[door Erik Visser]
Dinsdag besloot VVD’s voorzitter Henry Keizer ten langen leste zijn functie tijdelijk neer te leggen. Dat had hij natuurlijk al snel na 22 april moeten doen, de dag waarop Follow the Money met een fraai staaltje onderzoeksjournalistiek de zakelijke handel en wandel van de liberale preses kritisch tegen het licht hield.
Follow the Money
De kwestie Keizer laat zien dat Mark Rutte als crisismanager tekortschiet. Net als in onder meer de politiek gevoelige Teevendeal gaf hij na publicatie van het artikel van Follow the Money opnieuw geen gehoor aan wat in crisiscommunicatie les nummer 1 is. Die les luidt dat je zo snel mogelijk na het uitbreken van een incident handelend optreedt en zo de regie krijgt over de crisis.
Aangeschoten wild
De (demissionaire) premier nam echter geen maatregelen, anders dan het besluit dat hij Henry Keizer zijn gang liet gaan. Dat had tot gevolg dat het aangeschoten wild zelf de regie ging voeren. Maar is dat handig? Nee dus. Het is wél de stijl van Rutte om zijn vertrouwelingen de hand boven het hoofd te houden, zoals hij ook deed met zijn politieke vrienden Opstelten en Van der Steur in nood. Op zich een nobele gedachte, maar de reputatie van zijn VVD is niet mee gediend. Leiderschap vereist soms ook om het belang van de organisatie (in dit geval de VVD als partij) boven dat van een individu te stellen, ook als dat een (politieke) vriend is.
VVD’s enfant terrible
In de kwestie Keizer had Rutte ongetwijfeld dankbaar gebruik kunnen maken van VVD’s enfant terrible Ton Elias, oud-journalist en communicatiespecialist. Misschien wel gedreven door rancune dat hij door het partijbestuur (onder leiding van Henry Keizer) niet op de kandidatenlijst van de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen was geplaatst, legde Elias na de onthullingen van Follow the Money de vinger op de zere plek. Waarom treedt Keizer niet tijdelijk terug als voorzitter totdat de integriteitscommissie van de partij tot een oordeel is gekomen, zo zei hij onder meer tegen de NOS.
Journalisten genoten
Had Rutte Elias maar in het Torentje gehad als lid van zijn crisisteam. Dan had Elias de premier waarschijnlijk het advies gegeven dat hij nu als reactie in de openbaarheid bracht. Nu genoten de journalisten uiteraard met volle teugen. En de premier? Die reageerde niet op Elias en andere critici. Hij volhardde in stilzwijgen en zette daarmee zijn eerste stap op het hellende vlak.
Insinuaties
De regievoering van Keizer zelf was ook niet bepaald conform de crisisbeheersingsregels. Hij wachtte maar liefst zes dagen na het gewraakte artikel van Follow the Money (dat op 22 april online ging) en kwam pas op vrijdag 28 april met een reactie. Daarmee bood hij alle ruimte voor de journalistiek en commentatoren om de kwestie van verdere speculaties, interpretaties en insinuaties te voorzien. Zo gaat dat nu eenmaal als de reactie van de aangevallene uitblijft.
Dodelijke manoeuvre
Keizers grootste misrekening was wel dat hij een select gezelschap journalisten voor zijn persconferentie van 28 april uitnodigde en Follow the Money-journalist Eric Smit buiten de deur hield. Nog meer olie op het vuur: journalisten weigeren zijn we misschien gewend uit Rusland en Turkije, en sinds januari ook uit de Verenigde Staten, in de open en vrije mediacultuur die Nederland gelukkig nog altijd kenmerkt, is dat een dodelijke manoeuvre. Niet wat Keizer in zijn persconferentie had te melden (de lang verwachte reactie) stond centraal. Nee, zijn besluit om Eric Smit niet toe te laten. Dat werd hét nieuws, daar sprak iedereen (schande) over. Tot de Nederlandse Vereniging van Journalisten toe.
Zogenaamd integer
De middag na zijn persconferentie besloot Keizer de integriteitscommissie van de VVD zelf te vragen om te onderzoeken of hij integer heeft gehandeld. En de minister-president? Die kwam de dag erop in Brussel onder druk te staan toen hem werd gevraagd of hij Keizer integer vond. Rutte bleef in zijn loyale modus en noemde hem een integere man. Opnieuw wankelde de VVD-leider daarmee op het hellende vlak en bevestigde hij het beeld van de Haagse stolp en politici die elkaar de hand boven het hoofd houden.
Kwinkslag
Was vooraf wel goed nagedacht over hoe hij deze (journalistiek) logische vraag zou beantwoorden? Had hij niet beter kunnen reageren met een voor hem zo kenmerkende kwinkslag in de trant van: ‘Beste mensen, ik ben geen lid van de integriteitscommissie. En dat is maar goed ook. De commissie buigt zich sinds gisteren over de vraag of de heer Keizer integer heeft gehandeld in deze kwestie. Dus laat ik de commissie niet voor de voeten lopen en netjes wachten totdat zij met een uitspraak komt.’
Hè, hè…
De kritiek binnen de VVD op de gang van zaken zwol steeds verder aan. De journalistiek liet niet los, zodat de partijtop in de eerste dagen van deze week opnieuw bijeenkwam voor crisisoverleg. Eindelijk viel dinsdagavond het besluit dat al ruim een week eerder werd betoogd door Ton Elias: Henry Keizer liet weten dat hij zich tijdelijk terugtrekt als voorzitter van de VVD totdat de integriteitscommissie tot een oordeel is gekomen. Hè, hè…
Erik Visser, Van Luyken Communicatie Adviseurs
FOTO: ANP/Dirk Hol
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!