The road ahead

Midden 50 is ie, zoon van een Joodse Wit-Russische Immigrant. Geboren in het Amerikaanse Detroit en dus vanzelfsprekend een carrièrestart in de autoindustrie. Net als zijn vader manager bij Ford. Begin jaren ‘80 de overstap naar de ICT, een branche die toen nog in de kinderschoenen stond. Als werknemer nummer 24 werd hij de eerste businessmanager van een klein softwarehuis dat programmeertalen maakte. Kartrekker werd hij bij de nieuwe afdeling “besturingssystemen” en snel verantwoordelijk voor het verkoopbeleid en de algehele operationele activiteiten binnen het bedrijf. Collega’s typeren hem als een gedreven licht ontvlambaar kruitvat, met een sterk eenzijdige “over mijn lijk” mentaliteit. Ik heb het over Steve Ballmer, sinds 2000 de grote baas van Microsoft.

Ballmer is een enthousiaste verkoper met een geweldig gevoel voor humor, maar staat niet niet bekend als een groots strateeg en terugkijkend op bijna 10 jaar heerschappij zijn er weinig lichtpuntjes te tellen. Op de beurs is het aandeel niet populair en een reeks schandalen en slechte producten hebben het imago van het machtige softwarehuis geen goed gedaan. In Europa en de Verenigde Staten is het bedrijf veroordeeld tot het betalen van miljarden boetes voor machtsmisbruik en in de markt wordt het links en rechts ingehaald door Google, Apple en Oracle. Microsoft was nooit het meest innovatieve bedrijf ter wereld. De meeste succesproducten zijn gestolen, gekocht of gekopieerd. Er is heel weinig zelf bedacht en er zijn talloze misstappen gemaakt die achteraf met heel veel geld moesten worden rechtgezet. De grootste strategische misser is echter het onderschatten van de rol van Internet.

In 1995 presenteerde Bill Gates zijn visie met als titel “The Road Ahead”, een fraai verhaal over samenwerkende applicaties, waarin het woord “internet” niet eenmaal voorkwam. Voor Microsoft bestond de online wereld gewoon niet. Als gebruiker werd je geacht je heil te zoeken in grote en zware applicaties op je desktop. Terwijl de wereld online ging, draaide Microsoft het hoofd af.

Na de constatering van die misser twee jaar later, volgde standaard Microsoft beleid. Er werd diep in de buidel getast voor nieuwe technologie en concurrenten werden op niet reglementaire manier om zeep geholpen. Torenhoge overheidsboetes werden onder zwaar protest betaald en voor rechters voerden topmannen van Microsoft hilarische toneelstukjes op, met als hoogtepunt het optreden van Bill Gates, waarin hij behalve naam en ID-nummer zich niets meer wist te herinneren.
Anno 2009 begrijpt Steve Ballmer nog steeds niet dat Microsoft toen geweldig gedweild heeft, maar vergat de kraan dicht te draaien. Je kunt wel allerhande technologie kopen, maar als je cultureel geen omslag maakt van “computer” naar “internet”, dan zul je nooit de applicaties bedenken die gebruikers aan je bindt. Groot probleem voor Microsoft daarbij is dat het door hun zo gehate internet de wereld enorm klein gemaakt heeft. Een hype golft binnen een dag de planeet over. Er is geen tijd meer voor de standaard Microsoft aanpak van achteroverleunen en bepalen welke technologie er gekocht moet worden om in de hype mee te gaan. Tegen de tijd dat de shortlist geschreven is, zijn we twee slagvelden verder.

Ballmer weet zich geen raad met de situatie. Gelaten presenteert hij de zoveelste incarnatie van een nieuw wonderproduct, dat wederom lauw ontvangen wordt. Al jaren stopt Microsoft miljarden in productontwikkeling, maar er is niet één gebied te noemen waar ze vernieuwend, trendsettend en toonaangevend zijn. Sterker nog, er is geen nieuw product te noemen waar ze echt geld mee verdienen. Hij weet dat en het frustreert hem. Je ziet het aan zijn houding bij interviews.

Eind oktober komt de opvolger van het gefaalde Windows Vista op de markt. Microsoft presenteerde eerder al een bijgewerkt besturingssysteem voor telefoons, een update van zijn spelcomputer, een nieuwe zoekmachine en een muziekspeler die de concurrentie met Apple aan zou moeten kunnen. Na jaren kwakkelen moet het laatste kwartaal van 2009 Ballmer's ‘finest hour’ worden en de geschiedenis ingaan als het moment waarop de Microsoft definitief de weg naar boven hervond. Het moet de kroon zijn op zijn tienjarig leiderschap.

De wereld wordt er niet meer warm of koud van, want de communicatiecyclus is voorspelbaar. De producten zijn beter dan ooit, of om Ballmer te citeren: “Dit keer hebben we echt naar onze gebruikers geluisterd.” Zodra de barstjes in de marketingschil echter zichtbaar worden en internet volstroomt met ontevreden gebruikers, verwisselt Microsoft de tape en wordt er geschermd met een volgende update en een nog beter product. Het is routine geworden.

Echt uitkijken doen we intussen naar producten die vernieuwend zijn. Wave is zo’n product. Onlangs gelanceerd door het amper 11 jaar oude Google en dus gratis. Altijd en overal samenwerken, gratis telefonie en al je communicatie op één plek. Het is het summum van de in “The Road Ahead” beschreven visie, alleen dan met internet als kloppende motor.

De vooraankondiging was al genoeg om een groots opgezette productpresentatie van Microsoft volledig te doen ondersneeuwen. Ballmer reageerde furieus, bijna overspannen. Hij kon niet bevatten hoe een simpele presentatie van zo’n jong bedrijf 18 maanden werk van zijn grote organisatie van de voorpagina’s kon verdringen. Dat is nu precies zijn probleem.