Moet de krant worden gered? Zo ja, hoe?

De vakbond voor de journalisten (NVJ) organiseerde de avond ‘De Staten-Generaal der Nederlandse pers’ naar aanleiding van de commissie (onder leiding van Elco Brinkman) die minister Plasterk instelde om eens uit te zoeken of en hoe de overheid de waterspartelende pers kan redden. En hoe het beste de acht miljoen beschikbare euro’s te besteden.

De redding
Insteek van de avond was dat vier journalisten en twee uitgevers hun ideeën over de redding van de journalistiek uit de doeken zouden doen. Daarnaast konden mensen eerder een plan insturen hoe de Nederlandse pers te redden. Een van die plannen werd gepresenteerd.
De bedoeling was dat de avond over de Nederlandse journalistiek zou gaan, maar het ging vooral over de Nederlandse kranten.
De zes panelleden waren: Barbara van Beukering (hoofdredacteur Het Parool), Mark Koster (o.a journalist bij De Pers, Campus TV), Bert de Groot (uitgever bij NDC/VBK), Jacques Kuyf (uitgever FD Mediagroep), Arendo Joustra (hoofdredacteur Elsevier) en Esther Lammers (adjunct-hoofdredacteur Trouw, voorheen chef internetredactie Trouw).

Enkele leden van de commissie Brinkman waren ook aanwezig, waaronder Spits-hoofdredacteur Bart Brouwers en kenner van interactiviteit Paul Molenaar (o.a. ex-ilse media).
(Brouwers vorm van innovatie, een nauwere band tussen redactie en commercie werd op de avond niet als een optie besproken…)

De NVJ ontving voor deze avond ongeveer 20 plannen om de Nederlandse pers ‘te redden’. Een van de inzenders mocht van NVJ zijn verhaal houden. Het was Raymond Franz van bureau Trendlight, dat onderzoek doet naar de mediareputatie van organisaties. Hij hield een kort verhaal over Web 3.0, dat hij liever Web 3 noemt, omdat het er al is.

Api's?
Informatie is vrij beschikbaar, maar er dient bij gebruik van die informatie voor betaald te worden.
Franz sprak over hetgeen wat The Guardian en The New York Times doen, het werken met api’s waarmee getraceerd kan worden waar de content terechtkomt. En mede met een advertentiemodel kan worden verdiend aan die content op andere plaatsen.

Toegegeven, zijn verhaal was wat onsamenhangend, maar het onbegrip in de zaal voor Franz’ plan vond ik licht stuitend. Men had geen idee waar hij het over had. Api's?

Bert de Groot noemde een deel van Franz' verhaal smalend de ‘wiki-krant’. Bijeengeraapte informatie. Franz beaamde dat dit een onderdeel was.
Want: het bestaat inmiddels al. Het is de taak van de journalistiek om de informatie te checken. Daar zit de meerwaarde.

Franz drukte zich netjes uit toen hij zei dat journalisten en uitgevers niet bepaald goed zijn geweest in het ontwikkelen van een goed businessmodel. ‘Laat dat daarom aan anderen over, maar richt je op waar je goed in bent.’
Waar Franz op doelde is dat journalisten gewoon hun werk moeten doen. Schrijven en, wat Frans als een gat in de markt ziet, het factchecken van de info die op internet rondwaart. Is niets nieuws voor een journalist.

Hier kwam hij tot de kern van een groot probleem op dit moment: ‘het stelen van content’. Jacques Kuyf noemde als voorbeeld Nu.nl. De redactie van Het Financieele Dagblad steekt soms weken in onderzoek. Nu.nl neemt het, weliswaar met bronvermelding over. En neemt ook af van een partij als het ANP.

Waar het eigenlijk om neerkomt, is dat er mogelijk een model moet worden ontwikkeld voor het betalen voor het citeren, hergebruik van informatie. Zogenaamde bronheffing.

Vier ton
Jacques Kuyf noemde een voorbeeld: ‘FD Mediagroep heeft gevochten met de RVD omdat bleek dat gemeentelijke overheden naar hartenlust de artikelen van het FD in een knipselkrant plaatsten, zonder ervoor te betalen. Bij de rechtszaak bleek dat de desbetreffende rechter op eenzelfde manier gebruikmaakte van de info van het FD voor een andere rechtszaak.' Uitkomst van de rechtszaak: FD Mediagroep krijgt nu jaarlijk vier ton van de overheid, zodat zij kan doorgaan met de knipselkrant.

Acht miljoen euro: waarvoor?
De panelleden zette aan het begin van de avond in het kort hun plannen uiteen. Waar zou de acht miljoen subsidie voor kunnen gebruikt?

Barbara van Beukering noemde het Belgische bezorgingssysteem, waar met overheidsgeld is geregeld dat de post de krantenbezorging voor zijn rekening neemt. Dat zou hier ook kunnen, met het subsidiegeld.
Want het bezorgen van de krant blijkt een bottleneck te zijn. Slechtgeorganiseerd en niet professioneel.

In principe is Het Parool geen voorstander van subsidie. ‘Niet je hand ophouden bij degenen over wie je schrijft.’
Van Beukering hekelde het ongelijke speelveld als het gaat om de publieke omroepen.

Een terechte constatering: er is sprake van een scheve situatie, namelijk dat de publieke omroepen overheidsgeld (500 miljoen euro) krijgen en daarnaast inkomsten van advertenties ontvangen. Print moet zijn eigen broek ophouden.

