Het Corporate Compassion Grid. Deel 2: Servant Companies

Vorige keer heb ik de Corporate Compassion Matrix geïntroduceerd; een overzicht van verschillende vormen en manieren om maatschappelijk meedogend te ondernemen. De Corporate Compassion Matrix kent 2 assen: ‘social’ versus ‘ecological’ en ‘internal’ versus ‘external’. De 2 assen leveren 4 vlakken en 4 manieren op om een meedogende bedrijfsvoering gestalte te geven: internal/social, external social, internal/ecological, external/ecological.

Het 2e onderdeel van de Corporate Compassion Grid bestaat uit bedrijven die producten produceren of diensten leveren die expliciet en exclusief dienstbaar zijn aan de mensheid en rechtstreeks bijdragen aan de verwording van een eerlijkere, betere, gelukkigere maatschappij. Dit is het domein van de Servant Companies en de Cause Related Products, producten met een geïntegreerd – goed - doel; oftewel wereldverbetering door middel van productie en consumptie.

Fair Trade
Op het randje of lijntje tussen interne, sociale en externe, sociale bedrijfsvoering ligt de fair trade. De fair trade producten zijn immers expliciet te herkennen als dienstbaar aan een goed doel – en dus cause related - maar dat doel heeft heel nadrukkelijk een interne dimensie; fair trade organisaties proberen immers eerst en vooral om de belangen van arme boeren en vakmensen uit Azië, Afrika en Latijns-Amerika te behartigen en hen door middel van ontwikkelingshandel en eerlijke handelsvoorwaarden beter te organiseren. Waarmee ze meer macht krijgen en daardoor een eerlijke kans op een welvarender leven. Fair trade is ondertussen zo groot en gewoon geworden, dat je bijna zou vergeten hoe bijzonder – meedogend – het initiële idee eigenlijk is. Het barst van fair trade organisaties, bedrijven en (keur)merken. Bekendste zijn waarschijnlijk Max Havelaar (http://www.maxhavelaar.nl/), UTZ (http://www.utzcertified.org/index.php) en Fair Trade Original (http://fairtrade.nl/).

Voor sommigen gaat fair niet ver genoeg. Het Nederlandse Tony’s Chocolonely (http://www.tonyschocolonely.com/over-ons/) verkoopt naar eigen zeggen geen eerlijke chocolade repen, maar onderzoekt misstanden in de chocolade industrie en wijdt zich vol overgave aan het bewerkstelligen van slaafvrije chocolade en een fundamenteel eerlijke cacaoketen. Tony Chocolonely gebruikt haar producten en haar merk als een protest tegen alles wat unfair is.

Ook het koffiemerk Puro (http://www.purocoffee.eu/) gaat een stap verder dan conventionele fair trade, door niet alleen te werken aan eerlijke handelsverhoudingen, maar tegelijkertijd ook de regenwouden van Zuid-Amerika te beschermen. Koffie blijkt sowieso een meedogende markt; ook de koffiebedrijven Coffee For Water (http://coffeeforwater.com/) en Three Avocados (http://www.threeavocados.org/) hebben hun fair trade activiteiten verrijkt, door hun bedrijven, producten en merken bij te laten dragen aan toegang tot schoon water, wat een minstens net zo groot probleem is als eerlijke handelsvoorwaarden in koffielanden in Azië, Afrika en Latijns-Amerika.

Water
Over water gesproken. In de markt van bottled water barst het van dienstbare bedrijven. Eén van de eerste servant companies ter wereld is een waterbedrijf van Nederlandse bodem: Well Water (http://www.wellwater.nl/). Vanuit de gedachte ‘water voor water’ verdient Well Water sinds jaar en dag geld voor de NGO Simavi door de verkoop van waterflessen. Zoals dat gaat met goede ideeën is Well ondertussen vele malen gekopieerd; bijvoorbeeld door het eveneens Nederlandse Earth Water (http://www.earthwater.nl/), en de van oorsprong Amerikaanse initiatieven Give Water (http://www.drinkgive.com/) en Thank You Water (http://www.thankyouwater.org/) . Aangezien bottled water maatschappelijk weliswaar deugdzaam is, maar tegelijkertijd ook onmiskenbaar slecht voor het milieu – plastic flessen creëren immers afval - zijn er de nieuwe water initiatieven ontstaan die ook de duurzame dimensie in ogenschouw nemen. Bij Join The Pipe (http://www.jointhepipe.org/) en Miir (http://www.miir.com/) is daarom niet langer de inhoud maar de (water)fles dienstbaar aan het goede doel.

