Gesprekken voor een verhaal over de wereld als werkterrein vinden vanzelfsprekend plaats via Skype. Creatieven Lysbeth Bijlstra, Tim Voors en Thijs Biersteker werken er veel mee en overleggen vaak met (internationale) opdrachtgevers van achter hun bureautjes in Broek en Waterland, Kaapstad en Amsterdam.
En de rest van de tijd? Dan werken ze thuis aan opdrachten, worden ze ingehuurd door een reclamebureau, doen vrij werk en reizen de wereld rond. Het avonturieren zit hen in het bloed. Voors vertrekt ieder jaar voor een paar maanden naar een ander werelddeel. Uit nieuwsgierigheid, om culturen te leren kennen, oude bekenden op te zoeken of nieuwe contacten op te doen.
Biersteker reisde na zijn bliksemcarrière bij Wieden+Kennedy een jaar lang de wereld over en bleef af en toe hangen bij een reclamebureau, zoals BBH Shanghai. En Bijlstra vertrok ruim tien jaar geleden bij TBWA\ om te gaan reizen en uiteindelijk zelfs te emigreren naar Zuid-Afrika.
Werken op mooie briefings vanuit een plek die je zelf hebt uitgekozen, het is de droom van veel freelancers, en misschien ook wel van creatieven in loondienst. Geen deel uitmaken van de urenmachine, zelf kunnen bepalen wanneer de laptop aangaat en ook wanneer die weer uitgaat. Voor veel mensen zal dit altijd een droom blijven. Voor Tim Voors. Thijs Bierstekers en Lysbeth Bijlstra werd het werkelijkheid.
TIM VOORS
De ultieme droom van Tim Voors is om van achter zijn bureau in een huisje in Spanje opdrachten voor een merk als Coca-Cola te doen. Dat is niet eens zo ver weg, want hij werkt nu vanuit zijn studeerkamer in Broek in Waterland al voor een multinational in Saudi-Arabië, Google New York en bureaus als DDB Sydney, Leo Burnett Saudi-Arabië, Ogilvy Shanghai China en Blast Radius London.
Hoe kom je aan zo’n mooi lijstje opdrachtgevers?
‘Steeds meer senior mensen die zijn opgegroeid in Nederland krijgen wereldwijd zware banen. De Jacco ter Scheggets en Sven Hubertsen (voorheen respectievelijk DDB & Tribal en Isobar, red.) van deze wereld. Zij hebben op hun nieuwe plek soms vertrouwenspersonen, creatieven nodig op wie ze blind kunnen varen.
Ik heb jarenlang met ze gewerkt, dus ze komen regelmatig bij mij terecht. Creatieven die internationaal werken, dat is natuurlijk geen nieuw fenomeen, maar ik heb het idee dat het wel steeds breder geaccepteerd wordt. Grote multinationals maken er regelmatig gebruik van, omdat ze dan geen extra mensen op de loonlijst hoeven te zetten.’
Noem eens een voorbeeld van een briefing die jij krijgt?
‘Voor een Chinees bureau heb ik laatst een opdracht gedaan waarbij het thema al was verkocht, maar het lukte niet het tot leven te brengen. En de deadline naderde. Je speelt met de voordelen van het tijdsverschil; als het daar nacht is, zit ik te werken. Heel vaak willen bureaus gewoon even een frisse blik. Als je een klant hebt die alles afkeurt, dan is het goed om er een gemotiveerd iemand van buitenaf naar te laten kijken.
'Vaak werk ik samen met Huib Maaskant, ook een freelancer. Soms is het sprokkelen met weekenden, avonden en de dagen die we niet zijn ingehuurd. Maar dan doen we wel droomopdrachten. En kort geleden werkten we op de introductie van het nieuw Adidas-shirt voor een grote voetbalclub. Ik voel me soms als een kind in een snoepwinkel.’
Wat is je doel?
‘Ik word in Nederland vaak voor een langere periode ingehuurd als interim creative director, zoals nu door BrandBase. De tijd die ik niet bij een bureau zit, gebruik ik bewust om mijn markt te verbreden. Ik wil niet alleen van Nederland afhankelijk zijn. Vorig jaar kwam bijna 15 procent van mijn business uit het buitenland en ik hoop dat ik over drie jaar op 40 procent zit. De droom is dat je niet meer afhankelijk bent van waar je zit. Dat ik zelf een beetje kan gaan zwerven en toch aan het werk blijf.
‘Ik ga binnenkort naar Japan voor een maand. Een paar verhaaltjes houden, onder meer voor de ADCN daar, en wat contacten leggen. Het is puur uit nieuwsgierigheid. Dentsu is daar oppermachtig en ik wil even de tijd nemen om rond te kijken. Het is een land dat moeilijk te doorgronden is. Daarna ga ik door naar China.’
Wat heeft een Nederlandse creatief dat creatieven elders niet hebben?
