weer een bloeiende economie en een gezonde schatkist. Het is belangrijk dat meer mensen daarvan kunnen profiteren.’

Het waren de twee meest opvallende zinnen in een troonrede die qua inhoud veel over het buitenland, de globalisering, de Europese Unie en de noodzaak tot samenwerken ging. Verder was het retorisch een Troonrede zonder opsmuk of stijlfiguren. Nuchter en vlak. Of snel en pijnloos. Op naar het debat over de regeringsverklaring.

FOTO: ANP