Nederlandse markt goede doelen 2 miljard groter dan gedacht

Een beetje meer transparantie en ziedaar: we zijn ineens een nog veel vrijgeviger volkje geworden. Nederlanders geven in totaal namelijk ruim twee miljard meer uit aan goede doelen dan de 4,3 miljard die de onderzoekers van het gerenommeerde Centrum voor Filantropische Studies aan de Vrije Universiteit Amsterdam inschatten in hun tweejaarlijkse onderzoek.

Dat wordt duidelijk uit het eerste exemplaar van de Filanthropium jaargids, die gisteren aan staatssecretaris Fred Teeven werd overhandigd.De redactie van de gids betoogt de schattingen substantieel zo’n 2 miljard euro te laag zijn, wat onder meer komt omdat de vermogensfondsen veel meer aan goede doelen geven dan ze altijd aangaven.

Geen zicht op

Journalist Edwin Venema, die betrokken is bij de jaargids, zegt dat het onderzoek een bedrag opleverde dat 5 keer zo hoog ligt dan door de VU geschat. Ook de schenkingen uit nalatenschappen zouden stelselmatig te laag zijn ingeschat. Volgens Venema liggen ze zeker 4 keer zo hoog.

Rene Bekkers,die leiding geeft aan het Centrum voor Filantropische Studies, kent de cijfers achter het onderzoek voor het Filanthropium jaargids niet, maar zegt dat het inderdaad goed mogelijk is dat de schenkingen aan Nederland veel hoger zijn dan in ‘zijn’ onderzoek Geven in Nederland. Bekkers: ‘Wij zijn afhankelijk van wat de vermogensfondsen aangeven te hebben geschonken aan goede doelen. We hebben in het verleden al aangegeven dat dit bedrag in realiteit waarschijnlijk veel hoger is. Daar hebben we geen zicht op.’ Datzelfde geldt voor de nalatenschappen, waar de VU een ‘conservatieve schatting’ voor gebruikt.

Verantwoording ontbreekt

In de jaargids is de redactie overigens erg kritisch over de transparantie van bestuurders van goede doelenfondsen. Na onderzoek van gegevens uit de Kennisbank Filantropie, de grootste databank van Nederland met 10.000 organisaties, blijkt dat een overgrote meerderheid van instellingen geen opgave doet van geld dat aan een doelstelling wordt besteed. Hoewel aanlevering van deze gegevens op vrijwillige basis geschiedt, is het gebrek aan accurate cijfers opvallend omdat voor bij de Belastingdienst geregistreerde goede doelen (algemeen nut beogende instellingen) sinds 1 januari een publicatieplicht geldt.

Edwin Venema: 'Het lijkt erop dat men slordig en nalatig is. Verantwoording afleggen wordt blijkbaar niet serieus genomen. Zelfs een basale verantwoording over wie er in het bestuur zitten, de doelstellingen en hoeveel geld eraan wordt uitgegeven wordt er vaak niet gegeven. Ik ben er niet vrolijk van geworden.’  

 ‘De Dikke Blauwe. Filanthropium jaargids 2014-2015’ is samengesteld onder redactie van de journalisten Edwin Venema en Charles Groenhuijsen (o.a. WNL).