Hoe weet je als bestuurder dat het tijd is om te gaan?

Door Mildred Hofkes
 

Hoe weet je als bestuurder dat het tijd is om te gaan? Ik moest daar aan denken toen de cabaretier Youp van ‘t Hek dit weekend afscheid nam met de woorden. 'Je kan beter twee jaar te vroeg stoppen, dan tien minuten te laat'.
Veertig jaar lang heeft van ‘t Hek de bestuurskamers van Nederland op de hak genomen, ijdeltuiterij te kakken gezet en ego’s ontmaskerd. Zijn fans vonden het prachtig. Hoe meer ongemak, hoe beter!

Net als in zijn populaire zaterdagcolumn in NRC weet Van het Hek steeds de vinger op de zere plek te leggen. Als ‘hofnar van bestuurlijk Nederland’ vervulde hij een belangrijke taak, niet alleen om bestuurders een spiegel voor te houden, maar vooral ook om de boodschap die daarachter verborgen ligt.

 

Zo neemt van ‘t Hek al enige tijd de bestuurscrisis bij Ajax op de hak. Tijdens de aandeelhoudersvergadering afgelopen week schijnen twee leden van de RvC, Michael van Praag (76) en Leo van Wijk (77) onder het motto ‘Ajax, for the future’  een monoloog te hebben voorbereid voor de aanwezigen.

Hun monoloog was gebaseerd op een beproefd recept van ‘old boys based’-governance. Dat gaat als volgt; huur een voor jou welgevallige dure consultantcy firm in, die in opdracht van jou als bestuur moet uitzoeken wat er allemaal mis is gegaan. En gebruik dat rapport vervolgens om je punt te maken.

Precies dit scenario schijnt oud KLM -topman Leo van Wijk te hebben gevolgd toen hij met het rapport van KPMG in de hand, een bulderende monoloog hield van anderhalf, met krachttermen die hij ongeneerd over de vergadering schijnt te hebben uitgestort, zoals ‘oprotten met die man’ over één van de directeuren.

Tja, je vraagt je dan toch af, wat bezielt zo’n man. Denkt hij werkelijk dat dit een voorbeeld is van ‘goed bestuur’? Dat je op deze manier indruk maakt en zo de boel weer in beweging krijgt?

Natuurlijk nam Van’t Hek deze ‘twee plucheplakkers op leeftijd’ te grazen in zijn column van deze zaterdag. Volgens hem had de zaal vooral veel medelijden gehad. De twee oudjes waren ‘vroeger grote jongens geweest’ maar iemand moest ze volgens Youp toch vertellen dat het klaar is?

Ja, wie zegt bestuurders met verouderde governance-principes dat het klaar is? Dat de verouderde bestuurstechnieken van alleen maar ‘zenden’ allang niet meer passend zijn?  Dat de ‘de schijn van controle’ hooghouden, door in lucht te zwaaien met consultancy-rapporten van dure ‘firms’ (die hun eigen integriteit aan het verliezen zijn) verre van geloofwaardig is? Dat de kennis die nodig is om complexe problemen om te lossen en toekomstbestendig te besturen, gewoon op te halen is bij de eigen stakeholders? Met goed uitgevoerde stakeholderdialogen? En dat goed bestuur altijd begint met de bereidheid om te luisteren? 

Het is jammer dat Youp als hofnar van bestuurlijk Nederland stopt. Hopelijk niet met zijn columns, want tegenkracht blijft noodzakelijk. Iemand moet de bestuurskamers van Nederland toch vertellen ‘hoe laat het is’?!