‘In het buitenland zijn ze vaak wat langer van stof en is het allemaal wat hiërarchischer georganiseerd. Dat brutale, directe en zelfverzekerde vinden ze wel lekker. Ik ben natuurlijk niet “beladen” met de interne politiek. En je merkt dat Nederlanders in veel opzichten voorop lopen. We zijn goed in digital. En de creatief directeuren die zich daar vestigen zijn vaak mannen die een paar jaar geleden heel gaaf waren in het westen, veel ervaring hebben, heel goed kunnen merkdenken, maar soms niet helemaal meer kunnen aanhaken op nieuwe ontwikkelingen. Ik bedoel: je moet er maar zin in hebben om in een zandbak te gaan zitten.’
Word je er rijk van?
‘Nou nee. Vaak hanteer je hetzelfde uurtarief en je bent toch ook geld kwijt aan reizen en overnachtingen. Helemaal van achter het bureau gaat het natuurlijk nooit. Soms heb je ook te maken met ongunstige wisselkoersen. Dan laat ik de betaling meestal via de Nederlandse holding doen. Zeker in het begin word je er niet rijker van. Het is echt voor de avonturier.’
Welke tips heb je voor freelancers die hun werkterrein willen uitbreiden?
‘Ik geloof heilig dat je nooit blind geboekt wordt. Je moet wekelijks tijd steken in handjes schudden en veel kopjes koffie drinken. Ook al heb je een klus.’
LYSBETH BIJLSTRA
Lysbeth Bijlstra was bezeten van haar werk als managing creative director van TBWA\. Ze vond het zo leuk dat ze het met gemak nog twintig jaar had kunnen doen. ‘Het creatieve deel dan. Maar de gedachte dat ik op een ochtend in 2025 wakker zou worden - of juist niet meer - en alleen maar reclamefilmpjes had gemaakt, kon ik niet verdragen.’
Ze zegde haar baan op, verkocht haar aandelen in het bureau en pakte haar rugzak om samen met man en zoon aan de andere kant van de wereld te gaan wonen. Nog altijd werkt ze als creatief voor verschillende Nederlandse bureaus en multinationals.
Jij werkt sinds je vertrek naar Kaapstad regelmatig met Lode Schaeffer van Indie. Hoe zien jullie brainstorms eruit?
‘Als we samen een campagne moeten bedenken, spreken we een aantal Skype-momenten af. Iedere dag een paar uur voor één of meer weken. Lode zit dan met een koptelefoon op in Amsterdam in zijn “Skype-hok” en ik zit 10.000 kilometer verderop in Hout Bay. We hebben nooit onze camera’s aan, want als ik Lode met een koptelefoon op zie, kom ik niet meer bij van het lachen. Het zijn altijd heel waardevolle en enorm productieve uren. Als Lode in zijn Skype-hok zit, weet iedereen bij Indie dat hij niet gestoord kan worden. En op mijn beurt, is het enige wat tussenbeide komt soms een krijsende Hadida.
‘Het zijn ook heel intieme momenten, omdat we echt alles tegen elkaar zeggen wat er in ons hoofd opkomt. Werkgerelateerd dan, hè. Ondanks de fysieke afstand, ben je met Skype gek genoeg veel dichter bij elkaar dan wanneer je samen aan een bureau zit. Tegelijkertijd vormt het een schildje van waarachter je van alles durft te roepen.’
Wat was het leukste resultaat?
‘Voor Sensoor hebben we enkele jaren geleden een heel mooie campagne gemaakt. Het was echt keihard werken. Nachtenlang hebben we toen doorgehaald. Ik zie mezelf nog in de weerspiegeling van mijn raam zitten in het blauwe schijnsel van mijn laptop en een grote pot koffie ernaast. Die campagne ligt me heel na aan het hart. Het voelde enorm goed om van grote afstand een campagne neer te kunnen zetten die aan alle kanten klopt.’
Doe je op die manier ook werk voor andere opdrachtgevers?
‘Ja, vaak met oud-collega’s en mensen uit het vak die ik al jaren ken, maar ook met mensen met wie ik nog nooit eerder heb gewerkt. Ik werk voor bureaus en ook regelmatig rechtstreeks voor een klant. Aanvankelijk dacht ik dat deze manier van werken het beste zou gaan met mensen die ik al langer kende. Maar dat blijkt niet zo te zijn. Skype is in de loop der jaren al aardig ingeburgerd.’
Is het de toekomst voor freelancers?
‘Er is veel werk dat je gewoon thuis van achter je laptop kan doen. En ook met een maatje op afstand. Of dat nu 10 of 10.000 kilometer verderop is. Voor schrijfwerk is het al helemaal geen probleem. Maar als je als freelancer in Amsterdam woont en voor een bureau in Amsterdam werkt, dan zie ik geen reden om niet even langs te gaan. En al helemaal niet als je in teamverband een campagne moet bedenken. Mijn werk is best wel persoonsgebonden.’
Wat zijn de grootste voor- en nadelen?
