Schrijven voor een gesproken medium... Je hebt het verhaal precies in je hoofd. Tijdens de presentatie van je idee vertel je het aan klant. Iedereen blij, tijd om te schrijven en de studio in te gaan. En dan gebeurt het: de voice-over spreekt en je denkt: ‘Wat zei die daar nou?’.
Laten we er even vanuit gaan dat de stem meer kan dan alleen mompelen. Waar ging het dan mis? Dikke kans dat er schrijftaal in het script is geslopen.
1. Kort. Begrijpelijk.
Houd zinnen kort en werk met simpele woorden. En met kort bedoel ik ook echt kort. Zinnen van twaalf woorden zijn eigenlijk al aan de lange kant. Maximaal acht woorden per zin is beter. Je krijgt op die manier hele puntige zinnen die één voor één bij de luisteraar naar binnen schuiven. Daar zit dus al een enorm verschil met schrijftaal waar zinnen van twintig, dertig woorden gewoon zijn.
Wat is er mis met lange zinnen dan? Heel simpel: de kans dat de luisteraar na 28 woorden niet meer precies weet wat je aan het begin van de zin zei, is groot. Neem een radiocommercial. Omdat er op de radio geen terugspoelknop zit, is het moment waarop een luisteraar jou even kwijtraakt het moment waarop die ook echt uit het verhaal is. In schrijftaal is dat heel anders. Daar lees je de zin gewoon een tweede keer.
Daarnaast nemen lange zinnen eenmaal uitgesproken vaak veel meer tijd in beslag dan je vooraf in gedachten had. Floris Briels van Oxford House zegt hierover: “Ik denk vaak, die zin moet lukken in 4 seconden. Echter blijkt er vaak 2 à 3 seconden meer nodig te zijn om de zin écht goed neer te zetten.”
2. Denk aan de tijdslijn
Helaas ontkom je er niet aan om af en toe zinnen van twintig woorden of meer te gebruiken. De gemakkelijkste manier om je luisteraar vervolgens kwijt te raken, is door aan het begin van je zin dingen te vertellen die pas aan het einde van de zin worden uitgelegd. Met andere woorden, hussel de zin om en zet je boodschap in de juiste volgorde. Als de tijdslijn klopt, en dus oorzaak altijd voor gevolg komt, is zelfs een zin van veertig woorden nog zo op te schrijven dat een luisteraar het kan volgen.
3. Voorkom luchtverplaatsing
Daarover gesproken. Zinnen van 28 woorden en meer worden meestal niet door individuen geschreven. Daar heb je meer mensen voor nodig. Voorkom een Poolse landdag, ofwel ontregelde vergaderingen waarin teveel mensen van alles 'iets vinden'. Je wilt niet dat het zinnetje over een 'medische screening’ na zes correcties is veranderd in een ‘zeer grondige operatieve screening met ingebouwde second opinion voor zowel jonge volwassen, volwassen en ouderen in de doelgroep 14 t/m 64 jaar’. Het enige wat je hiermee tot stand brengt is luchtverplaatsing. Meer niet.
Ilona Lodewijckx van StoryMe: "In schrijftaal is het belangrijk om alles heel erg duidelijk en ondubbelzinnig te omschrijven. Bij spreektaal spelen context en gedeelde kennis een grotere rol en kan je veel meer in het midden laten of indirect impliceren.”
4. Omarm de andersomliner
Comedian Arjen Lubach stak er de draak mee in zijn programma Zondag met Lubach, maar het werkt als een malle: de andersomliner. Of in gewone scriptwriterstaal: the reversed setup. Het is een trucje dat de NOS gebruikt om bijna elk item in het Journaal aan te kondigen. De presentator opent meteen met een opvallend gegeven uit het nieuws om je aandacht vast te pakken. Lees even mee:
Schrijftaal:
In Spaanse regio Baskenland is een enorme bosbrand uitgebroken waarbij volgens de Spaanse autoriteiten de stad San Sebastian bedreigt wordt.
De andersomliner en tevens spreektaal:
Een enorme bosbrand. Dat is wat er in het Spaans Baskenland is uitgebroken. Zo groot zelfs dat de stad San Sebastian erdoor bedreigd wordt. Vandaag proberen tientallen brandweerlui de branden te blussen.
Oké, laten we dat eens vertalen naar een mogelijke promo voor een app:
Schrijftaal:
Met onze app vind je meer dan 300 designers die je van een vakkundig logo of huisstijl kunnen voorzien. Of je nou een uitgesproken, zakelijk of kleurrijk ontwerp zoekt.
De andersomliner:
Een uitgesproken ontwerp. Een kleurrijk ontwerp. Of een zakelijke. Het maakt niet uit. Met onze app vind je dé designers voor je logo of huisstijl.
5. Bonustip: lees hardop voor
Wil je weten of je script goed is? Waan jezelf een voice-over en lees het hardop voor. Fleur van Wijck van bureau In60Seconds kan het niet vaak genoeg zeggen. "Struikel je ergens over? Begrijpen je collega’s ‘m nog niet helemaal? Dan is het nog geen lekkere tekst!"
Voor dit blog grote dank aan Floris Briels (Oxford House), Ilona Lodewijckx (StoryMe) en Fleur van Wijck (in60seconds)
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!