[door Jaap Peters]
Tot voor kort vond ik ‘communicatie’ vreselijk belangrijk, hoewel een van mijn leermeesters, Edu Feltmann, me al leerde: ‘De klant kan met de grootst mogelijke onzin uit de voeten.’ Het omgekeerde komt natuurlijk ook voor. Je schrijft een fantastisch verhaal of artikel, maar je lezers interpreteren het volkomen anders dan je had kunnen vermoeden. En je had nog wel zo’n doordachte communicatiestrategie. Dit zal jullie allemaal niet vreemd voorkomen. Maar nu mijn nieuwe inzicht.
Een poosje geleden heeft collega Harold Janssen een fiets laten ombouwen: als je naar rechts stuurt gaat hij links af en andersom. Kost een paar duiten, maar dan heb je ook wat. Harold had zich laten inspireren door een inmiddels bekend YouTube-filmpje. Kijk a.u.b. even als je het nog niet hebt gezien: een indrukwekkend filmpje over hoe we leren. Tik in op YouTube: ‘backwards brain bicycle’. Ongeveer 13 miljoen keer bekeken.
Het filmpje gaat over het probleem dat je buitengewoon helder gecommuniceerd kunt hebben over wat de bedoeling is, maar dat het je domweg niet lukt het uit te voeren. Het probleem is dat je wel de kennis hebt over wat bedoeling is, maar dat ‘knowledge’ nog geen ‘understanding’ is. ‘Knowledge is only rumour, until it lives in the muscle’ (een gezegde van de Asaro-tribe uit Indonesië). Het vak in de meest letterlijke zin in de vingers krijgen, daar gaat het om. Zoals een instrument bespelen, voetballen of autorijden. Je been weet wat het moet doen, als er voor je neus plotsklaps wordt geremd.
Het kostte de maker, ingenieur Destin Sandlin (1981), van het filmpje acht maanden voordat hij weer opnieuw het fietsen had geleerd. Daarna, bijna nog frustrerender, kon hij niet meer zomaar op een ‘normale’ fiets stappen. Bijzonder, … heel bijzonder. Aanleren en afleren doe je niet zomaar hoe goed je ook communiceert. Ook het praktijkboek zwemmen helpt je niet zwemmen. Inmiddels heb ik zelf ook met de fiets kunnen oefenen, … het is een ramp. Het lukt me niet eens met de fiets aan de hand naast me te lopen naar een geschikte oefenplek. Ik struikel steeds over het ding.
Destin komt tot drie boeiende conclusies: (1) lassers zijn slimmer dan ingenieurs; ze kunnen iets maken, waar je als ‘slimme’ ingenieur niets mee kan, (2) dat ‘kennen’ en ‘kunnen’ niet hetzelfde is en ten slotte, (3) dat de waarheid de waarheid is, hoe jij er verder ook over denkt.
Deze column had ik genoemd ‘het nieuwe communiceren is doen’, maar had ook ‘the proof of the pudding is in the eating’ kunnen heten of van ziens- naar zijnswijze. De inzichten van Sandlin zijn niet zo nieuw, maar als zijn ideeën kloppen is er toch wel wat serieuzers aan de hand. Leren is een slow proces, om de doodeenvoudige reden dat onze hersenen zich eerst moeten aanpassen aan de nieuwe situatie. Nog sterker, hij zegt zelfs: ‘Je beschadigt je hersenen door iets anders te willen dan waarvoor ze tot dusver zijn geprogrammeerd.’
Wow, … het duurt even voordat je hersenen die nieuwe wijze van handelen ontgrendelen en bij het minste of geringste zit je weer in de oude stand.
Communicatie? It will be dead easy, like riding a bike. Forget it! Mail me: gaan we het proberen: jaap.peters apenstaart delimes.nl
Jaap Peters is organisatieactivist en werkt bij DeLimes | Organisatie herontwikkeling.
Deze column is ook verschenen in Communicatie Magazine, juni 2016.