‘Wat een heel groot voordeel is gebleken, is dat ik door op afstand te zijn altijd een frisse blik heb. Ik ben er niet bij als er discussies zijn tussen collega’s, ik ben er niet bij als de klant de mening van zijn vrouw erbij haalt, ik ben er niet bij als er tijdens een presentatie een plakje te veel van de worst wordt afgesneden. Mijn blik vertroebelt nooit en dat is een enorm voordeel. Gek genoeg zie ik geen nadelen. Ik heb me neergelegd bij het feit dat ik vrijwel nooit meer lijfelijk aanwezig ben op een shoot. Ter compensatie neem ik soms een shoot over hier in Kaapstad, voor creatieven die er om wat voor reden dan ook zelf niet bij kunnen zijn. Dat is en blijft altijd een feest.’
THIJS BIERSTEKER
Tijdens een stage bij Duval Guillaume Brussel, won digital native Thijs Biersteker de Print-competitie op Cannes Lions Amsterdam. Hij werd direct geschaakt door Wieden+Kennedy Amsterdam, waar hij vijfenhalf jaar bleef. Daarna werkte hij met succes als freelancer voor opdrachtgevers wereldwijd, waaronder BBH Shanghai, AKQA en Superheroes.
Hij deed onder meer ervaring op met wearables, interactive experiences en andere technische innovaties en die projecten pakt hij nu op met zijn eigen bedrijf Moore Amsterdam.
Jij werkt sinds een paar jaar als freelancer, ook voor opdrachtgevers in het buitenland. Hoe gaat dat in zijn werk?
‘Meestal worden de briefings via Google Hangout of gewoon via de mail gedaan. Dat gaat prima. Het merendeel van de opdrachten of pitches die ik mag doen is voor een internationaal merk dat zich op een bredere markt richt dan de Nederlandse. Vaak voor Europa, het Midden-Oosten, Rusland of China. Jammer genoeg wordt het werk voor de Amerikaanse markt meestal in de VS zelf gemaakt, dat is de enige markt die echt gesloten blijft.’
Wat is de reden dat ze jou vragen?
‘Voor internationale ideeën en pitches zijn meestal wel een specifieke stijl, structuur en aanpak vereist. Door mijn tijd bij W+K en Duval Guillaume heb ik veel over de internationale aanpak geleerd en daardoor breng ik een hoop ervaring mee. M’n liefde voor ideeën met innovatieve technieken en knallen in executie wegen hopelijk ook mee.’
Waar ben je trots op?
‘Toen ik op reis was, kwam ik in een afgelegen dorpje in India een oude Nokia-poster van mij tegen die nog steeds als achtergrond van een telefoonshop werd gebruikt - hij was al zeven jaar oud. Gaaf om weer eens te zien dat dat werk echt heel goed is.’
Kan een beginnend creatief het ook?
‘Ik denk dat je altijd eerst ervaring moet opdoen bij internationale bureaus voordat je überhaupt kunt gaan freelancen. Door het netwerk dat je dan opbouwt, kom je snel in contact met de juiste mensen en de klussen die bij je passen. Grote internationale klussen duren vaak maanden, als beginnend creatief is het beter om heel veel werk te maken en dan te gaan freelancen.’
‘Freelancen heeft natuurlijk ook nadelen: ik moet wel zeggen dat toen ik een paar maanden fysiek bij BBH Shanghai zat, ik merkte hoeveel sneller je een team kunt aansturen en kunt doorpakken als je ter plaatse bent. Maar het lastige van teams in huis hebben, is dat je de frisheid mist. Je moet als bureau gewoon een database met mensen hebben die met passie op een opdracht aan de slag kunnen.’
Ben je nog wel betrokken bij de executie van de ideeën die je bedenkt?
‘Je bent creatief om dingen te maken, en dan bedoel ik geen Powerpoint-presentaties. Gelukkig heb ik veel persoonlijke projecten waar ik echt de executie in kan duiken, zoals het ADCN boek en de Creative Press Challenge, en werk voor startups. Maar meestal wordt de executie bij internationale opdrachten inderdaad in house gehouden. Wat wel jammer is, want ik geloof zeker in Hegarty’s uitspraak: het is 80 procent idee en 80 procent executie. Je kiest een creatief op basis van zijn werk en zijn stijl; die stijl komt meestal in het ambacht van de uitvoering te zitten.’
Is werken over de grens de toekomst voor freelancers?
‘Geen idee hoe het vroeger was. Maar ik vind het heel erg bij een bureau van nu passen dat je het juiste team bij de juiste opdracht zoekt. Hetzelfde doe je met fotografen en andere specialisten. Wat is iemands passie, smaak en stijl? Ik zie steeds meer mensen freelancen en zich daarnaast specialiseren in een onderdeel waar hun passie ligt. Dat kan kunst, fotografie of surfen zijn. Werken wordt dan een middel om te kunnen doen wat je leuk vindt. Ik denk dat dat wel iets is van de komende generaties.’
Dit artikel is afkomstig uit Adformatie 7 (3 april 2015).
