Het verkiezingsdebat heeft zijn langste tijd gehad

[Door Marco Doeser] 'Sinterklaas bestaat, daar zit-ie: achter de tafel.' Zo waste Hans Wiegel voor de verkiezingen in 1972 spreekwoordelijk de oren van Joop den Uyl. Ook de recente debatgeschiedenis kent z´n klassiekers: 'U draait en u bent niet eerlijk' (Balkenende vs. Bos) of 'Nu doet u het weer' (Samsom vs. Rutte). Wie kent ze niet?

(Tekst gaat onder video verder)

Wiegel noemt den Uyl sinterklaas

Oneliners

Goede oneliners behoorden ooit tot het standaardrepertoire van de getalenteerde politicus. Anno nu zijn ze onderdeel van uitgekiende frames, bedacht op de tekentafel van mediatrainers en spindoctors. Tot ieders vermaak, dat zeker. Maar tegelijkertijd is het een armoedige constatering dat de vorm het steeds vaker wint van de inhoud, zodra het stemhokje opdoemt aan de horizon.

Verschillen

Met het verkiezingsdebat an sich is niets mis. Het legt verschillen bloot. En dat is belangrijk, want verschil is informatie. Scherpe contrasten verduidelijken de politieke kleur. In de tijd van Wiegel en Den Uyl waren de verschillen zonneklaar. Elke zuil had de eigen vertrouwde politieke stokpaardjes. Als politicus wist je een ding zeker: jouw kiezer volgt je klakkeloos naar het goede rode vakje. Er viel iets te kiezen en dat deed men dan ook.

Duiven

In 2017 schieten partijen schaamteloos onder elkaars duiven. Ouderenzorg, omgangsnormen en het veiligheidsbeleid waren ooit electorale scherprechters. Nu zijn ze ideologisch gemeengoed. Natuurlijk, wie goed kijkt, ziet accentverschillen. Maar die mogen in Nederland-coalitieland niet te groot worden. Je weet immers maar nooit wie straks je politieke vrienden zijn

Toneelstukje

Het verkiezingsdebat is verworden tot een oeverloos gerepeteerd toneelstukje voor een stel heren, meestal van middelbare leeftijd en - als het meezit - een dame. We kiezen een winnaar: de beste debater met de scherpste framing. Maar wat zegt deze ultieme versimpeling van de werkelijkheid over de toekomst van ons land? Helemaal niets. Is het verkiezingsdebat dan nog wel nuttig en wat is het alternatief?

Visie

Een suggestie: maak op primetime een avondvullend tv-programma waarbij lijsttrekkers, bijgestaan door een of twee fractiespecialisten, een kwartier de tijd krijgen om hun visie op de toekomst te geven? In een zelfgekozen presentatievorm en zonder verbale interrupties door collega-politici. Is er dan geen tegenspraak? Jawel, bij voorkeur door een multidisciplinair panel dat onze toekomstige bewindslieden kritisch bevraagt op de belangrijkste thema´s. Niet om het tegendeel te bewijzen, vooral om te verduidelijken.

Wie durft?

Politici kunnen zich niet meer bedienen van doortrapte debattrucs of gewiekste retorica. Gewoon met passie en in alle eenvoud vertellen waar je als volksvertegenwoordiger voor staat, welke toekomst je voor je ziet en hoe je daar komt. De kiezer krijgt zo alle gelegenheid om een afgewogen oordeel te vormen. Niet alleen op inhoud, ook op persoonlijke stijl.

Het verkiezingsdebat heeft zijn langste tijd gehad. In 2018 gaan we opnieuw naar de stembus. Welke omroep durft?

Marco Doeser is mediator en specialist op het gebied van dialoog, weerstanden en conflictcommunicatie.