Grenzend aan de markt van bottled water, is die van de softdrinks. Hierin verdient het duitse Lemon Aid (http://www.lemon-aid.de/), wat zich positioneert als half softdrink, half develoment aid. Er zijn ook constructieve initiatieven in de markt van alcoholische versnaperingen. Cultivate Wines (http://www.cultivatewines.com/) is naar eigen zeggen een ‘wine with a why’ . En het Australische Shebeen (http://www.shebeen.com.au/) is ’s werelds eerste cause related kroeg. De bar verkoopt louter bieren en wijnen uit exotische ontwikkelingslanden, en door deze te drinken, ondersteunt de bezoeker goede doelen in de desbetreffende landen.

Levensmiddelen
Het deugdzame blijft niet tot water, frisdrank en alcoholische dranken beperkt. Project 7 (http://www.project7.com/) produceert en verkoopt 7 alledaagse levensmiddelen die 7 sociale doelen ondersteunen: Heal, Save, House, Feed, Quench, Teach en Hope. Kind Snacks (http://kindsnacks.com/world/) geeft eindelijk een goed excuus om er flink op los te snoepen en snacken, omdat hun – overigens gezonde – candybars geïntegreerde kindness bevatten, en de koper automatisch de Kind Movement ondersteunt waarmee een scala aan ‘aardige’ activiteiten wordt ontplooid. Panera Bread (http://www.panerabread.com/) met een prachtig meedogend initiatief op de proppen gekomen. Panera heeft ‘Pay What You Want’ winkels geopend, waar mensen voor brood betalen wat ze willen en/of kunnen. De op generositeit en vrijwilligheid gebaseerde bedrijfsvoering blijkt een succes. Mensen met voldoende financiële draagkracht blijken graag – vrijwillig – wat meer voor brood te betalen, zodat er voldoende overblijft om thuislozen zonder inkomen gratis van vers brood te voorzien.

En dan is er nog Jack’s Soap (http://jackssoap.com/) wat zeep verkoopt om er levens mee te redden. Jack’s Soap doneert ziekte voorkomende zeep in ontwikkelingslanden – er sterven dagelijks duizenden kinderen aan ziekten die met simpel handen wassen te voorkomen zijn - met de verkoop van diezelfde zeep in Amerika.

Fashion
Naast levensmiddelen blijkt ook kleding een buitengewoon vruchtbare markt als het om creatief maatschappelijk meedogend ondernemerschap gaat. Wat mij betreft komt dit omdat het consumeren van cause related fashion products een nadrukkelijke uiterlijke dimensie heeft en badge value geeft. Het keurmerk Made-By (http://www.made-by.org/partner-brand) vertegenwoordigt een scala aan (inter)nationale merken die duurzaamheid en dienstbaarheid centraal hebben staan in hun bedrijfsvoering.

Een aantal bedrijven die niet tot het Made-By netwerk behoren, maar wat niet mogen ontbreken zijn Edun, People Tree, Shokay en Pants to Poverty. Edun (http://edun.com/about-edun); het bedrijf dat mede door U2’s Bono is opgezet om actief bij te dragen aan armoedebestrijding in Afrika, door middel van de vervaardiging van mode. People Tree (http://www.peopletree.co.uk/content/26/about-us) doet hetzelfde maar dan veel omvangrijker en op veel meer plekken in de wereld. Vanwege mijn affiniteit met de Tibetaanse zaak, heb ik een zwak voor de kleding van Shokay (http://www.shokay.com/shop/information.php/info_id/66) die gemaakt is van yak wol. Shokay – wat yak betekent in het Tibetaans – geeft Tibetaanse herders en hun echtgenotes een middel van bestaan in de Chinese Qinghai regio; waar zij anders - gediscrimineerd en geïsoleerd door de Chinezen - niet of nauwelijks in hun levensonderhoud kunnen voorzien, en dus in grote armoede leven. Pants to Poverty (http://www.pantstopoverty.com/) tenslotte richt zich op de productie van fair trade ondergoed in India.

