Duurzaamheid geen linkse hobby.

Progressief rechts

Het idee dat duurzaamheid niet iets homogeens is, maar valt de differentiëren in verschillende benaderingen die naast elkaar en in concurrentie met elkaar mogen bestaan, is meteen al een voorbeeld van niet een linkse, maar van een (progressief) rechtse opvatting van duurzaamheid.

Deze liberale kijk op de wereld is in de kern tolerant en houdt óók van marktwerking: als bijvoorbeeld dierenwelzijn een rol speelt in het aankoopproces van consumenten, dan is het aan producenten om hun voordeel daarmee te doen. Bij een open, ongereguleerde markt is dan uiteindelijk de consument, en daarmee het dier, de lachende derde. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld groene stroom: aanbieders ga je gang, concurreer elkaar maar bont en blauw. Overigens zijn de progressief rechtsen niet zo’n liefhebber van alternatieve technologie (windmolens) en andere naar hun smaak achterhaalde benaderingen zoals alles wat biologisch is. Neen, zij zien meer in vooruitgang dankzij de techniek. Niks telen in volle grond, maar hightech kennis toepassen in ultramoderne kassen die zo duurzaam zijn als maar kan: van de industrie afgevangen CO2 voeden aan de tomatenplanten, met precisie kunstmest gebruiken, slim water hergebruiken, zonnecollectoren op het dak, en zo jaarrond de goedkoopste tomaten en nog geld verdienen aan het teveel opgewekte energie ook. De progressief rechtsen houden dus van de markt, en waar die niet goed werkt mag worden ingegrepen. Dat is bijvoorbeeld het geval in de handel met producenten in ontwikkelingslanden. De progressief rechtsen vinden het fout om de armen dan maar wat extra geld te geven. Zij zijn er voor om die producenten te helpen op eigen benen te komen staan door ze te helpen groter, professioneler en efficiënter te worden, want dan kunnen ze meer volwaardig mee doen op markten die anders te zeer gedomineerd worden door alleen de grootste partijen.

Vier kwadranten

De hierboven beschreven toepassing van de duurzaamheidtrend in het progressief rechtse veld, is één van de vier kwadranten in een twee bij twee-matrix van links versus rechts en progressief versus conservatief; zie figuur. Stereotyperend kun je zeggen dat in het progressief linkse kwadrant de GroenLinks-stemmers zitten, in het progressief rechtse de liberale VVDers, in het conservatief rechtse de CDA-stemmers en in het conservatief linkse kwadrant de SPers.

Progressief links

Duurzaamheid, eerlijk is eerlijk, komt voort uit het progressief linkse kwadrant. En dat gaat met de meeste ontwikkelingen zo: het zijn de idealisten die voorop lopen. Hun gaat het om het verrijken van bewustzijn. In duurzame onderwerpen zien zij kansen om als maatschappij verder beschaafd te worden. En de overheid moet helpen. Niet met strenge wetgeving, maar met beïnvloeding van de publieke opinie. Het volk moet verleid worden beter over dingen te gaan nadenken en verstandiger gedrag te gaan vertonen (de ‘nudge’-strategie). En de progressief linksen zijn dus wel van alternatieve technieken zoals windmolens. En ook zijn ze fan van alles wat biologisch is, vooral dan omdat het past in een meer holistische opvatting van telen en voedsel bereiden.

Links-conservatief

Conservatief links houdt ook van biologisch, maar dan vooral omdat het teruggrijpt naar het oude. Want vroeger was alles beter. Zij zijn voor een dominante overheid die dan ook op komt voor de belangen van de zwakkeren en de meest kwetsbaren. Als wereldhandel per saldo leidt tot armoede in derdewereldlanden, dan moeten er regels worden opgelegd om daar wat aan te doen. En idem dito moeten er strenge regels zijn voor bijvoorbeeld boeren om dierenwelzijn te garanderen. Een vleestax moet er volgens hun dan weer niet komen. Immers dan is vlees een luxeproduct voor alleen de rijken, en die ongelijkheid zou de duurzaamheid van de samenleving zelf onder druk zetten. Zij vinden dus dat je duurzaamheid niet moet overlaten aan consumenten, en zeker niet aan bedrijven die immers inherent niet gericht zijn op het algemeen belang. De conservatief linksen vinden dat we daar nu juist een overheid voor hebben, die moet opkomen voor de solidariteit tussen mensen en van mensen met hun leefomgeving.

Rechts-conservatief

De rechts-conservatieven denken daar anders over. ‘Smal government, big society’ zeggen de Conservatives in de UK. Want de rechts-conservatieven geloven in de kracht van de gemeenschap en hebben vertrouwen in het goede in de mens. De verzorgingsstaat heeft ons asocialer gemaakt. De rechts-conservatieven staan voor oude waarden als liefdadigheid en rentmeesterschap. We moeten weer meer naar elkaar om kijken, in de eigen straat, de eigen wijk, het dorp of de stad. Het lokaal produceren van voedsel past hier goed bij. En de aarde die is niet van ons, die hebben we in bruikleen. Daar moeten we dus verantwoord mee omgaan. Dus zonder verspilling en vervuiling. Consuminderen past dan ook heel goed bij de rechts-conservatieven. En deze verantwoorde houding geldt ook voor bedrijven: als de markt er niet uitkomt, moeten bedrijven samen aan zelfregulering doen. Op die regels moet dan wel worden toegezien. De rechts-conservatieven houden sowieso van beheersing en controle. Dus certificering van duurzaamheid, past echt in hun straatje. Evenals de labels op producten: want het is toch wel fijn als een externe autoriteit consumenten vertelt wat goed is en wat niet.