Sociale media kunnen in theorie organisaties ‘platter’ en democratischer maken, omdat in principe iedereen dezelfde toegang heeft tot deze media. In de praktijk komt meestal niet zo veel terecht van die democratisering, vindt Joost Verhoeven. Veel medewerkers nemen nauwelijks deel aan online dialogen over werk, en als ze dat wel doen, laten ze niet het achterste van hun tong zien. Met andere woorden, medewerkers censureren zichzelf op sociale media.
Onderzoek van Joost Verhoeven en Brendon Voogt (Amsterdam School of Communication Research) en Vibeke Thøis Madsen (Aarhus University, Denemarken) probeert dit fenomeen te begrijpen door de aard en de motieven van zelfcensuur door medewerkers op sociale media te onderzoeken.
Jyske Bank
Deense medewerkers van Jyske Bank werden geïnterviewd over hun participatie op interne sociale media. Zij bleken zich zeer bewust van risico’s van sociale media bij de communicatie over werk. Zo waren de medewerkers bang voor ongewenste reacties, om ongeschreven regels in de organisatie te overtreden en voor schade aan hun reputatie. Bovendien waren zij bang irrelevante boodschappen te posten en feitelijke of grammaticale fouten te maken.
Controversieel
Vanwege deze risico’s gebruiken medewerkers op sociale media zelfcensuurstrategieën, zoals het schrappen van controversiële of negatieve content. Vaak gebruiken ze bovendien meer geavanceerde strategieën zoals het uitstellen van publicatie, het consulteren van een collega, of het herformuleren van een boodschap om de scherpe randjes eraf te halen. Medewerkers communiceerden dus vaak wel degelijk, maar censureerden de manier waarop.
Reputatieschade
Een tweede vragenlijststudie onder Nederlandse medewerkers bevestigde dat medewerkers op sociale media controversiële content schrappen om reputatieschade te voorkomen, terwijl zij een boodschap kritisch beoordelen voor publicatie, om te voorkomen dat ze berichten plaatsen van een lage kwaliteit.
Anekdotisch
Deze studies bevestigen enerzijds dat medewerkers zich op het werk lang niet altijd vrij voelen om te zeggen wat zij willen. Zowel anekdotisch als wetenschappelijk bewijs laat bovendien zien dat de risico’s van sociale media allerminst irreëel zijn.
Organisaties worden pas ‘platter’ wanneer medewerkers zich veilig voelen zich te uiten op sociale media. Anderzijds beperken medewerkers risico’s door dingen op een andere manier, op een ander tijdstip, of op een ander medium te zeggen.
Verstandig
De risico’s openbaren zich niet altijd in stilte, maar veranderen de aard van communicatie zodat negatieve consequenties uitblijven. In die zin getuigen zelfcensuurstrategieën eerder van verstandig, doordacht internetgebruik, dan van een zelfopgelegde beperking van de vrijheid van meningsuiting. Medewerkers zijn vaak goed in staat de risico’s van sociale media te managen, zonder zichzelf compleet het zwijgen op te leggen.
Joost Verhoeven, PhD. Universiteit van Amsterdam, ASCoR
Op het Corporate Communication International Jaarcongres 2017 in New York hebben Joost Verhoeven en Vibeke Madsen (Aarhus Universiteit) met dit onderzoek de prijs voor de best toegepaste paper gekregen.
Foto: Wim Elving
Op de foto vlnr: Jessi Schatz and Michael Goodman hebben een award voor Joost Verhoeven en Vibeke Madsen.