Jedidiah (http://www.jedidiahusa.com/) noemt zichzelf een humanitarian-based apparel brand, en ziet de verkoop van kleding als hét middel om hulpbehoeftigen financieel bij te staan. Given (http://worldvisionshop.org/given/about/) is het kledingmerk van de NGO World Vision, en richt zich met hun kleding specifiek op humanitaire hulp aan kinderen. Zoals de naam waarschijnlijk al doet vermoeden, richt het bedrijf en merk Feed (http://www.feedprojects.com/) zich specifiek op hongerbestrijding. Op het snijvlak van social extern en ecological extern in de Corporate Compassion Matrix, verdient tenslotte ook het bedrijf Raintees (http://www.raintees.com/) aandacht. Raintees produceert en verkoopt shirts met designs door kinderen uit het Amazone gebied, met het doel om van de opbrengst bomen te planten, zodat hun leefgebied voor de toekomst wordt veiliggesteld.

Binnen de kledingmarkt zijn er opvallend veel dienstbare initiatieven op het gebied van schoeisel. Bekendste voorbeeld is TOMS (http://www.toms.com/) wat zeer succesvol is met hun ‘one for one’ aanpak; voor elk verkocht paar TOMS schoenen krijgt een hulpbehoeftig kind een paar schoenen. Bij Groobs (http://www.groobs.com/) gaan ze zelfs nog verder dan dat. Niet alleen gaat er voor elk verkocht paar Groobs, een paar Groobs naar een hulpbehoeftig persoon; de koper mag ook nog eens maar liefst 50% van de totale opbrengst schenken aan een goed doel naar keuze. Groobs laat op hun website dan ook geen misverstand bestaan over hun bedrijfsbeginsel: ‘Groobs was founded for one reason: compassion’. Ook Beautiful Feet (http://www.beautifulfeet.org/store/index.php/about/), wat probeert bij te dragen aan het beëindigen van het feit dat er miljoenen straatarme kinderen rondlopen op blote voeten, en de sandalen van Sseko (http://www.ssekodesigns.com/), die gemaakt worden door jonge vrouwen uit Oeganda, verdienen vermelding.

Ook op het gebied van kleding accessoires zijn een aantal interessante initiatieven te onderscheiden. Zo doet bijvoorbeeld A Beautiful Story (http://www.abeautifulstory.nl/ons-verhaal-) aan armoedebestrijding door vakmensen – sieradenmakers om precies te zijn – uit ontwikkelingslanden een eerlijke en commerciële infrastructuur te bieden, waarmee ze hun kunde kunnen exploiteren.

Boeddha in Business
Vanwege mijn punkverleden en mijn huidige boeddhistische beoefening, kan ik natuurlijk niet anders dan enthousiast zijn over Buddha Badges (http://www.buddhabadges.com/) wat überhippe boeddhistische badges verkoopt om goede doelen financieel te ondersteunen.

Als we het over expliciet boeddhistische, maatschappelijk meedogende ondernemingsinitiatieven hebben, mogen ook Intentional Chocolate en geshe Michael Roach niet ontbreken.

Intentional Chocolate (http://www.intentionalchocolate.com/company.php) is niet alleen een bijzonder chocolade bedrijf, maar maakt ook een bijzonder product. Intentional Chocolate is namelijk – intrinsiek - welzijn bevorderend, doordat het gemaakt is met positieve intenties. Geen ‘intel inside’ maar ‘intent inside’ dus (http://www.explorejournal.com/article/S1550-8307(07)00180-2/abstract). Voor wie dit te vaag klinkt, is misschien het feit dat de helft van alle winst van het bedrijf wordt geïnvesteerd in ‘causes for the benefit of mankind’ een overtuigender argument.

Michael Roach richtte in de jaren ’80 van de vorige eeuw het bedrijf Andin International Diamond Corporation (http://www.richlinegroup.com/andin.php) op; een conventionele diamantair, ware het niet dat Roach het bedrijf via strikt boeddhistische beginselen opbouwde, het tot een enorm zakelijk succes maakte, en alle winst investeerde in dienstbare, educatieve initiatieven op het snijvlak van boeddhisme, spiritualiteit en maatschappij (zoals http://diamondmountain.org/about en http://yogastudiesinstitute.org/). Alhoewel Roach in boeddhistische kringen een controversieel figuur is, zijn de boeken The Diamant Cutter en Karmic Management die hij schreef – en waarin hij de toepassing van karma op business uiteenzet op een uiterst toegankelijke wijze – zonder enige twijfel verplicht leesvoer voor iedere maatschappelijk meedogende ondernemer.

