Vergeet de goudvis, neem een robot

Mijn zoon wilde graag een huisdier. En omdat ik allergisch ben voor zowat elk levend wezen, dachten we na over een goudvis. Geen gedoe. Weinig geluid. En eenvoudig op te voeden. Maar zo’n vissenkom... dat leek mij een slecht idee. In Duitsland is 'ie zelfs al verboden. Bovendien zag ik er tegenop om elke vakantie de buren te moeten vragen om op de vis te passen. Geen goed idee dus, die goudvis.

Ik zocht door. En daar de robots er al langere tijd aan schijnen te komen, leek het mij wel wat om een robothond in huis te nemen. Zo eentje met een aan- en uit knop. Geen idee of die bestond. Tot mijn stomme verbazing kon je ‘m gewoon bestellen. Teksta de robothond. Uit de omschrijving bleek dat Teksta ideaal was om te ontdekken of je kinderen eigenlijk wel voor een huisdier kunnen zorgen. Iets wat ook wij ons sterk afvroegen. 24 uur later hadden we ‘m in huis. Teksta. Maar we noemden hem Puppy (zoon 1) en Messi (zoon 2).

Robothond

Nu woont er dus een robothond in ons huis. Hij blaft en kan zingen. En je kunt ‘m kunstjes leren. Onze robothond wordt geaaid (dan gaat ‘ie piepen) en het hele huis door gesleept. Ik vroeg me af hoe lang hij het zou volhouden. Wanneer er een poot of oor zou afbreken. Hoe lang hij de aandacht van ons gezinzou weten vast te houden. Maar Puppy (of Messi) bleef heel. En hij bleef.

Het verraste me hoe gemakkelijk kinderen het stuk plastic omarmden als ware het een levend wezen. Hoe eenvoudig zij (en ik stiekem ook) menselijke emoties op hem projecteerden. Ik begon me sterk af te vragen of ik eigenlijk zou kunnen leven met een echte robot in huis. Een co-operative robot, een cobot. Nu robots steeds slimmer en menselijker worden, is de vraag: zijn wij mensen eigenlijk wel klaar zijn om te leven met robots? Kunnen we gevoelens voor ze ontwikkelen? Kunnen we van ze houden zoals we houden van de hond of kat.

Ja, dat kan. Uit een studie blijkt dat we net zoveel emotie kunnen voelen bij mensen als bij droids. Voor het onderzoek werd met een schaar geknipt in een echte hand én in een droid hand. Wat bleek: in beide gevallen voelen we mee, echte hand of droid-hand. Het deed me denken aan Theroux, het afstudeerproject van Leif Parker. Theroux onderzocht in hoeverre mensen emoties kunnen ontwikkelen voor robots. Een robothond ligt zwaar te ademen in zijn mand. Wanneer je Theroux aait, wordt hij rustig. Aai je door, dan stopt Theroux met ademen. Theroux is dood. Maar een robothond kan helemaal niet doodgaan. En toch… voor je gevoel heb je zojuist een hond vermoord.

Oneerlijk

Met zorgrobot Zora had ik een vergelijkbare ervaring. Bij een demonstratie werd Zora wezenloos op de grond gelegd. Om vervolgens weer eigenhandig op te staan. Het voelt oneerlijk dat een mens Zora zomaar op de grond kan duwen. Je verwacht eigenlijk dat er een moment komt dat robots genadeloos terugslaan. Dat ze zeggen: beste mensen, zo is het genoeg.

De eerste tekenen zijn al zichtbaar. Een Google robot dreigde een spelletje te verliezen, en zette op eigen houtje de computer op pauze. Gedrag van een driejarig kind dat niet tegen z’n verlies kan. En onlangs nog ontsnapte er in Rusland een robot. De onderzoekers hadden de deur opengelaten en de robot trok de wereld in. Om vervolgens een verkeersinfarct te veroorzaken. Midden op straat kwam 'ie tot stilstand met een lege accu. Binnenkort laadt hij zichzelf opnieuw op. 

Het is de nachtmerrie waar menig doomdenker van wakker ligt: losgeslagen robots die de mensheid eens een lesje gaan leren. Misschien is dit wel de reden dat ondanks alles wat humanoide robots kunnen, ouderen in robotland Japan toch liever een mens van vlees en bloed aan hun bed willen hebben. De Europese Unie wil zelfs wetgeving ontwikkelen om robots te kunnen uitschakelen.

Slimmer

Doomdenken of niet: robots komen eraan. En dat we met ze gaan leven, ook. Wat ook niet tegen te houden is, is dat ze slimmer worden. Veel slimmer dan wij. Dus kunnen we er maar beter snel aan wennen. Vraagt je kind dus om een huisdier, kijk dan even naar Teksta. Voor je het weet leef je met een robot. En vooralsnog valt dat allemaal best mee.