Productiemaatschappij Hazazah bestaat 25 jaar, een prestatie in het doorgaans grillige reclamelandschap. Wezenlijker: hoe is het productievak de afgelopen decennia veranderd? Oprichter Jeroen van den Idsert reflecteert.
Het was destijds vooral allemaal wat onbezorgder en tegelijk emotioneler. Tegenwoordig moet alles getest worden waardoor de film soms wat saaier verteld wordt. En films voor tabak- of alcoholmerken (en de verheerlijking ervan) die toen gemaakt werden, zouden nu natuurlijk absoluut niet meer uitgezonden kunnen worden.
De grootsheid van denken zoals de Centraal Beheer-commercial Titanic of Delta Lloyd-campagnes met de ijsdanser en in Noord-Korea, mis ik soms wel een beetje. Persoonlijk vind ik zulke grote ideeën geweldig om te maken. We hebben bijvoorbeeld in 2007 voor Nokia de 20 lives-campagne gemaakt. Dertig dagen op shoot, zonder één vrije dag. Pittig, maar geweldig! Gelukkig zijn er ook veel zaken beter geworden. Het vak is bijvoorbeeld veel inclusiever geworden en steeds ‘groener'.
We zijn van film naar digitaal draaien overgestapt. Research deed je uit boeken en met films uit de videotheek. Presentaties werden gehouden in de grote vergaderzaal van het bureau met iedereen live aanwezig op foam boards en met U-matics (videobanden), nu gebeurt dat digitaal en regelmatig op afstand. Toen ik begon met produceren stuurden we de callsheets per post of stopte de runner het in de bus van elk crewlid. Nu is er internet. En we zijn van fax en vaste telefoon, naar altijd bereikbaar gegaan. Als ik op vakantie ga, kan ik veel dingen ook op afstand doen. Overal waar een laptop en internet is kan een producer aan het werk. Daardoor is de productiesnelheid veel korter geworden. Monteren en graden in Londen was vroeger bijvoorbeeld ook heel normaal. Nu wordt er een link gestuurd en kijk je mee op je eigen laptop. Het is dus allemaal wat zakelijker en klinischer geworden. Maar dat scheelt aan de andere kant wel heel veel CO2-uitstoot, en dat is in deze tijd dan weer het goede nieuws.
Wij hebben de laatste jaren ook veel meer special effect-shoots, en maken veel meer gebruik van green/blue/LED-screens en postproductie dan voorheen. Zo hebben we voor de laatste Eurojackpot- en Coolbest-commercial niet in space en op locatie in Noorwegen, maar in de studio gedraaid.
Budgetten waren begin 2000 ook te klein voor de grote ideeën die er waren. Dat hebben we nu in zekere zin nog steeds. De scripts worden vandaag de dag wel wat ‘kleiner’ bedacht. In plaats van één 45 seconden tv-commercial, maken we nu soms drie 15 seconden-onlinefilms. Maar gelukkig worden er ook nu nog grote films gemaakt. We hebben vorig jaar bijvoorbeeld een epische film voor Remia BBQ gemaakt en dit jaar een voor Eurojackpot. We zijn altijd aan het kijken hoe we het idee van het bureau nog mooier en aansprekender kunnen maken. Doordat we in de breedste zin films maken bij Hazazah (commercials, documentaires, speelfilms, videoclips, branded content en fotografie), weten we dat we voor elk budget in principe een film kunnen maken. De kunst is alleen om dat zo goed en mooi mogelijk te doen zonder kwaliteit in te leveren. Anno 2023 zet je een merk veel breder op de kaart dan alleen met een film of foto-campagne. De herkenbaarheid zit hem net zo goed in de socials, die soms zelfs belangrijker zijn.
Om een lang verhaal kort te maken: vroeger was niet alles beter, de budgetten zijn van guldens naar euro’s gegaan en we staan naar mijn idee nog steeds met een even grote of kleine crew op set. Wie nodig is, is er. En het doel is hetzelfde: dat iedereen, de adverteerder, het bureau, de regisseur en crew aan het einde van de dag met een big smile en een tas vol mooie shots uit elkaar gaat.
Ik zie dat er in vergelijking met toen ik begon, niet veel productiemaatschappijen meer zijn die alleen maar commercials maken. Adverteerders willen op alle plekken aanwezig zijn. Van speelfilms tot social kanalen, van commercial tot docu’s of events. Hazazah heeft zich door de veranderende markt en ambities ontwikkeld tot film- en fotoproductiemaatschappij die op veel plekken in het maak-landschap actief is.