Over karma gesproken; ook de tassen van RagBag (http://www.ragbag.eu/) gebruiken het karmabeginsel, zoals hun claim ‘free karma with every bag’ toont. Ragbag zorgt er met hun – van gerecycled plastic vervaardigde tassen voor dat ragpickers – verzamelaars van plastic afval - in New Delhi van werk worden verzekerd, en dat er actief wordt gewerkt aan de afname van zwerfafval. Ook leuk is ThrashyBag (http://www.trashybags.org/) wat iets soortgelijks doet als RagBag, maar dan in Ghana.

Travel
Voor wie maatschappelijk meedogend op reis wil, kan zijn/haar Ragbag of Thrashy Bag inpakken en een reis boeken bij de fair travel bedrijven One Seed Expedition (http://oneseedexpeditions.com/), Fair Travel (http://www.fairtravel.com/about-us/whats-fair/), Tribes Travel (http://www.tribes.co.uk/responsible_travel/what_is_fair_trade) en Traidcraft Travel (http://meetthepeople.skedaddle.co.uk/page/Meet_the_People_Tours_A_Respon...), of afreizen naar Austin om daar te verblijven in het Hotel for Hope (http://www.hotelsforhope.org/). Hotels for Hope hanteert het principe ‘book rooms, change lives’ en gebruikt boekingen en overnachtingen niet alleen om geld voor goede doelen te genereren, maar ook om bekendheid voor diezelfde goede doelen te genereren. Je slaapt in kamers die thematisch aan de goede doelen zijn gewijd.

Slapen
Over slapen gesproken. Snurk (https://www.snurkbeddengoed.nl/goed-bezig) maakt bijzonder – sociaal - beddengoed. Niet alleen gaat een groot deel van de opbrengsten van hun beddengoed naar Stichting Zwerfjongeren Nederland, ook in het design speelt het goede doel de hoofdrol. Met veelzeggende productnamen als Le Clochard en Le Trottoir, lijkt het of jij ook op straat of in een kartonnen doos slaapt.

Muziek
Ook de muziekindustrie laat van zich horen als het om maatschappelijk meedogend ondernemen gaat. Zo zijn de vrolijke, kleurige hoezen van het platenlabel Putamayo (http://www.putumayo.com/) wat wereldmuziekcompilaties uitbrengt - waarmee geld wordt opgehaald voor goede doelen te ondersteunen - niet meer weg te denken uit de platenbakken. Veel minder bekend, maar zeker niet minder meedogend is Tortus (http://www.tortus.org.uk/) wat niet alleen dienstbare wereldmuziek verkoopt, maar ook wereldmuziekinstrumenten. Mooi is ook het initiatief van Sellaband oprichter Pim Betist. Met Africa Unsigned (http://www.africaunsigned.com/) past Betist het initiële crowdfunding principe van Sellaband expliciet maatschappelijk toe, door mensen te laten investeren in Afrikaanse artiesten die door middel van een muzikale loopbaan de armoede kunnen ontsnappen.

Online Winkels
Uit eigen land komt het initiatief One for ONe (http://oneforone.nl/) wat o.a. verzekeringen, energie, internet, TV, bellen en water verkoopt volgens een buy one, give one principe. Elke bijdrage gaat één op één naar sociale ondernemingen in ontwikkelingslanden. Mooi. Op het gebied van boeken zijn Better World Books (http://www.betterworldbooks.com/) en YouBeDo (https://www.youbedo.com/) prachtige voorbeelden; online winkels die door middel van de verkoop van boeken, goede doelen ondersteunen. Roozt (http://roozt.com/) beperkt zich niet tot boeken, maar biedt een heel scala aan producten en merken om geld te genereren en daarmee sociale impact te bewerkstelligen, en social shopping commerce network Ark (http://ark.com/) zorgt er voor dat mensen 5% van hun aankoopbedrag bij o.a. iTunes en Amazon kunnen sparen of storten voor het goede doel.

