Waarom alles een naam krijgt

Een groepje Noorderlicht-fotografen zag een wonderlijk fenomeen tegen de nachtelijke sterrenhemel: een 25 kilometer lange sliert confetti van oplichtende ionen. Ionen zijn piepkleine dingetjes die gloeien als ze verhit worden. Ja, wat & wie niet, denk je dan. In natuurkundig opzicht niets nieuws, maar voor het eerst werd het verschijnsel gefotografeerd. Het zag er prachtig uit.

Steve
Het werd Steve genoemd, naar het verhaal Over the Hedge, waarin de hoofdfiguren een vreemd wezentje ontwaren, bovenop op de heg. Ze noemen het Steve. Het moest immers benoemd worden om te kunnen duiden, tastbaar te maken. De wens het onbekende onder controle te hebben.

Steve is een weinig wetenschappelijk klinkende naam. Maar dat is bijvoorbeeld ‘Godsdeeltje’ evenmin, de naam van het subatomaire deeltje dat vorig jaar tijdens een experiment in CERN werd gedetecteerd.

Misleidend
Godsdeeltje. Die naam suggereert iets wat helemaal niet aan de orde is. Niet verkeerd qua communicatief vermogen. Wel misleidend. Zoals gezegd, de naam Steve voor een sliert oververhitte ionen zegt niets.

Morons
Maar ooit, als het verschijnsel zich maar regelmatig voordoet, is het goed mogelijk dat we roepen: kijk, weer een Steve. Of een steve. Met een kleine letter. Net als elektron, ion, neutron. Want misschien wordt het een ‘Van Dale-woord’. Hoewel, een steve... Dat oogt als een tikfout in een woord uit een andere context. Of het wordt een ‘stevion’. Of ‘stevon’. Elektronen, protonen, stevonen. Niet te verwarren met ‘morons’, als in het voorbeeld van de wetenschappers die protesteren tegen de anti-wetenschappelijke houding van sommige politici: ‘There are electrons, neutrons, protons, ions and morons’.

Kwartje van Kok
Er zijn ook persoonsnamen die de basis vormen voor werkwoorden. Lubberen – afgeleid van Ruud Lubbers – staat voor ‘belazeren’. En misschien, als we ooit nog eens een muntstuk krijgen van 25 cent, gaat dat simpelweg een kokkie heten, van het ‘kwartje van Kok’, want menigeen wist zich behoorlijk belubberd met dat kokkie dat we nooit kregen.

Droste-effect
Het barst van de eponiemen. Want zo heten werkwoorden en zelfstandig naamwoorden die van persoonsnamen zijn afgeleid. Een heel oud eponiem is het Droste-effect, van het repeterende visuele effect op de verpakking. En als je te veel cacao op hebt kun je kiezen voor een tijdje sonjabakkeren om weer af te slanken, of montignaccen, als je dat prettiger vindt.

Alles wordt benoemd. Omdat het anders niet bestaat. Ook wij. We moeten immers geïdentificeerd kunnen worden. Maar dat wil niet zeggen dat alles wat benoemd is, dus bestaat.

Feyenoord
Denk aan de Feyenoord-fan die het kampioensjaar 2017 al op zijn rug heeft laten tatoeëren. Dat staat er dan voor de rest van zijn leven. Terwijl Feyenoord nog helemaal geen kampioen is. Nogal voorbarig. Ik bedoel, er is toch nog een kans dat… Afijn. Dat is een ander onderwerp. Maar niet heel leuk. Een beetje belubberd eigenlijk. Als je als dubbeltje geboren bent, kun je kennelijk best een kokkie worden. Eens in de paar decennia. En vaker niet. Toch?