Als film- en fotoproducer weet ik dat makers tegenwoordig ook niet alleen maar commercials of foto’s maken, maar veel meer allround zijn. Zo heeft Victor Vroegindeweij diverse documentaires gemaakt, over hiphopartiest Bizzey bijvoorbeeld, en Tomas Kaan heeft kortgeleden een fantastische serie, ‘Human Playground’, gemaakt voor Netflix. En Tessa Louise Pope is met Hazazah Pictures en BNN/Vara bezig met de documentaire ‘Zonen zonder vaders’. De ervaring die onze regisseurs opdoen met het maken van andere soorten film maakt ze sterker en rijker in hun stijl en interpretaties van scripts voor commercials.
We hebben een paar weken geleden bij Hazazah een masterclass georganiseerd over AI. Door gebruik te maken van deze tool gaan er creatief gezien weer extra deuren open, zoals bijvoorbeeld bij het maken van treatments voor een commercial of concepten voor de fotografen. Maar ik weet ook dat er op dit gebied nog wat hordes te nemen zijn voor we het vol kunnen gebruiken. Het rechten/legal stuk bijvoorbeeld moet hierin nog goed gekaderd worden, want van wie is het door AI gecreëerde werk dat ontegenzeggelijk put uit bestaand werk? De ontwikkelingen gaan snel en die houden we goed in de gaten. Maar los hiervan biedt AI al wel een ontzettend mooi pallet om mee te spelen.
Ik stond bij de key scène - met schietende cowboys op paarden, in een westerndorp met veel figuratie en art én een topacteur – met tranen in mijn ogen
De tv-commercials en ontmoetingen met Johan Cruijff (voor ABN Amro) en André Hazes (Unox knakworst). Onbetaalbaar. En de twee wereldreizen voor Vodafone/Libertel en de Rabobank met een topclub creatieven en crew. Goud.
En met reclamelegenden Béla Stamenkovitch en Hans Kroeskamp en Lex Szanto hebben we ooit een serie foto’s voor Fortis gemaakt met elk het budget van een kleine commercial. Alles moest echt geschoten worden met sneeuwtijgers in sneeuwlandschap en springende forellen die in een ‘net’ van libellen sprongen. Echt prachtig.’
Ik heb er internationaal twee. PlayStation – Double Life: de copy en beelden nemen je mee door alle lagen van de samenleving en raken mij in echtheid en gevoel met de top-copy I’ve lived als afsluiter. En Apple – Think Different (Here’s to the crazy ones…). Ik hou van the crazy ones van deze wereld, en heb het geluk gehad met meerderen te hebben mogen samenwerken. Voor dit soort mensen doe ik alles. Knettermoeilijk, maar wat een genot om met briljante creatieve geesten te mogen werken. En ook die eindzin: Think different! Briljant.
Wat ons eigen werk betreft, dat is natuurlijk super-lastig kiezen. Zoveel favorieten in verschillende genres. Maar als ik er toch één persoonlijke uit mag pikken dan de eerdergenoemde western voor Remia BBQ met regisseur Jeroen Mol. Om ‘periodefilms’ (films die gebaseerd zijn op een historische gebeurtenis) of epische films te mogen maken is het leukste wat er is. Deze film hebben we vorig jaar gedraaid. Ik stond bij de key scène, met schietende cowboys op paarden, in een westerndorp met megaveel figuratie, veel art en een Amerikaanse topacteur met tranen in mijn ogen.’
Dat je als kijker bijna een VR-achtige beleving hebt als je naar een commercial kijkt, die ook nog precies past bij wie je bent en met je liefje, je ex, jezelf of de gekke buurman in de hoofdrol.
Nee, omdat ik me ook niet richt op de voorbeelden die je geeft. Mijn (terugkerende) ambitie is om elk jaar een paar scènes te filmen die ik nog nooit in een film of commercial heb gezien.
En om elk jaar een paar regisseurs en fotografen uit te dagen om ideeën te bedenken die een volgende stap in hun carrière kunnen betekenen, en die dan ook echt te maken. Ik ben altijd op zoek om nieuwe onvergetelijke filmherinneringen te creëren… En de mooiste film moet ik sowieso nog maken.
