Het imago van Diederik Samsom is aan zware erosie onderhevig. En de partij erodeert met hem mee. Een groot interview in Vrij Nederland moest het tij keren maar had een averechts effect. Partijprominenten als Ruud Koole en Marcel van Dam maakten gehakt van Samsom. HP/De Tijd vroeg zich af: Is Diederik beyond repair of valt zijn huid nog te redden?
Meer lef tonen
Jasper de Boom, Senior Consultant bij de Reputatiegroep
Samson wordt momenteel gefileerd door zijn eigen achterban. Hij zou een technocraat met grootheidswaanzin zijn, zonder moreel leiderschap, aldus enkele (ex)partij prominenten. Zijn recente interview in Vrij Nederland is een poging om zijn missie en aanpak te verduidelijken. Maar het middel bleek erger dan de kwaal. Het stuk voelt als een schurende pingpongwedstrijd tussen de journalist en Samson. Zijn antwoorden zijn veelal technisch, defensief en op een aantal plekken zelfs pathetisch (‘dit project is groter dan wijzelf’).Dat kan beter. Het huidige kabinet zet grote stappen in de hervorming van complexe dossiers. Een deel daarvan draagt onmiskenbaar de PvdA-signatuur. Samson moet samen met de andere PvdA-ers in de communicatie veel meer lef tonen. Uitleg geven over de noodzaak van de hervormingen en over de werkwijze van de links-rechts-coalitie. Niet verdedigend en abstract, maar offensief en concreet in gewone mensentaal. Niet vanuit arrogantie, maar vanuit het geloof in de eigen visie. Als een eenheid staan voor de zaak. Dus met gesloten rijen. In de geest van het hervormingskabinet Lubbers-I in 1982: “wat moet gebeuren, gebeurt”.
Geen Obama
Bartho Boer, directeur gemeente Amstelveen
Kan het tij nog gekeerd worden? Het antwoord is simpel: ja, dat kan. Als de voorbije jaren ons één ding hebben geleerd, dan is het wel dat de verliezer van vandaag de winnaar van morgen kan zijn. Kijk naar Bos, Rutte, Pechtold en ga zo maar door.Maar hebben we hier wel te maken met een PR-probleem? Samsom heeft gekozen voor een strategie die vooralsnog niet uit de verf komt. Zijn keuze om als politiek leider in de Tweede Kamer te zitten, is electoraal alleen succesvol als je nadrukkelijk een eigen inhoudelijke koers kunt en durft te varen tegen het kabinet waar je zelf deel van uit maakt. Maar doen als Bolkestein zit er voor Samsom niet in. Het gebrek aan een automatische meerderheid in de Eerste Kamer en de voortdurende polarisatie in Den Haag maakt hem een trekpop van het kabinet, geen inhoudelijk tegenstrever. Daarmee verlies je profiel.
Tegelijkertijd lukt het hem niet om – los van het kabinet- zijn stempel te drukken. Binnen zijn fractie houdt hij de geledingen nog gesloten, maar zijn invloed in de rest van de partij lijkt beperkt. De affaire Duivesteijn rondom het Woonakkoord en de kritiek van partijprominenten laten zien dat Samsom niet de man is die op dit moment in Den Haag de meerderheden bij elkaar veegt. Buiten de partij is de gunfactor niet veel groter. En dus kan hij niet wat Pechtold kan, die gezien wordt als informele leider van de (constructieve) oppositie en met succes de grote hervormingsakkoorden claimt – terecht, of onterecht. De teleurstelling en miskenning bij Samsom proef je ook. Daarmee ligt frustratie en boosheid op de loer, twee vijanden waar hij in de verkiezingscampagne juist met succes afstand van had genomen.
Zoals vaak lijkt het communicatieprobleem hier niet het echte probleem te zijn. Er ontbreekt een goed verhaal. Er moet een diepere laag onder en een betere kop op. De praatjes over ‘die meneer die ik sprak op de markt in Leeuwarden’ en zijn periode als straatcoach in Amsterdam zijn aan verversing toe. Veel van zijn campagnematige aanpak is te Amerikaans, van de posters en de reclamespotjes tot de grondcampagnes bij de gemeenteraadsverkiezingen. Ze hebben geen vruchten afgeworpen. Nederland is Amerika niet. Den Haag geen Capitol Hill. En belangrijker nog, Samsom hoeft geen Obama te zijn.
