Liveblog Communicatie - Amerikaanse verkiezingen 2016

Amerika gaat naar de stembus en sluit daarmee de meest bizarre verkiezingsrace uit de Amerikaanse geschiedenis af. Communicatieadviseur Timen van Haaster blogt deze verkiezingsnacht over wat het meest opvalt aan de communicatie.

09: 10 uur Trump verlaat het podium ondere begeleiding van het nummer 'You Can't Always Get What You Want'. Een tekst waarin veel mensen in de Verenigde Staten en daarbuiten zich in kunnen vinden. Tegelijkertijd is dat een mooie afsluiting van deze liveblog. Morgen ben ik terug met de aftermath (of de kater, afhankelijk van welke kant je het bekijkt) van deze verrassende presidentsverkiezingen. 

09: 05 uur Na een dankwoord van ruim 10 minuten gaat Trump door met zijn afsluitende woorden. Daarin onderstreept hij zijn boodschap dat zijn campagne dan wel afgelopen is, maar dat zijn beweging pas net begonnen is. Opvallend: in de hele speech geen enkele kritische noot of uitschieter. Een grote tegenstelling met zijn eerdere speeches, maar wel iets wat veel media al verwachtten.

08: 50 uur Onder luid gejuich nu de speech van Trump. Hij trapt af met het telefoontje van Clinton en heeft wat aardige woorden voor haar over. Zoals verwacht pleit hij inderdaad voor vereniging na deze diep verdelende campagneperiode. Hij belooft de president van alle Amerikanen te zijn. Ook brengt hij weer zijn stokpaard naar voren dat hij geen campagne heeft gevoerd, maar een beweging heeft opgezet die breed gedragen wordt. Het opnieuw opbouwen van de VS en het vernieuwen van de American Dream spelen een centrale rol in zijn verhaal.

08: 45 uur Running mate Pence komt nu eerst aan het woord, Hij zal waarschijnlijk president-elect Trump aankondigen voor zijn acceptance speech.

08: 30 uur Persbureau AP roept Trump als eerste officieel uit tot president-elect. Het duurt nu niet lang meer voordat anderen volgens, zoals CNN en FOX. Intussen maakt Donald Trum zijn gang naar de plek van zijn victory party. De verwachting is dat hij daar een speech gaat geven waarin hij zal proberen zich aan zijn boodschappen te houden en op te roepen tot verbinding, een beproefd concept van veel van zijn voorgangers. Hillary Clinton heeft inmiddels Donald Trump gebeld om zich neer te leggen bij haar verlies.

BREAKING: Donald Trump is elected president of the United States. pic.twitter.com/OIJcRFNOGY

— AP Politics (@AP_Politics) 9 november 2016

8: 00 uur Campagneleider Podesta van de Democraten roept nu de aanwezigen bij de victory party in New York op naar huis te gaan om morgenvroeg (in de loop van de ochtend, begin van de middag in Nederland) het verdere nieuws af te wachten. Het lijkt er dus niet op dat Hillary Clinton nu al op wil geven via een toespraak. Terwijl de kans groot is dat in de komende minuten of uren Trump de grens van 270 kiesmannen zal passeren.

Podesta sends everyone home, says there will be more updates tomorrow pic.twitter.com/Ru2ok9CHzM

— Lauren Gambino (@LGamGam) 9 november 2016

7: 00 uur De kans op president Trump loopt inmiddels op naar meer dan 90% volgens meerdere bronnen. Een grote ommezwaai in Michigan, Wisconsin en Pennsylvania lijkt er niet meer in te zitten voor Clinton en verschillende media in de VS beginnen voorzichtig vooruit te kijken naar de manier waarop Trump en de Republikeinen de aankomende periode in gaan vullen. Meestal een sterke aanwijzing dat een beslissing nabij is. 

