Hallo iPad-profeten, er zit meer leven in dode bomen

Een duik in de geschiedenis. Plato brengt in de dialoog Phaedrus, die handelt over beïnvloeding en inspiratie, zijn aversie tegen het schrift onder woorden. Het zou de mens lui maken, het geheugen vernietigen. Waarom iets onthouden als het toch in een boek staat. Plato geeft de voorkeur aan de intensieve orale kennisoverdracht. Voor echte kennis moet je moeite doen, is de gedachte. Het boek is er desondanks toch gekomen. Maar ik kan zijn gedachte wel volgen. 

Ik heb dat anno nu met types als Maurice de Hond. Profeten van de Ipad. Niet alleen heb ik bedenkingen bij het gebruik van een iPad in een salesgesprek of presentatie (zie mijn column „een Ipad voor adviesgesprekken, doe het niet"), ook het lezen vanaf zo’n plankje vind ik dubieus. Er lijkt meer leven te zitten in papier dan een digitaal plankje.

lerende organisatie

Waarom zit er meer leven in papier en wat betekent dit voor een lerende organisatie?

Mijn vriendin leest Saskia Noort, Esther Geritsen en 90 dromen van Elise op de Ipad met een grote glimlach. Ze wil niet meer anders. Toen ik vroeg om een cursus Italiaans te volgen via een ebook, haakte ze snel af. „Ik moet strepen en lijnen trekken; ik wil erbij tekenen en krassen. Op een ipad kan ik enkel bladeren. Kan er niks mee zo. Wil aantekeningen maken en dat gaat niet.”

Recente studies tonen aan dat het brein meer houdt van papier. Wat zijn die inzichten?

• We pikken meer op van papier dan van pixels. Wanneer we op de linkerpagina lezen over „de tegenwoordige tijd in het Italiaans”, pikt ons brein onbewust informatie op over „telwoorden in het Italiaans” op de rechterpagina;
• Evolutionair gezien is lezen is veel meer een lichamelijk bezigheid, het omslaan van bladzijden, het bewegen van het lichaam is allemaal functioneel voor het begrijpen van inhoud;
• Wie vanaf het scherm leest, is minder geneigd de moeilijke passages te herlezen;
• Het boek sluit aan bij waar de mens goed in is: ruimtelijke oriëntatie. Een Ipad is een ander verhaal. Daar zul je meer moeite moeten doen om te weten waar je bent als je bladzijde 123 leest. Je raakt sneller verdwaald. Ondanks bladwijzers en digitale ezelsoren.
• We hebben bij het lezen van papier sneller een mindmap van de inhoud, we vormen een beter overzicht van de structuur. We hebben gelijk een beeld van hoofdstukken, hoofd- en bijzaken. 

Dementie

Ik ga niet zover als Manfred Spitzer of Umberto Eco. Spitzer, bekend van het boek Digitale dementie, wordt al de anti-iPad psychiater genoemd vanwege zijn voorspelling dat onze kinderen sneller dementie gaan krijgen door de verslaving aan internet en sociale media. De Italiaanse schrijver Eco, bekend van In de naam van de roos en andere klassiekers, claimt dat studenten geheugen en denkkracht verliezen door alle digitale apparaten en media (PC, tablet, internet). Sterke claims, maar nader onderzoek is nog steeds nodig.

Vooralsnog hanteer ik de volgende regel. Wil je de nieuwste roman van Saskia Noort lezen, trek je e-reader uit de kast. Maar wil je de dialogen van Plato herlezen, koop voor een prikkie een papieren uitgave en je doet recht aan je geheugen en begrip.