Wil hij slagen dan moet Samsom vooral Samsom zijn. En daarom –en dat lijkt bijna tegenstrijdig- moet hij zichzelf opnieuw uitvinden door terug te gaan naar de basis. Waar staat die sociaaldemocratie nou voor anno 2014? Vervolgens moet hij zijn omgeving op orde krijgen, te beginnen binnen zijn eigen partij. Kiezers willen weten wat ze krijgen als ze voor een partij kiezen en daarbij is de eerste man of vrouw als boegbeeld van cruciaal belang. Echt politiek leiderschap moet tijd krijgen om te rijpen, iets wat je bij de vice-premier en minister van Sociale Zaken ziet gebeuren. Daarmee dient zich –op termijn- een geloofwaardig alternatief aan. En voordat de roep om Asscher in de partij te groot wordt, kan Samsom hem altijd nog zelf vragen.
Creëer geen imago
Maryse Ducheine, zelfstandig adviseur
Diederik Samsom moet nagaran of hij in zijn fractie en partij genoeg steun voelt. Intuïtief. Als hij dat gevoel niet heeft, moet er een opvolgingsstrategie komen. Als hij wel genoeg steun voelt, moet hij rationeel bekijken of zijn gevoel klopt en of hij dit kan. Niet door weer het land in te trekken, maar door te kijken welke criticasters en zwijgende mastodonten bereid zijn naar hem te komen. Maak een plan dat uitgaat van herstel op de langere termijn. Blijf alsjeblieft even uit de media zou ik willen zeggen. Elk reces een interview geven over een ander thema, wie heeft het bedacht? Wat ik ook vermoed is dat Samsom tamelijk slecht te adviseren is en dat hij veel zelf wil bepalen. Gespin, bovenmatig profiel opbouwen, veel media aanwezigheid dat duidt meestal op zo'n attitude. Je zou denken dat de casus Plasterk voor alle PvdA bobo's een les is: laat je tegenspreken.
Van de Samsomcasus kunnen trouwens alle politieke adviseurs leren: Blijf bij je zelf, creëer geen imago, blaas je zelf niet op. Leiders die vooruitlopen op leiderschap en wijsheid die ze nog moeten internaliseren en opdoen, lopen een risico. Samsom leert hier een harde - en door eigen toedoen, lange - les. Profiel, reputatie, het is geen buitenkant of laagje, leiderschap hangt niet af van een strak gesneden pak. De inhoud is waar het echt om gaat. Het vergt grote leiderschapskwaliteiten om een partij te leiden die ideologisch aan de grond zit én tegelijkertijd willens en wetens in een kabinet stapte met een ideologische opponent. Ken je zwaktes, weet je kracht.
Waar staat de partij voor?
Carien Mulder, directeur Winkelman Van Hessen
Kun je met communicatie oplossen wat in de kern niet goed zit? Ik denk van niet. De PvdA is een partij in zwaar weer en wordt links en rechts ingehaald door partijen die niet regeren en dus een duidelijker profiel hebben. Samson kan om te beginnen een voorbeeld nemen aan Bolkestein en in de Tweede Kamer duidelijker maken waar zijn partij voor staat, ook als dat haaks op het beleid van de regering staat. Nu is hij toch meer een minister zonder portefeuille, samen met Rutte eigenaar van dit kabinet. Maar dan komen we wel meteen bij het volgende probleem: waar staat de partij voor? Zolang intern de rijen niet gesloten zijn en de partijleden extern over elkaar heen buitelen, is het dweilen met de kraan open. Deze zomer kunnen ze mooi gebruiken om gezamenlijk het verhaal van de PvdA helder te krijgen.
En dan is er nog de manier van communiceren. Dat wat Samson eerst zo succesvol maakte, het onvermoeibaar doorduwen, dat nekt hem nu. Hij zal zich kwetsbaarder moeten opstellen, luisteren naar wat er leeft. En deze gevoelens en meningen vervolgens niet keihard en slim wegredeneren. En ja, hij kan ook opstappen. Persoonlijk vind ik dat het hem siert dat hij dat niet doet. Het is meer partijen en mensen gelukt om vanuit deze positie weer succesvol te worden.