6: 00 uur Michigan en Wisconsin gaan de doorslag geven in de verkiezingen, geheel tegen de verwachtingen in. Toch zagen sommige analisten en lokale medewerkers deze beweging wel aankomen: Clinton ging er teveel van uit dat deze staten, die onderdeel waren van haar Blue Firewall gewoon op haar zouden stemmen. En dat terwijl er veel onvrede is onder laagopgeleide burgers in die staten, ook een reden dat Bernie Sanders er bijvoorbeeld de voorverkiezingen won van Hillary Clinton. 

5: 00 uur Trump doet het goed in Michigan en Wisconsin, iets wat hij van tevoren aangekondigd had maar waar de peilingen absoluut geen rekening mee hielden. De stemming op beide 'victory parties' in New York van Trump en Clinton zijn 180 graden gedraaid: Republikeinen zien mogelijkheden, Democraten houden hun adem in. 

03: 45 uur Inmiddels ontstaat er een completer beeld van de verkiezingsuitslagen per staat. Trump lijkt het beter te doen dan vanuit de peilingen werd verwacht, wat hem meer mogelijkheden geeft om toch in het Witte Huis te raken. Verschillende Democraten beginnen zich wat zorgen te maken, maar er is nog een lange weg te gaan.

2: 00 uur Een groot aantal staten komt nu binnen, met overwinningen voor Clinton in staten als Illinois, New Jersey, Maryland, Rhode Island, Delaware en DC. Trump wint in Oklahoma, Tennessee en Mississippi. Florida blijft nog spannend, net als North Carolina.

1: 30 uur Ohio en North Carolina zijn ook nog te vroeg om nu al iets van te zeggen. Wat in Florida opvalt, is dat Republikeinse Senaatskandidaat Marco Rubio het veel beter doet in plekken waar de uitslagen al binnen zijn dan Donald Trump. Ook hier komt weer de grote verdeeldheid binnen de Republikeinse partij naar voren, die hen in de aankomende jaren nog parten zal spelen.

1: 15 uur Amerikaanse liveverslaggeving op TV, zoals op CNN, geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid. Er komen om de haverklap 'key updates' voorbij uit verschillende staten die op 1-2% van de stemmen gebaseerd blijken te zijn. Kortom, het is nog veel te vroeg om conclusies te trekken.

1: 00 uur De eerste polls komen binnen: Kentucky en Indiana zijn voor Trump, Vermont is voor Clinton. Geen verrassingen daar. Georgia, South Carolina en Virginia zijn nog 'too early to call' op dit moment. Dat wordt binnen nu en afzienbare tijd duidelijk. Belangrijke kanttekening is wel dat deze eerste exit polls in bijvoorbeeld Virginia vooral de resultaten vanuit gebieden met minder mensen (die vaak Republikeinser zijn) als eerste naar voren komen. De steden, die overwegend Democratisch stemmen, komen iets later binnen.

0: 55 uur Nog 5 minuten tot de eerste polls, maar vroege polling rond doelgroepen die zijn gaan stemmen bevestigen het beeld van een hoge opkomst onder minderheden en hoog opgeleide kiezers in Georgia en Virginia. Weer een teken aan de wand dat de demografische revolutie die in één van mijn eerdere blogs aan bod kwam, nu daadwerkelijk invloed gaat hebben op deze en volgende verkiezingen.

0: 00 uur Naast deze early exit polls gebeurt er weinig op dit moment. De eerste stemlokalen in Indiana en Kentucky sluiten hun deuren, en daarmee komen de eerste echte exit polls van deze avond naar buiten. De uitkomsten daarvan zijn echter niet zo spannend, want deze staten stemmen Republikeins en daar komt ook geen verandering in op korte termijn. Om 01:00 uur en 1:30 uur sluit een groot aantal stemlokalen in swing states de deuren, waaronder Florida, North Carolina en Virginia. Tegen die tijd gaat het er echt om spannen, ook omdat om 2:00 uur de rest van de westkust en een deel van het midden van de VS volgt.

