Politieke patstelling: waar blijft die demonstratie?

‘Wordt het niet tijd voor een goeie ouwe demonstratie op het Museumplein? Ik vraag het maar even...’. Wij retweeten – al is Opinionators bewust politiek ongekleurd. Deze impliciete oproep is namelijk meer dan het overwegen waard. De formatieperikelen stapelen zich op. Kranten staan bol van schijnbaar onverenigbare tegenstellingen; tweets vol ongeloof en verontwaardiging strijden om aandacht. Nog nooit wonden zoveel collega’s, vrienden en bekenden zich zo openlijk op over de stand van zaken in Den Haag. De politiek – ooit klagend over gebrek aan betrokkenheid – maakt heel wat los. Waarom blijft het bij gemor en gepruttel van de zijlijn? Hoe krijgen we Nederland uit de stoel en in beweging?

De laatste grote demonstratie was in 2004, tegen het kabinetsbeleid van Balkenende 2. Er waren toen ruim 200.000 mensen op de been. In 1983 wist het Komité Kruisraketten Nee niet minder dan 550.000 mensen te mobiliseren. Nu gebeurt er nauwelijks iets. Veel gepraat. Wat plukjes online activisme. Waar wachten we op? Op het fluitsignaal van de scheidsrechter? Het uitblijven van een georganiseerde publieksbeweging kent volgens ons twee redenen. De eerste betreft de inhoud. De tweede de vorm.

Demonstreren we ergens voor of ergens tegen? Tegendemonstraties zijn makkelijker te organiseren. Het kader is helder, de doelen vastomlijnd. Wie echter wil mobiliseren voor het alternatief, moet dat veel zorgvuldiger scopen. Wie vooruitgang predikt, kan niet volstaan met zich afzetten tegen het verleden. Hoezeer het ook een contradictie lijkt: vóór-demonstraties sluiten meer uit. Vragen concretisering van het onbekende: als je ergens naartoe wilt bewegen, hoe ziet dat er precies uit? En hoe niet?

Voor of tegen: inhoudelijk is er vooralsnog geen beweging in gang gezet om publiek sentiment om te zetten in landelijke actie, met uitzondering van een handjevol online initiatieven. Maar echt omvangrijk zijn die niet. Met de versnippering van het internet is het moeilijk om een vuist te maken die groot genoeg is om te imponeren. Bovendien is het, met het ijzeren geheugen van het web, aantrekkelijker om je achter een luchtig gebbetje te verschuilen dan je werkelijk ergens aan te committeren. Om maar een indruk te geven: de Facebook pagina ‘Geen Regering met PVV’ heeft nu ruim 6.000 fans. Dat is echter nog geen 20% van de opgewekte pagina ‘Kan-deze-baby-uil-meer-fans-krijgen-dan-Geert-Wilders’, met 32.000 aanhangers.

Vooralsnog is het niet gelukt online activisme dezelfde kracht te geven als een fysieke demonstratie. Wie werkelijk impact wil hebben, moet de massa op de been krijgen. Dat hoeft geen kopie te zijn van de demonstraties van weleer. Beter niet. Want die komen onvoldoende tegemoet aan de barrières om deel te nemen: De tijd. De reis. De angst voor massa’s. De huivering voor identificatie met negatief activisme.

In een knappe mix van online activatie en live demonstratie moet het mogelijk zijn om De Nederlander te mobiliseren en gehoor te geven aan de groeiende behoefte aan een nieuwe koers.
Hoe? Geef het individu een stem zonder dat deze zich in de context van de massa verliest. De optelsom van werkelijk willen is immers veel machtiger dan het meelopen met een kudde. Maak actie toegankelijk: laagdrempelig en inpasbaar. Een Grootse Manifestatie kan bestaan uit vele, al dan niet gelijktijdige, acties door het hele land. Leer van partijen als Dance4life hoe je verschillende werelden en diverse locaties kunt verbinden. Gebruik de social media om de actie brede bekendheid te geven zonder anoniem te worden. En ga de dialoog aan op zoek naar overeenkomsten. Want het podium voor polarisatie heeft zijn beste tijd gehad.

Emilie van Rappard en Hanneke de Bruin