‘En nou is het afgelopen!’, lijken ze bij de Consumentenbond te denken. De bond opent namelijk een meldpunt voor klachten over bedrijven die ‘de huidige economische situatie misbruiken om er zelf beter van te worden’. Het motief? ‘We willen zicht krijgen op overtredingen; buitensporige, stiekeme of onnodige prijsstijgingen en andere misdragingen die ten koste gaan van consumenten.’ Of zoals Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond, het verwoordt: ‘Sommige bedrijven grijpen hun kans om over de rug van consumenten die het toch al zwaar hebben hun winsten te vergroten. Dat moet anders. Eerlijker en socialer.’
‘Zicht krijgen op…’, maar daar blijft het natuurlijk niet bij. Onder het motto ‘eerlijk is eerlijk’ is de bond van plan om ‘foute bedrijven’ aan te spreken, ze te dwingen om op een eerlijke manier zaken te doen. Daar moet ook een positieve draai aan gegeven worden. ‘We gaan ook laten zien hoe het beter kan.’
Hoe moeten we dat zien? Komt er een soort wall of shame? Gerard Spierenburg, woordvoerder Consumentenbond: ‘We gaan bedrijven publiekelijk aanspreken, of - als ze de regels overtreden en hun leven niet willen beteren - bijvoorbeeld ook rechtszaken aanspannen of de toezichthouder inschakelen.’
Energieleveranciers of boeven?
De Consumentenbond noemt onder meer de energiebedrijven als misbruikmakers van de situatie. Welke energieleverancier daarbij de kroon spant, wil Spierenburg niet zeggen. ‘Het wisselt nogal en door de één te noemen, blijven anderen mogelijk buiten schot.’
Maar op welk ‘juist gedrag’ doelt de Consumentenbond in dit licht nou precies? ‘Juist gedrag zou zijn: eerlijk handelen. En daarmee bedoel ik: níet de terug-lever-vergoedingen enorm verlagen, zoals veel energiebedrijven nu doen, waar vroeger het minimum 70% van het kale leveringstarief gold.’
Prijs per kilo
Molenaar hekelt de trend van ‘krimpflatie’, waarbij fabrikanten minder product aanbieden per verpakking. Zo gaat de prijs per verpakking niet omhoog, maar de prijs per kilo wel. Maar realiseert de Consumentenbond zich wel dat het de supermarkten zijn die de prijzen bepalen en niet de fabrikanten? Spierenburg: ‘Ja dat realiseren we ons zeker. Maar wat hebben consumenten daar mee te maken? Feit blijft dat ze stiekem meer betalen voor minder.’
Spierenburgs argument lijkt júist een reden om in te zoomen op de supermarkten. Moet de compassie niet vooral daarvandaan komen? Het zijn immers vooral de supermarkten die tijdens corona exorbitante winsten hebben geboekt. ‘Wij verwachten compassie van iedereen’, vervolgt Spierenburg, ‘zoals ik al zei, van eerlijke markten wordt iedereen beter. Bovendien hebben tijdens corona veel bedrijven het hoofd boven water kunnen houden dankzij de bereidwilligheid van consumenten. Veel van die bedrijven zouden het loodje hebben gelegd zonder die steun van consumenten. Nu zijn de rollen omgedraaid en is het aan het bedrijfsleven om begrip te hebben voor de situatie van consumenten.’
Carrot and stick
De realiteit op dit moment is wel dat fabrikanten (en andere leveranciers) te kampen hebben met hogere prijzen voor onder meer grondstoffen en energie. Kan de Consumentenbond geen begrip opbrengen voor het gegeven dat fabrikanten hogere kosten doorberekenen? ‘Jawel’, zegt Spierenburg, ‘maar die doorberekening moet wel realistisch zijn en niet meer dan nodig.’
Het is niet alleen de zweep erover in de campagne van de Consumentenbond. De bond is ook van plan om bedrijven die zich in deze zware tijden van hun beste kant laten zien, nadrukkelijk in het zonnetje te zetten.