23: 00 uur Verschillende organisaties voeren zogenaamde early exit polls uit en de resultaten daarvan druppelen nu langzaam binnen. Deze polls gaan niet over de vraag op wie stemt, maar over thema's die je belangrijk vindt en die je mee hebt genomen in je overwegingen. Zo geeft een groot deel van de kiezers aan dat zij de drie debatten tussen Clinton en Trump als zeer belangrijk zagen in hun keuze om voor een kandidaat te stemmen. En als het gaat om betrouwbaarheid, komt Clinton net iets beter uit de bus dan Trump. Deze early exit polls staan echter ook bekend om hun grote foutmarge. Daar valt dus helaas nog weinig uit af te leiden.

Early exit polls indicate voters continue to have concerns about both major-party candidates. Live analysis: https://t.co/y8yiKtyI26

— Wall Street Journal (@WSJ) 8 november 2016

22:15 uur Steeds meer betrouwbare bronnen melden dat de opkomstpercentages aan de hoge kant zijn, zeker in de staten waar het spannend is zoals Florida en North Carolina. Ondertussen blijven de beide kandidaten nog steeds campagnevoeren. Niet om mensen van mening te doen veranderen, maar om hen zover te krijgen dat ze gaan stemmen of zich aan te melden als vrijwilliger om mensen in je omgeving hierbij te helpen. 

Our neighbors in battleground states need your help. Make calls to remind Hillary supporters to go vote: https://t.co/Iyboc4TNeA

— Hillary Clinton (@HillaryClinton) 8 november 2016

21: 45 uur Niet alleen de communicatie en de messaging van de campagne van Clinton is eenduidig, gestructureerd en symbolisch. Ook haar locatie voor het overwinningsfeest in New York (beide kandidaten gaan er gemakshalve maar van uit dat zij winnen) is zeer symbolische te noemen. Als Clinton wint, wordt ze de eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten ooit. En waar kun je dat nou beter vieren dan in het Javits Center, dat bekend staat om haar enorme glazen plafond? Ander leuk weetje: de renovatie waarin deze glazen panelen werden geïnstalleerd, werd als één van de weinige grote bouwprojecten in New York geleid door een vrouw. 

21: 30 uur Donald Trump geeft nu al in interviews aan dat er, als hij wint, 'niets aan de hand zal zijn' maar dat het anders wordt in het geval hij verliest. Hij haalt daarbij onbevestigde geruchten aan dat sommige stemmachines niet goed zouden werken of dat het stemproces in grote steden als Chicago en Philadelphia erg corrupt is. Uitspraken die allemaal passen in zijn eerdere communicatie en boodschappen dat het democratische bestel in de Verenigde Staten een 'rigged system'is. Zijn letterlijke commentaar op de vraag wat hij doet als media Clinton tot winnaar uitroepen? 'We'll see how things play out today'. Dit kan erop duiden dat hij een eventueel verlies niet zonder slag of stoot zal accepteren, iets waar veel analysten van tevoren al bang voor waren. 

20: 45 uur Terwijl Votecastr updates publiceert waarin Clinton nog steeds een flinke voorsprong heeft in bijna alle 'swing states', blijkt uit een onderzoekstool van Google dat de zoekresultaten op de zoekmachine worden gedomineerd door Donald Trump. Als je de kaart van de VS bekijkt, kleurt die bijna helemaal Republikeins rood. De issues en onderwerpen waar Amerikanen het meeste naar zoeken: immigratie, gevolgd door abortus en race issues.

20: 30 uur In Nederland is de #stemfie, een selfie van jezelf in een stemhokje tijdens of na het stemmen na wat bedenkingen uiteindelijk gemeengoed geworden. In de Verenigde Staten is dat anders. Elke staat mag eigen regels opstellen als het om stemmen gaat. Of early voting en absentee voting zijn toegestaan bijvoorbeeld, of je via een stemcomputer of gewoon met potlood stemt en of je digitale gegevensdragers en andere elektronica mee mag nemen naar het stemlokaal. In verschillende staten is dat niet zo, waaronder Maryland en New York. De commotie was dan ook groot toen Eric Trump (de zoon van...) een Tweet postte met daarin een foto van zijn ingevulde stembiljet. De Tweet zelf is inmiddels offline gehaald, maar gelukkig hebben we de foto nog.