Ze gaf aan, en dat is al een stap in de goede denkrichting, dat drukken op papier niet het doel dient te zijn. Van Beukering: ‘Jongeren kennen de emotie met papier niet, dus de krant op papier is waarschijnlijk eindig. Investeer daarom in e-papers. Verdiep je in die digitale mogelijkheden.’
Een optie, om zoals de Franse president Sarkozy voorstelde, jongeren op hun achttiende een gratis abonnement te geven, ziet ze niet zitten. ‘De krant viel al - voor hen – gratis op de mat bij hun ouders en toen lazen ze het ook al niet. Dat zet geen zoden aan de dijk. Een actie als de Krant in de Klas waarschijnlijk wel.’

Esther Lammers van Trouw meldde dat ze toen ze chef internetredactie bij Trouw was, ze dagelijks het gevecht aan moest gaan met de redactie van de papieren krant. Primeurs moesten worden bewaard voor de papieren krant anders zou het ‘kannibaliseren’. De jongeren op internetredactie, taalden niet om de papieren editie.

Voor haar is het toverwoord innovatie. Er dient te worden geïnvesteerd in innovatie. ‘Nieuwe businessmodellen moeten worden ontwikkeld. Dat is nog te weinig gebeurd.’ Er is gefocust op kostenreductie in plaats van te investeren.
Het risico bij innovatie is dat je geen garantie hebt dat het succesvol is. Ze pleitte tevens voor een aanpassing van de Mediawet zodat kranten in staat zijn samen te werken met de publieke omroepen en zo nieuwe markten kunnen ontdekken.
Lammers wil geen generiek subsidies, zoals een verlaging van het BTW-tarief. ‘Dat is goed voor het bestuur om de resultaten op te poetsen, het geld gaat dan niet richting innovatie.’

Mark Koster: ‘We zitten hier niet om kranten te redden, maar de journalistiek. Als een weblog goed journalistiek werk verricht, dient het te worden gesteund. Zelfs NRC Handelsblad hoofdredacteur Birgit Donker zei het afgelopen weekend nog in M: de drager doet er niet toe. De kwaliteitspers overleeft altijd. Maar het huidige businessmodel voldoet niet meer.

‘Wie gaan we geld geven? Kijk naar Wegener. 28 procent van het budget wordt gebruikt voor nieuwsgaring. De rest gaat op aan randzaken.
‘Journalistiek heeft “de titel” die al jaren bestaat, niet nodig. Kijk maar naar Huffington Post. New York Times verliest geld, maar Huffington Post doet het goed.'

Pieter Broertjes, hoofdredacteur van de Volkskrant, riep vanuit de zaal tegen Koster: ‘Wat is het verdienmodel van internet dan? Kwaliteitsjournalistiek op papier, daar is nog steeds behoefte aan.’ Broertjes geeft aan dat zijn Volkskrant nog steeds winst maakt. Dit jaar waarschijnlijk acht miljoen euro.

Advertenties voor een lager tarief
Arendo Joustra van Elsevier ging nog eens in op de ongelijke positie doordat de Publieke Omroepen geld van de overheid krijgen, net als de regionale omroepen, Hierdoor kunnen adverteerders voor een lager tarief aandacht inkopen, en zullen ze bijvoorbeeld niet in een regionale krant adverteren omdat dat duurder is. ‘Oneerlijke concurrentie’, vindt Joustra.

Jacques Kuyf, baas van FD Media Group en genomineerde Marketeer of the Year 2008 zei dat een goede journalist en een goede uitgever niet zonder elkaar kunnen.

Koster was het niet met hem eens. Hij vermoedt dat de tussenpersoon, de uitgever in de toekomst overbodig zal zijn.

Gedurende de avond bleef Mark Koster erop hameren: ‘Het gaat niet om de krant, het gaat om de journalistiek.’ Hij vindt het van de zotte dat het subsidiegeld mogelijk naar het verbeteren van de distributie van de kranten zou gaan.
Dat is iets dat de uitgevers eigenhandig al jaren geleden hadden kunnen oppakken.

Clairy Polak, de gespreksleider, concludeerde aan het einde van de avond: ‘Niemand is het met iemand eens.’

Dat gaat nog een hele klus worden.

Er zijn twee manieren om naar de situatie te kijken:

1. Het gaat om een schamele acht miljoen euro. Acht miljoen dat de commissie Brinkman na lang en rijp beraad zal investeren in het behoud van de kwaliteit van de Nederlandse journalistiek. Dat is de moeite niet waard. Blijf weg van die subsidie en doe het op eigen houtje.

2. De gevestigde journalistiek heeft verzuimd op tijd het businessmodel om te gooien en kan nu mogelijk rekenen om acht miljoen euro steun?

Jeff Jarvis zegt het luid en duidelijk op zijn blog. Gericht aan de Newspaper Association of America schrijft hij op zijn blog:

‘You’ve had 20 years since the start of the web, 15 years since the creation of the browser and craigslist, a decade since the birth of blogs and Google to understand the changes in the media economy and the new behaviors of the next generation of - as you call them, Mr. Murdoch - net natives. You’ve had all that time to reinvent your products, services, and organizations for this new world, to take advantage of new opportunities and efficiencies, to retrain not only your staff but your readers and advertisers, to use the power of your megaphones while you still had it to build what would come next. But you didn’t.
You blew it.’

Jeff Jarvis heeft gelijk. Dit geldt niet alleen voor de Amerikaanse kranten, maar ook voor de Nederlandse. Ze hebben veel te lang gewacht en ze zijn nu door de realiteit ingehaald.

Meer informatie over de avond in de Rode Hoed:
Zie ook de tweets van @brewbart ">@brewbart (Bart Brouwers), @pmolenaar">@pmolenaar (Paul Molenaar), met de met tag #SG.
De Nieuwe Reporter
Reformatorisch Dagblad
Zie hier de brief van Plasterk (pdf)
en hier de brief van 44 journalisten aan Plasterk over de concurrentievervalsing.