Panama Papers: fraude of frame?

Door Gert Hofsteenge

Het nieuws staat bol van de Panama Papers. In alle ophef spreekt men zelfs al van de ‘Tax-Leaks’ van de eeuw. Zeg je ‘Panama Papers’, dan denk je aan foute deals, schimmige constructies en belastingontwijking. Het is een ijzersterk frame. Maar in hoeverre klopt het ook?

Fall-out

Qua omvang vormen de Panama Papers verreweg het grootse dossier dat ooit is gelekt, en dat daarnaast door een keur aan kwaliteitsjournalisten is geanalyseerd. De eerste gevolgen van de totale fall-out zijn inmiddels zichtbaar. Spraakmakende personen en organisaties staan in de rij om aan te geven wat er aan de hand is, of om juist te zeggen dat alles wél klopt en uit te leggen is. Het lijkt op de overspelige partner die op heterdaad betrapt wordt, maar roept: “Het is niet wat je denkt. Ik kan het uitleggen.”

Speciaal team

Poetin en de FIFA worden genoemd, en dat komt goed uit: een betere bevestiging van het frame is haast niet denkbaar. Ook in Nederland blijken mensen belasting te hebben ontweken. Laten we hun namen niet noemen. Ook politici verdringen zich voor de camera’s om de vermeende misstanden te veroordelen. Staatssecretaris Wiebes van Financiën meldde eerder deze week aan de NOS dat de Belastingdienst juicht om de Panama Papers. Hij zet er zelfs een speciaal team op. Daarmee is de toon gezet. De Panama Papers staan in ons hoofd gelijk aan belastingontduiking. Iedereen denkt: waar rook is, is vuur. Dus dit is één foute boel. Aanpakken die handel.

Brievenbusfirma’s

Ondertussen luidt de vraag: is hier echt iets bijzonders aan de hand? De Volkskrant meldde afgelopen oktober dat het aantal brievenbusfirma’s in Nederland inmiddels de veertienduizend overschrijdt. Het balanstotaal van deze firma’s was begin vorig jaar bijna 3.500.000.000 euro, aldus de Nederlandse Bank. Zeg dat eens hardop: drie-en-een-half-duizend miljard euro. En bedenk dat dit mede onder invloed van een coulante Belastingdienst gebeurt die zogenaamde rulings en andere afspraken maakt met buitenlandse bedrijven. Het levert ons land zo’n vier miljard euro aan belastinginkomsten op. Maar pssst, hou het wel voor je. Dit alles gebeurt in het geheim en de deals komen niet in een register. Wat niet weet, wat niet deert.

Belastingontwijkers 

Los van de vraag of er in het geval Panama en dat van Nederland sprake is van fraude, zijn er wat zaken die opvallen. Zo lijken we inmiddels geen moeite meer te hebben met belastingontwijking binnen Nederland. Het levert ons immers bergen kapitaal op. Goed gedaan van de Belastingdienst, en netjes binnen de wet, zo is de gedachte. In werkelijkheid is het hele idee vooral slim geframed. Terwijl Wiebes en de Belastingdienst de Panama Papers onderzoeken, verwelkomen beiden met open armen de brievenbusfirma’s op de Zuidas. Kennelijk zitten alle goede belastingontwijkers in Nederland, maar gaan de foute naar Panama.

Leuker kunnen wij het ook niet maken. Wel beter geframed.

Gert Hofsteenge, managing director bij Sterk Werk PR & Corporate Communicatie