19: 45 uur De eerste resultaten zijn binnen van het veraf gelegen Guam dat 14 uur voorloopt op andere delen van de Verenigde Staten. Op Guam wonen te weinig mensen om daadwerkelijk een kiesman te leveren, maar de bevolking heeft er op overtuigende manier voor Hillary Clinton gestemd. En dat is niet helemaal betekenisloos, als je kijkt naar het feit dat Guam al sinds 1980 voor de kandidaat stemt die uiteindelijk wint.

19: 00 uur Het is erg druk bij stemlokalen door het hele land, lange rijen zijn geen uitzondering. Het opkomstpercentage lijkt volgens verschillende polls van persbureaus voor Amerikaanse begrippen vrij hoog uit te pakken, tegen de 60%. Opvallend is dat een aanzienlijk aantal vrouwen in het wit gekleed gaat stemmen, op Twitter begeleid door #WearWhiteToVote. Dat is geen modegril, maar een eerbetoon aan de vrouwelijke activisten in de jaren dertig van vorige eeuw die streden voor vrouwenkiesrecht – en ook vaak in het wit gekleed gingen.

First time voting at a polling place (hopefully the last) brought every form of identification possible #Election2016 #WearWhiteToVote pic.twitter.com/wWXNBRBEFz

— Sarah Lusk (@TheRealSlusk) 8 november 2016

18: 30 uur De presidentskandidaten en veel andere prominenten hebben inmiddels hun stem al uitgebracht. Vooral onder Republikeinen zitten daar een aantal bijzondere taferelen tussen. Zo leek Chris Christie, gouverneur van New Jersey en bondgenoot van Trump, zich al bij een nederlaag te hebben neergelegd. Trump zelf stemde in New York, waar hij onder luid boegeroep (New York is een Democratisch bolwerk) zijn gang naar de stembus maakte. Daar kon hij het niet laten om even te checken wat zijn vrouw Melania ging stemmen. Frappant: zijn zoon Eric Trump deed een tijdje later precies hetzelfde. Vergelijk de twee foto’s hieronder maar:

This picture is everything. pic.twitter.com/m9Blodj90f

— Amanda Marcotte (@AmandaMarcotte) 8 november 2016

TFW you're an insecure manchild just like your father. pic.twitter.com/3D5VHyNVVw

— Mark Byrne (@markwby) 8 november 2016

18: 00 uur Amerikaanse media houden zich aan een ongeschreven regel uit de jaren tachtig van vorige eeuw dat zij geen voorlopige uitslagen bekend zullen maken voordat overal de stemlokalen dicht zijn. Anders kan dit effect hebben op het verloop van de verkiezingen. Dat betekent dat pas in de loop van de avond meer bekend wordt, doordat er een tijdsverschil is tussen het oosten en westen van Amerika. Toch houdt niet iedereen zich aan deze afspraak. Votecastr, een peilingbureau opgezet door ex-campagnemedewerkers van Obama en Bush, publiceert wel tussenstanden. Belangrijkste conclusie: Clinton leidt in bijna alle battleground states, waaronder Florida.

VoleCaster early vote estimate: Clinton leads in Florida. https://t.co/0MYwETPJZH via @slate

— VoteCastr (@votecastr) 8 november 2016

16: 45 uur Hillary Clinton roept kiezers op te gaan stemmen met de nieuwste online rage: #MannequinChallenge. Don't stand Still. Vote. In wassenbeeldenstand is ze aan boord van een vliegtuig te zien, samen met haar assistent, Huma Abedin , haar man Bill en muzikant Jon Bon Jovi.

Don't stand still. Vote today: https://t.co/jfd3CXLD1s #ElectionDay #MannequinChallenge pic.twitter.com/4KAv2zu0rd

— Hillary Clinton (@HillaryClinton) 8 november 2016