Debattip 11: Herken het probleem

Herhalingen voorkomen
Veel debaters herhalen alleen hun eigen argumenten en gaan niet op elkaar in. Een voorstander hamert op een groot probleem waar echt iets aan gedaan moet worden, bijvoorbeeld de dagelijkse files, terwijl de tegenstander wijst op een groot nadeel dat aan het voorstel kleeft, bijvoorbeeld een kolonie reigers die zijn slaapplek in de bomen kwijtraakt. De reactie van de voorstander luidt: ‘Maar we moeten toch iets doen aan dit probleem? We kunnen niet niets doen!’ De tegenstander reageert met: ‘Dit gaat ten koste van de natuur.’ Zo praten voor- en tegenstanders langs elkaar. Het lijkt een echt debat maar dat is het niet.

De voorstander zou kunnen opmerken:
‘Je erkent dus wel het probleem, maar bent bezorgd over het welzijn van de reigers. Als de reigers een andere slaapplek krijgen, kun je dan wel instemmen met mijn voorstel?’ De tegenstander zou kunnen zeggen: ‘Zoals in zoveel steden staat er elke ochtend een file die tien minuten vertraging oplevert. Dat is nog geen reden om het leefgebied van een vogelkolonie op te offeren of te verplaatsen. Er is al zo weinig natuur in onze stad.’ Een debatleider of andere deelnemer aan het debat kan dit verwoorden in een scherpe vraag. De essentie van deze vraag zou moeten zijn: ‘Is het nadeel ernstiger dan het probleem?’

Wat is het probleem?
Een ander voorbeeld is dat veel voorstanders zelf zo helder de ernst van een probleem inzien, dat ze verzuimen om dit in hun betoog aan hun publiek goed uit te leggen en te onderbouwen. Voor milieubeschermers is het moeilijk om de waarde van goede natuurbescherming goed onder woorden te brengen omdat het voor hen zo vanzelfsprekend is.

Voor democraten is democratie zo belangrijk dat het een waarde op zichzelf lijkt. Zoals Wiegel ooit tegen een interviewer zei: ‘Voor welk probleem is de gekozen burgemeester de oplossing?’ In het debat bij het referendum over de Europese Grondwet was voor veel Nederlanders onduidelijk welk probleem deze grondwet ging oplossen.

Irak
In de aanloop naar de oorlog in Irak werd het probleem door de Amerikanen steeds groter gemaakt. In eerste instantie was de aanval bedoeld als sanctie op het niet toestaan van wapeninspecties, vervolgens vanwege het vermeende bezit van massavernietigingswapens en tot slot ook vanwege het misdadige regime van de dictator Saddam Hoessein. Door het probleem van de dreiging met een terroristische aanval steeds ernstiger voor te stellen en er nog een tweede probleem – de martelende dictator – aan toe te voegen, werd geprobeerd voldoende draagvlak te krijgen. Tegenstanders benadrukten vooral het nadeel van de vele doden die zouden vallen en de kans op een hopeloze, Vietnam-achtige oorlog zonder einde.

Probleem als fundament
Als je een verandering van beleid of iets totaal nieuws voorstelt met je plan, dan is het gestelde probleem het fundament waar het plan, als het goed is, op is gebaseerd. Zelfs al is het plan prachtig en degelijk uitgewerkt, er wordt alleen naar je geluisterd als duidelijk is wat het probleem met de huidige situatie is. Immers, een voorstel doe je omdat er sprake is van een probleem dat moet worden opgelost. In de politiek noemen we dit nut en noodzaak. Dat moet je goed toelichten. Leg uit waarom iets een probleem is en waarom jouw organisatie, de stad of Nederland beter wordt als dit plan wordt uitgevoerd.

De serie Winnende Debattips is gebaseerd op de het boek ‘Debatteren om te winnen’, van het Nederlands Debat Instituut. Het boek bestellen? Klik op: Debatteren om te winnen.