Hoe moet het verder met de boekwinkels en uitgeverijen? (II)

Is wat er nu in de Verenigde Staten gebeurt het voorportaal voor de Nederlandse boekwinkels (en uitgeverijen)?
Bol.com is in de zomer 2007 gestart met het aanbieden van tweedehandsboeken van particulieren. In september 2008 werd het miljoenste tweedehandsboek verkocht.

En Marktplaats doet het al een tijdje.
De Slegte heeft zich verslikt in de snelle opgang van het aanbieden van tweedehands boeken op internet.

Tegelijkertijd gaat het iets minder met de boekhandels, maar dat lijkt vooral meer te maken te hebben met het economisch getij dan de groeiende particuliere verkoopsdrang.

Tot en met het derde kwartaal van 2008 daalde de totale omzet van boekhandels met zeven procent ten opzichte van een jaar eerder. Er gingen minder producten over de toonbank, meldt het Hoofdbedrijfschap Detailhandel.

Online
Het online verkoopkanaal wordt in ieder geval steeds belangrijker.

Matthijs van der Lely, de baas van de Selexyz-boekhandels vertelde vorige week tegen BNR NieuwsRadio dat weliswaar de winst nog niet bekend is, maar hij hoopt de omzet gelijk te houden aan vorig jaar: 190 miljoen netto. Hij meent ook dat mensen in deze barre tijden meer op de bank een boek lezen. Vooral de online verkoop doet het goed, meldde Van der Lely. (En boeken over de kredietcrisis...)

Gisteren kwam het persbericht binnen dat de Boekenbon het afgelopen jaar een recordomzet heeft gedraaid.

De consument heeft in 2008 voor bijna 35 miljoen euro aan boekenbonnen besteed in de fysieke boekhandel. Dat is een stijging van 2,15 procent ten opzichte van 2007.

Boekenbon meent: 'De huidige economische omstandigheden lijken vooralsnog eerder een positief dan een negatief effect te hebben op de boekenverkoop.'

Digitale boekenbon
Net als Selexyz, die het online kanaal als zeer belangrijk beschouwt, gaat Boekenbon ook rekening houden met online aankopen. Dit jaar zal de plastic Boekenbonkaart worden geïntroduceerd, een elektronische variant van de bon waarmee de consument ook op internet zal kunnen betalen.

Er zijn nog geen overduidelijke tekenen zoals in de VS dat boekhandels het moeilijk hebben vanwege de verkoopdrang van particulieren, hoewel bijvoorbeeld Bol.com het wel goed doet. Vooralsnog is online in brede zin een groter gevaar voor de boekenwinkels. En wellicht ook de vaste boekenprijs?

Vaste boekenprijs
We hebben in Nederland (in tegenstelling tot bijvoorbeeld Groot-Brittannië en de Verenigde Staten) de vaste boekenprijs. Volgens de voorstanders van deze vaste prijzen, een van de redenen waarom de kleinere boekwinkels kunnen overleven.(In bijvoorbeeld de Verenigde Staten kunnen consumenten goedkopere boeken kopen bij bijvoorbeeld Costco of Wal-Mart).
Dankzij de vaste boekenprijs en de bestsellers kunnen de kleinere titels worden gefinancierd en uitgegeven, menen zij.

Maar het wordt betwist of het gunstig is voor auteurs. Bovendien beweren de tegenstanders dat de vaste boekenprijs vooral gunstig is voor bestsellers en minder voor kleinere titels.

Het tegenovergestelde wat de voorstanders beweren dus. Het is best ingewikkelde materie, maar een duidelijk gevolg van de vaste boekenprijs is de grote hoeveelheid boeken die in de ramsj belanden. Een vaste boekenprijs genereert overproductie. 'De consument betaalt natuurlijk teveel voor boeken op het prijsgecontroleerde deel van de markt, maar profiteert van een omvangrijk ramsjaanbod (2007, Marktonderzoek GfK).'

Wanneer boeken 'verramsjen' en voor een lage prijs worden verkocht, blijft er weinig geld over voor de auteur (die een deel van de verkoopprijs ontvangt) en voor het investeren in nieuwe boeken.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over de digitalisering van de boeken. Het kan ook nog zijn dat het de kant van de muziekindustrie opgaat.

Adage meldde dat Amazons digitale boekenlezer, de Kindle het bestverkochte product was in de elektronica-categorie. In de eerste week in 2009 was het uitverkocht en de verwachting is dat de nieuwe lading pas over een aantal weken verzonden kan worden.

De Kindle wordt een zonnige toekomst voorspeld. Een analist van Citi Group verwacht dat het apparaat in 2010 750 miljoen dollar omzet, zo'n drie procent van de omzet van Amazon. In Nederland hebben we de Iliad.

Het is dus niet zo makkelijk gezegd wat er in de toekomst gaat gebeuren in het Nederlandse 'boekenlandschap'.
Zie ook de reacties van Martijn de Haas en Ritzo ten Cate onder deel 1. Er zijn veel onzekere factoren die we inderdaad ook eerder bij de muziekindustrie hebben gezien en nog steeds zien.