Financiële Dienstverlening
In het segment van sociale, externe dienstbare bedrijven horen tenslotte ook financiële dienstverleners thuis. Grameen Bank (http://www.grameenamerica.com/) is zonder enige twijfel het bekendste voorbeeld - wereldberoemd geworden door zijn Nobelprijs winnende oprichter Muhammed Yunus. – en richt zich door middel van microkrediet en microleningen specifiek op the bottom of the pyramid. Het credo van Grameen en Yunus is dat arme mensen prima in staat zijn om hun armoede zelfstandig te beëindigen, mits ze maar met een klein beetje geld op weg worden geholpen. Kiva (http://www.kiva.org/) en United Prosperity (http://www.unitedprosperity.org/)
gaan nog een stukje verder dan Grameen. Door toepassing van het crowdfunding principe worden renteloze leningen tussen mensen mogelijk gemaakt, waarmee het eigenlijk doneren nieuwe stijl is. Binnen de financiële dienstverlening is het sociaal, extern ook het domein van impact investing. Vaandeldrager Ashoka (http://www.ashoka.org/) richt zich expliciet op het investeren in sociale ondernemingen die change agents worden genoemd. Ook de vergelijkbare impact investment initiatieven van Skoll (http://www.skollfoundation.org/about/), Acumen Fund (http://www.acumenfund.org/ten/), Schwab Foundation (http://www.schwabfound.org/sf/index.htm), Omidyar (http://www.omidyar.com/) en Unreasonable (http://unreasonableinstitute.org/what-we-do/) verdienen aandacht. In het kader van sociale impact investing mag tenslotte HIP (http://www.hipinvestor.com/) niet ontbreken. HIP is een samenvoeging van Human Impact + Profit en de naam van het investering adviesbedrijf van Paul Herman. Zijn boek ‘The HIP Investor, make bigger profits by building a better world’ is een bestseller en klassieker op het gebied van impact investing.

Netwerken
Naast bovengenoemde financiële dienstverleningsinitiatieven, die sociaal ondernemerschap mogelijk maken door middel van funding, zijn er ook een aantal initiatieven die sociaal ondernemerschap stimuleren door sociale ondernemers een netwerk van gelijkgestemde stakeholders te bieden.

Enviu (http://www.enviu.org/?ac=Enviu-Default) is een platform waarop ondernemers, managers en studenten samen co-creëren om sociale issues op sociaal ondernemende wijze te lossen, het open innovatieve platform Open Ideo (http://www.openideo.com/) koppelt creatieve mensen aan sociale problematiek, Altruhelp (http://www.altruhelp.com/) is een social media platform voor sociale ondernemers,, Conscious Capitalism (http://consciouscapitalism.org/) brengt bewuste, bevrijde kapitalisten samen, Social Venture Network (http://www.svn.org/ en specifiek in Nederland http://www.svnnederland.nl/) doet hetzelfde maar dan met sociale ondernemers, B Corps (http://www.bcorporation.net/) verenigt zogenaamde for benefit (ook wel for more than profit) companies, CarrotMob (http://www.carrotmob.org/) tenslotte mobiliseert kopers voor dienstbare producten en diensten.

Ik wil dit segment besluiten met een korte appendix van een vijftal bedrijven die niet expliciet en exclusief sociaal opereren, maar die maatschappelijke betrokkenheid wel diep in hun DNA en bedrijfsvoering hebben geïntegreerd. Zo doet Tata (http://www.tata.com/) onvoorstelbaar veel aan community development, opereert Johnson & Johnson (http://www.jnj.com/responsibility/) al sinds jaar en dag vanuit het credo ‘we put the needs and wellbeing of the people we serve first’, wat resulteert in een omvangrijk programma van filantropische, sociale projecten.

Wat Virgin, met Richard Branson als drijvende kracht, op de kaart aan het zetten is als Virgin Unite (http://www.virginunite.com/default.aspx?nid=e3cebc02-558b-4264-a645-24dc...) is ronduit groots. Gedreven door het motto ‘business as a source for good’ worden onder de hoede van Virgin overal ter wereld grote aantallen expliciet sociale ondernemingen opgestart.

In eigen land is Achmea (http://www.achmea.nl/samenleving/Paginas/default.aspx)
een factor van belang in het adresseren en agenderen van maatschappelijke vraagstukken als arbeidsparticipatie, gezondheid, mobiliteit, pensioen en veiligheid. En tenslotte is ook de Rabobank; een - vanwege het coöperatieve DNA – een meer dan gemiddeld maatschappelijk betrokken bank, zoals tot uiting komt in meedogende initiatieven als de Rabobank Foundation (http://overons.rabobank.com/content/mvo/rabobank_foundation/) en het Dichtbij Fonds (http://www.dichtbijfonds.nl/).

Tot zover. Mochten jullie nog andere, betere suggesties of voorbeelden hebben van bedrijven met expliciet welzijnsgerichte producten of diensten, dan hoor ik die weer graag!

Volgende week deel 3: het segment internal/ecological.